مطالعه وضعیت اقتصادی اشکانیان در دوران مهرداد اول و مهرداد دوم، براساس آزمایش سکه‌های نقره (یک درهمی) بوسیله دستگاه XRF
محورهای موضوعی : باستان‌شناسی تاریخی
مهدی سبزعلی
1
(دانشجوی کارشناسی ارشد باستان‌شناسی، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.)
علیرضا گودرزی
2
(دانشجوی کارشناسی ارشد باستان‌شناسی، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.)
مصطفی خزایی کوهپر
3
(دانشجوی کارشناسی ارشد باستان‌شناسی، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.)
فرهنگ خادمی ندوشن
4
(دانشیار، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.)
کلید واژه: اشکانیان, وضعیت اقتصادی, آنالیز سکه, مهرداد اول, مهرداد دوم, XRF,
چکیده مقاله :
سکه ها یکی از شاخص ترین داده های باستان شناختی برای مطالعه دوره طولانی اشکانی که اطلاعات کمی در ارتباط با آن وجود دارد، به شمار می‌روند. تجزیه عنصری سکه ها و تعیین مقدار عناصر به‌کار رفته در آن‌ها رابطه مستقیمی با وضعیت اقتصادی ـ سیاسی دوره ضربشان دارد. در این پژوهش ۱۲ نمونه سکه نقره یک درهمی مهرداد اول (نمونه های ۱-۸) و مهرداد دوم (نمونه های ۹-۱۲) بوسیله دستگاه XRF آنالیز شد. نتیجه آزمایش مذکور نشان داد که در دوره مهرداد اول مقدار نقره موجود در سکه ها بین ۹۶/۸۶۹ تا ۹۰/۸۶۳ درصد است. این میزان بالای نقره در سکه های این پادشاه اشاره به توان بالای اقتصادی اشکانیان دارد که نتیجه تصرف راه‌های تجاری بین‌النهرین و غنایم حاصل از غارت معابد غنی الیمایی بوده است. در آزمایش نمونه های مربوط به مهرداد دوم می‌بینیم که میزان نقره در سکه های این پادشاه از ۹۵/۶۷۱ تا ۶۵/۹۹۵ درصد در نوسان است. کاهش چشمگیر درصد خلوص نقره به‌کار رفته در سکه های اواخر حکومت مهرداد دوم را می توان در راستای استقلال گودرز، تسلط وی بر بابل و راه‌های تجاری آن و همچنین، از دست رفتن شوش در اواخر حکومت مهرداد تفسیر کرد. با از دست رفتن این مناطق پر درآمد تجاری، پارتی‌ها در این برهه زمانی از لحاظ اقتصادی دچار مشکل شدند. به‌همین خاطر، ضرابخانه ها به دلیل کمبود منابع مورد نیاز، درصد نقره را کاهش داده و عنصر کم بهای مس را افزایش داده‌اند.
Due to the lack of enough information for studying the long period of Parthians, the coins are the best sources of information. There is a direct relation between elemental analysis of coins and the economic and political conditions at the period of their minting. In the current study, 12 silver coins including 8 samples from the period of Mitridat I and 4 samples from the period Mitridat II are analyzed using XRF. This test showed that at the period of Mitridat I the amount of silver in the coins was 90/863 to 96/869 percent. This large amount of silver in the coins indicates the opulence of Parthians which was the outcome of mastering the Mesopotamia trading path and pillages obtained by plundering the rich temples of Elimaid. The test on the samples of Mitredat II period reveals that the amount of silver in the coins varies from 95/671 to 65/995 percent. This significant reduction in silver content from last years of Mitriedat II period is the result of Gutares independence (who overpowered Babel and its trading path) and losing Susa. Losing these rich areas caused economic problems for Parthia ns at that period. Due to the shortage of silver, mints decreased the amount of silver used in the coins and replaced it with copper.
_||_