سنگ لاجورد کالای تجاری باستان
محورهای موضوعی : باستان‌شناسی پیش از تاریخ
حمیدرضا ولی‌پور
1
(
استادیار، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر، ابهر، ایران.
)
کلید واژه: تجارت, آغاز ایلامی, سنگ لاجورد, آراتا, جاده خراسان بزرگ,
چکیده مقاله :
کشف مقادیر فراوانی از سنگ‌های نیمه قیمتی ـ بویژه سنگ لاجورد، عقیق، فیروزه، یشم ـ در میان یافته های باستان شناختی، پژوهشگران را به شناسایی معادن آنها، ساز و کارهای مبادلات تجاری و راه های ارتباطی بین جوامع گذشته ترغیب نموده است. در این میان سنگ لاجورد به دلیل ویژگی های منحصر به فردش از هزارة چهارم ق م مورد توجه جوامع رو به رشد منطقه خاورمیانه بوده است. جغرافی دانان سده های گذشته به مناطق مختلفی از ایران اشاره می کنند که دارای معادن سنگ لاجورد بوده اند، اما تاکنون شواهدی از این معادن بدست نیامده است. یقیناً معادن بدخشان مهم‌ترین معدن این سنگ در منطقه خاورمیانه بوده است. از طرفی تحولات ایران در اواخر هزاره چهارم و در هزاره سوم ق م موجب گردیده است که مسیر عبور سنگ لاجورد- در طول این دو هزاره - از معادن آنها به استقرارهای در آستانه شهرنشینی ایران و بین‌النهرین تغییر نماید. در این مقاله کوشش شده است با بررسی نظرات ارائه شده در زمینه تجارت لاجورد، مسیرهای عمده مبادلات این کالای مهم نیز با توجه به تحولات پیش گفته ترسیم گردد.
To discover a large quantity of Semi- precious stones, especially Lapis Lazuli, agate, turquoise, jasper, among the archaeological findings has induces the researches to identify its mines, and its function of commercial exchanges and its transportation roads among the past societies. Meanwhile, the Lapis Lazuli due to its unique peculiarities since the 4th millennium B.C has been under attention of developing societies in the Middle East. Geographers in the past centuries refer to different regions of Iran which contained Lapis Lazuli, but so far no evidence of these mines has been obtained. Mines of Badakhshan have been certainly the most important mine of this stone in the Middle East region. On the other hand, the developments of Iran in the late 4th and 3rd millennium B.C and have caused that the direction of passage of Lapis Lazuli – during these two millenniums – changes from its mines to its settlements on the eve of civilization of Iran and Mesopotamia. In this article I have tried to draw the main directions of exchanges of this important product concerning the mentioned development by surveying the proposed opinions about the trade of Lapis Lazuli.
_||_