لایه‌نگاری در گمانه یک تپه برج نیشابور، رویکردی تفسیری
محورهای موضوعی : باستان‌شناسی پیش از تاریخ
عمران گاراژیان
1
(دانش‌آموخته دکتری باستان‌شناسی، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه تهران، ایران.)
کلید واژه: دوره مفرغ, دوره مس‌سنگی, لایه‌نگاری باستان‌شناختی, شرق شمالی ایران, تپه بُرج,
چکیده مقاله :
لایه‌نگاری از روش‌های پایه در باستان‌شناسی میدانی است. هدف عمده از لایه‌نگاری گردآوری اطلاعات برای گاهنگاری نسبی و پیشنهاد توالی است. در این مقاله اطلاعات لایه‌نگاری در گمانه یک تپه برج نیشابور که در منطقه‌ای از نظر مطالعات پیش از تاریخی ناشناخته واقع شده، ارائه شده است. همراه این اطلاعات و با رویکردی نظری، دو واقعیت در ارتباط با لایه‌نگاری طرح و بحث شده‌اند. واقعیت نخست: لایه سطحی و سطحی بودن لایه‌ها است. در این بحث گردآوری اطلاعات در مورد امکان تاثیر پذیرفتن هریک از لایه‌ها طی ساخت و ساز لایه‌های رویشان مورد بحث قرار گرفته و نمود مادی چنین تأثیری ارزیابی شده است. واقعیت دوم: عامل اصلی سازمان‌دهنده به بقایا، ساختارها و نهشته‌های هر لایه است. عامل اصلی سازمان‌دهنده به لایه، تفسیر باستان‌شناس بر اساس بافتار لایه، در هنگام لایه‌نگاری است. بر مبنای واقعیت دوم چارچوبی برای ارزیابی اصالت هر لایه و اطلاعات آن متناسب با هدف لایه‌نگاری و پژوهش میدانی پیشنهاد می‌شود. در نظر داشتن واقعیت‌های یاد شده در فرآیند لایه‌نگاری امکان واقع‌نمایی گاهنگاری و توالی را فراهم کرده و زمینه گردآوری اطلاعات پایه برای تحلیل فرآیند شکل‌گیری لایه‌ها و براساس آن فرآیند شکل‌گیری استقرار بر مبنای لایه‌ها و گمانه‌ها را مهیا می‌کند. اطلاعات گمانه یک لایه‌نگاری در استقرار برج نیشابور نشان می‌دهد که موقعیت گمانه طی اواخر دوره مس‌سنگی و اوایل دوره مفرغ مورد استفاده قرار گرفته است. رویکرد تفسیری و دو واقعیت طرح شده در بافتار نظری زمینه ارائه تفاسیری در مورد موقعیت گمانه یک را فراهم کرده است. وجود نهشته‌های آبرفتی در لایه‌های پایینی، وجود دو برآمدگی استقرار دوره اوایل مس‌سنگی در محدوده گمانه و حاشیه‌ای بودن موقعیت گمانه نسبت به استقرار در اکثر دوره‌ها از جمله تفاسیر ارائه شده است.
Stratigraphy is a basic method in filed archaeology. The main purpose of the stratigraphy is data gathering for relative chronology and sequence explanations. This paper has provided descriptive information of the Borj settlement, east of Neyshabur, which is located in a prehistorically unknown area. Accompanied with descriptive information, this paper discusses about tow theoretical facts in stratigraphy; the first is the surface layer and being surface layers. In this discussion, the possibility of layer change during upper layer construction and its material culture has been presented. The second fact is the original organizer of the remains, structures and deposits of each layer. This factor is the archaeologist interpretation according to layer context during stratigraphy. a framework is suggested to assess the value of each layer and its information based on the second fact. Having the presented facts in mind can help the archaeologist to realize the chronology and the sequence and provides the formation process explanations based on layers and soundings. Borj sounding information presented that the context of the sounding has been under use in the end chalcolithic and the beginning of Bronze Age. Interpretation approach and two-presented fact in a theoretical perspective have led the way to the interpretation of sounding condition. The existence of alluvial deposits in the lower layers, the existence of two heights in chalcolithic era, and border condition of the sounding are some of the presented interpretations.
_||_