مطالعه تطبیقی نقاشی‌های کوه خواجه با نقوش دیواری شهر دورااروپوس
محورهای موضوعی : باستان‌شناسی پیش از تاریخفائزه رضایی 1 , الهام وثوق بابایی 2
1 - دانش‌آموخته کارشناسی ارشد باستان‌شناسی، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
2 - دانشجوی دکتری باستان‌شناسی، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه مازندران، بهشهر، ایران.
کلید واژه: نقاشی دیواری, هنر اشکانی, کوه خواجه, دورااروپوس, هنر بومی,
چکیده مقاله :
محوطه کوه خواجه در سیستان و شهر دورا اروپوس در سوریه امروزی، محوطه‌هایی شاخص در زمینه هنر نگارگری در دوران اشکانی به شمار می‌روند؛ با توجه به اینکه هنر نگارگری این دوره برای نخستین بار در این دو محوطه دیده می‌شود، این پرسش مطرح است که چه ارتباطی میان سبک هنری و نقش‌مایه‌های به کار رفته در این دو محوطه دیده می‌شود؟ هدف این پژوهش مقایسه تطبیقی نقوش دیواری کوه خواجه و نقاشی‌های شهر دورا اروپوس بوده و تمر آن، بیشتر بر روشهای هنری نقش‌مایه‌ها و مضامین به کار رفته در نقاشی‌های دیواری هر دو محوطه است. این پژوهش با استفاده از شیوه توصیفی - تطبیقی تکنیک‌های به کار رفته در نقاشی دیواری، نقش‌مایه‌ها و مضامین به کار رفته در دو محوطه را با یکدیگر مقایسه کرده و همچنین جهت یافتن سرچشمه هنری آنها سایر آثار باستان شناختی اشکانی و پیش از آن را نیز مورد مطالعه قرار داده و در نهایت، با تحلیل مفاهیم مرتبط، به جمع‌بندی مطالب پرداخته است. نتایج پژوهش نشان داد که باوجود تفاوت‌هایی به ویژه در انتخاب شخصیت‌ها و مضامین مذهبی در نقاشی‌های دورا ارپوس که متأثر از مفاهیم روم شرقی (بیزانس) است، نقاشی‌های هر دو محوطه در شیوه‌های هنری همچون تصاویر تمام رخ دورگیری و ژرف نمایی و در برخی موضوعات نقاشی همچون بهره‌گیری از کهن الگوه مانند شکار و صحنه بارعام شباهت‌هایی میان هر دو محوطه دیده می‌شود که همگی از هنر بومی ایران نشأت گرفته‌اند.
The region in Kuhe-e Khwaja located in Sistan, and the one in Doura-Europos located in modern Syria are outstanding regions from the painting point of view in Parthian Empire period; the art was never seen in Iran before the Parthian Empire. This paper tends to provide a comparative study of the wall paintings in Kuhe-e Khwaja and the ones in Doura-Europos focusing on the artistic methods, motifs and the contents utilized in the wall paintings in the two regions while also comparing with the other archeological objects belonging to Parthian Empire. The results showed that despite differences, especially the ones concerning characters and religious contents in Doura paintings, similarities could be found between the paintings in the two regions in artistic methods like full-faced pictures, outlining, perspective, and in painting contents such as using older styles and models like hunting and levee all having their roots in Iranian local arts.
_||_