بینامتنیت قرآن و حدیث در اشعار تعلیمی حافظ شیرازی بر اساس نظریه های ناقدان ادبی

محورهای موضوعی : شاهنامه

احمد خواجه ایم ¹ , سیدمحمد علوی مقدم ² , عباس محمدیان ³ , مسلم رجبی ⁴

1 - دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه حکیم سبزواری
2 - استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد
3 - دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه حکیم سبزواری
4 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه حکیم سبزواری

تاریخ دریافت : 1396/02/19 تاریخ پذیرش : 1396/02/19 تاریخ انتشار : 1395/12/01

کلید واژه: قرآن, حدیث, بینامتنیّت, نظریه‌های ادبی, اشعار تعلیمی حافظ,

چکیده مقاله :

یکی از رموز مانایی و ماندگاری اشعار تعلیمی حافظ، پیوند ناگسستنی آن با آیات و احادیث است. این شاعر زبردست در بهره بردن از این مضامین وحیانی و روایی، چنان استادانه و ماهرانه عمل می کند که عواطف هر خواننده ای را برمی انگیزد و او را به تأمّل در این آموزه های قرآنی- روایی وا‌می‌دارد. از آن جا که بینامتنیّت یکی از مهم ترین مباحثی است که توجّه پژوهشگران ساختارگرا و پساساختارگرا را به خود معطوف کرده است و این دستاورد نوین در حوزۀ ادبیات، به بررسی وجوه تشابه و تفارق و نیز تأثیرپذیری یک متن از متون دیگر می پردازد و مقتضی آن است که ادیب از متون قدیمی یا معاصر خود آگاهی لازم را داشته باشد تا بتواند از آن متون در اثر خود بهره گیرد. ما در این پژوهش برآنیم تا دیوان اشعار حافظ را بر اساس نظریۀ بینامتنی ناقدانی هم چون باختین، کریستوا، بارت، ریفاتر، لوران ژنی، ژرار ژنت و ... نقد و بررسی کنیم تا وام گیری هایِ آگاهانه یا غیرمستقیم خواجه از آیات و روایات و نیز ترفندهای ادبی بیان این مضامین، بیشتر بر همگان مکشوف گردد.

چکیده انگلیسی:

. Immortality of didactic poems of Hafiz lies in its irrefrangible relation with Quran and Hadith. He does this usage so artfully that arouses emotions of readers and provokes them to contemplate on these Quranic- Hadith doctrines. He intended to immortalize poems through the use of these Hadith and Quranic usages. Since intertexuality, or the theory of interaction of texts, is of most important theories for structural and post structural scholars and it delves into the similarities and differences oftext, in prose and poetry, and literary men should have a good knowledge of contemporary and ancient texts, we try to read poems of Hafiz in the light of intertexuality and its theorists like Bakhtin, Cristova, Barth, Michael Riffaterre, Laurent Jenny. The purpose of this survey is to expound Hafiz’s usages of Quran and Hadiths. His poems have been analyzed in an analytic- descriptive method and in the light of theorists of intertexuality to show the consistent structure of the poems and its musical language, and furthermore, to identify the literary innovations by which he has incorporated Quran and Hadith. 

منابع و مأخذ:

1- قرآن کریم.(1392). ترجمۀ محمّد مهدی فولادوند. تهران: هلیا.

2- امام علی ابن ابی‌طالب علیه‌السلام.(1380). نهج‌البلاغه (سید رضی). ترجمه محمد دشتی. قم: امیرالمؤمنین.

3- ابن منظور، محمد بن مکرم.(1414ق). لسان العرب. بیروت: دار صادر.

4- اسلامى نژاد آرانى، عباس.(1379). اثر پذیرى حافظ از قرآن و حدیث. کاشان: مرسل.

5- اشرف زاده، رضا.(1381). پیغام اهل راز. تهران: اساطیر.

6- افراسیاب پور، علی اکبر.(1391).فضیلت صبر در ادبیات تعلیمی. پژوهش نامه ادبیات تعلیمی. سال چهارم، شمارۀ شانزدهم، ص. ص. 130-103.

7- اقبال لاهوری، محمّد.(1371). دیوان اشعار. تهران: علمی.

8- امامی، زهره.(1393). بررسی بینامتنیّت قرآنی در اشعار دیک الجن الحمصی. مجموعه مقالات همایش ملّی بینامتنیّت. به کوشش سید محمد رضی مصطفوی نیا (1/ ص. ص. 351-323). قم: پویشگر.

9- امانی، رضا؛ احمدی، محمدنبی و شادمان، یسرا.(1392). بررسی چگونگی ارتباط قرآن و شعر جاهلی با رویکرد بینامتنیت. فصلنامۀ­ مطالعات ادبی - قرآنی. دانشکدۀ اصول دین قم. سال اول، شماره 1، ص. ص. 93-73.

10- اناری بزچلوئی، ابراهیم و رنجبران، سـکینه. (1391 ش). بررسی اصطلاحات بینامتنی در زبان فارسی و عربی با تکیه بر نظریه ژرار ژنت. فصلنامۀ ادب پژوهی دانشگاه گیلان. شماره 21، ص. ص. 190-171.

11- انطون، الیاس.(1370). فرهنگ نوین. ترجمه سید مصطفی طباطبایی. تهران: کتاب فروشی اسلامیه.

12- اهور، پرویز.(1372). کلک خیال انگیز یا فرهنگ جامع دیوان حافظ. تهران: اساطیر.

13- بروجردى، آقا حسین.(1380 ق‏).‏ منابع فقه شیعه (ترجمه جامع أحادیث الشیعة). ترجمه عدّه­ای از فضلا. تهران: فرهنگ سبز.

14- بهار، محمد تقی.(1371). دیوان کامل اشعار. تهران: علمی.

15- بیگ باباپور، یوسف.(1384). تأثرات مولانا از آثار سنایی. کتاب ماه ادبیات و فلسفه. شماره 95، ص. ص. 107-96.

16- پرتو علوى، عبدالعلى.(1363). بانگ جرس. تهران: خوارزمی.

17- تمیمى آمدى، عبدالواحد.(1366 ‏). تصنیف غررالحکم و درر الکلم. قم: دفتر تبلیغات‏.

18- جاوید، هاشم.(1377). حافظ جاوید. تهران: فرزان روز

19- جمعه، حسین.(2003). المسبار فی النقد الادبی. دمشق: اتحاد الکتاب العرب.

20- حافظ، شمس‌الدین محمد.(1362). دیوان حافظ شیرازى. تصحیح خانلری. تهران: خوارزمی.

21- حق شناس، محمد علی.(1387). مولانا و حافظ، دو همدل یا دو همزبان. فصلنامه نقد ادبی دانشگاه تربیت مدرس. سال اول، ص. ص. 28-11.

22- حکیمی، محمدرضا؛ حکیمی، محمّد و حکیمی، علی.(1380). الحیاه. ترجمۀ احمد آرام. تهران: فرهنگ اسلامی.

23- حلبی، احمد طعمه.(2007). التناص بین النظریه و التحقیق: شعر البیاتی نموذجا. دون رقم الطبع. دمشق: وزاره الثقافه.

24- حلى، حسن ابن یوسف‏.(1982 م). نهج الحق و کشف الصدق. بیروت: دارالکتاب اللبنانی‏.

25- حیدری، فاطمه و دارابی، بیتا.(1392). بینامتنیّت در شرق بنفشه اثر شهریار مندنی پور. فصلنامه جستارهای ادبی دانشگاه تربیت مدرس. شمارۀ دو. ص.ص. 74-55.

‏‏26- خسروی، کبری؛ میرزایی، محمود و فتاحی، زینب.(1393). بینامتنیّت قرآنی در اشعار نزار قبانی. مجموعه مقالات همایش ملّی بینامتنیّت. به کوشش سید محمد رضی مصطفوی­نیا (3/ ص.ص. 201-175). قم: پویشگر.

27- راستگو، سید محمد.(1376). تجلّی قرآن و حدیث در شعر فارسی. تهران: سمت.

28- الرباعی، عبدالقادر.(2009 م). الصورة الفنیة فی النقد الشعری (دراسة فی النظریة و التطبیق). عمـان: دارجریر.

29- رحیمیان، سعید. (1388). چکیدۀ عقل ناب. رساله رهایی از هراس از مرگ. تهران: بنیاد ابن سینا.

30- رستم پور، رقیه.(1384 ش). التناص القرآنی فی شعر محمود درویش. مجله انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی تهران. شماره 3، ص. ص. 34-15.

31- رسولی، حجت؛ ظهیری، محمد و زرگانی، مصطفی.(1391). التناص القرآنی فی شعر حسان بن ثابت الانصاری. دراسات فی نقد الادب العربی، شماره 5 ص.ص. 44-27.

32- رنجبر، جواد و احمدی، خاطره.(1394). «روابط بینامتنی داستان حضرت موسی با رمان طارق السماء». فصلنامۀ مطالعات قرآنی، سال ششم، شمارۀ 21، ص. ص. 26-9.

33- روضاتیان، مریم و میرباقری فرد، سید علی اصغر.(1390). خوانش بینامتنی، دریافت بهتر متون عرفانی. کاوش­نامه زبان و ادبیات فارسی. شماره 23، ص. ص. 112 – 89.

34- رضی، احمد و فرهنگی، سهیلا.(1395). لحن تعلیمی در دیوان حافظ. پژوهشنامهادبیاتتعلیمی دهاقان. سال پنجم، شمارة هجدهم، ص. ص. 102-79.

35- زیانی، جمال. (1385). گل­واژه­های شعر حافظ. شیراز: نوید شیراز.

36- ساسانی، فرهاد.(1383). بینامتنیت؛ پیشینه و پسینۀ نقد بینامتنی. فصلنامۀ هنر و معماری. شمارۀ 5 ص. ص. 185-172.

37- سالم، سعدالله محمد.(2007). مملکه النص. بیروت: دارالکتاب العالمی.

38- سعدی، مصلح بن عبدالله.(1374). کلیّات سعدی. مقدّمه عبّاس اقبال آشتیانی. تهران: اقبال.

39- سلمانی، محمد علی؛ یاری، علی اصغر و قاسمیان نسب، راضیه.(1390). بینامتنی لفظی شعر بدوی جبل با قرآن کریم. فصلنامۀ لسان مبین. سال سوم، شماره ششم، ص. ص. 123-107.

40- سنایی، ابوالمجد مجدود ابن آدم.(1370). حدیقه‌الحقیقه. تصحیح مدرس رضوی. تهران: علمی.

41- شاه نعمت الله ولی، سید نورالدین نعمت الله.(1363). دیوان اشعار. تصحیح صغری دهشت. تهران: سنایی.

42- شبل، محمد عزه.(2007). علم اللغه النص النظریه و التطبیق. تقدیم سلیمان العطار. القاهره: مکتبه الاداب.

43- صائب تبریزی، میرزا محمد علی.(1357). کلیات اشعار صائب. تهران: فرهنگ.

44- صافیان، محمد جواد و مهدی غیاثوند.(1390). هرمنوتیک گادامری و تأویل بینامتنی. نشریه ذهن. پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی. شمارۀ 48، ص.ص. 78-51.

45- صدوق، محمد ابن علی‏.(1404 ق‏). من لا یحضره الفقیه‏. قم: جامعه مدرسین‏ حوزه علمیه قم‏.

46- صلاحی مقدّم، سهیلا و امیری، اکرم.(1392). تأثیرپذیری امام خمینی (ره) و حزین لاهیجی از حافظ در موسیقی کناری (ردیف) بر اساس نظریۀ­ ترامتنیت. هفتمینهمایشپژوهش‌هایزبانوادبیاتفارسی (ص.ص. 1212-1220) هرمزگان.

47- العامری، لیلا.(بی‌تا). مفهوم التناص. لبنان: مکتبه الشامله.

48- العانی، شجاع مسلم.(1998). اللیث و الخراف المهضومه دراسه فی بلاغة التناص الأدبی. بغداد: دار الشؤون الثقافیه.

49- العانی، شجاع مسلم.(1999 م). قراآت فی الأدب و النقد. دمشق: اتحاد الکتاب العرب.

50- عبدالعاطی، کیوان.(1998). التناص القرآنی فی شعر أمل دنقل. قاهره: مکتبه النهضه العربیه.

51- فردوسی، ابوالقاسم.(1357). شاهنامه با مقدّمه عبدالصمد سیفیان. تهران: پیمان.

فرید، طاهره. (1376). ایهامات دیوان حافظ. تهران: طرح نو.

52- فلسفى، محمدتقى.(1368). الحدیث- روایات تربیتى. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامى.‏

53- قزوینى، ملا خلیل بن غازى‏.(1429 ق). الشافی فی شرح الکافی. تصحیح محمد حسین‏ درایتى. قم: دار الحدیث‏.

54- قیصری، حشمت و مهری نژاد، سیده رقیه.(1394). تأثیرپذیری حافظ از نظامی در آموزه­های اخلاقی و تعلیمی. پژوهشنامهادبیاتتعلیمی دهاقان. سال هفتم، شمارة بیست و ششم، ص. ص. 156-129.

55- کراجکى، محمد بن على‏.(1410 ق‏). کنز الفوائد. قم: دار الذخائر.

56- کلینی، محمِّد ابن یعقوب.(1363). الکافی. تهران: اسلامیه.

57- گودرزى، محمود.(1379). حافظ از دیدگاه فنون بلاغى. قم: ظفر.

58- ماضی، شکری عزیز.(2005 م). فی نظریة الأدب. بیروت: المؤسسة العربیة للدراسات و النشر.

59- مجلسی، سید محمد باقر.(1380). بحار الانوار. قم: نور.

60- مسبوق، سید مهدی و دریادل موحد، اعظم.(1391). بینامتنی قرآن و حدیث در شعر شیعی طلائع بن رُزِّیک. دوفصلنامهتخصصیپژوهش­هایمیان رشته­ای قرآنکریم جهاد دانشگاهی. سال سوم، شماره یک، ص. ص.40-31.

61- مولوی، جلال‌الدین.(1375). مثنوی. تصحیح استعلامی. تهران: علمی

62- میرزایی، فرامرز و واحدی، ماشاءالله. (1388). روابط بینامتنی قرآن با اشعار احمد مطر. نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، شماره 25: ص.ص. 322-300.

63- ناصر خسرو قبادیانی، ابومعین.(1364). دیوان اشعار. تصحیح مجتبی مینوی و مهدی محقق. تهران: فرهنگ.

64- نامور مطلق، بهمن.(1390). درآمدی بر بینامتنیّت؛ نظریه­ها و کاربردها. تهران: سخن.

65- ناهم، احمد.(2004). التناص فی شعر الرواد. بغداد: دارالشؤون الثقافیه العامه.

66- نجم، مفید.(2001 م). التناص الداخلی فی تجربه الشاعر محمود درویش. الرافد. مجلة شهریه ثقافیة جامعة، عدد 51، ص. ص. 90-71

67- نظری، علی؛ عزیزی، نعمت؛ باقری، کلثوم و صحرایی، الهام.(1393). بازتاب مضامین دینی در شعر برهان‌الدین عبوشی. مجموعه مقالات همایش ملّی بینامتنیّت. به کوشش سید محمد رضی مصطفوی نیا (6/ ص. ص. 574-553) قم: پویشگر.

68- نعیسه، جهاد عطاء.(2001 م). فی مشکلات السرد الروائی. دمشق: اتحاد الکتاب العرب.

69- ورام ابن ابى فراس‏.(1371). مجموعة ورام (تنبیه الخواطر). قم: مکتبه فقیه‏.

70- یلمه­ها، احمدرضا.(1390). بررسی تطبیقی اشعار تعلیمی فردوسی و حافظ. پژوهشنامهادبیاتتعلیمی دهاقان. سال سوم، شمارة یازدهم، ص. ص. 175-153.

71- ----------- .(1395). بررسی خاستگاه ادبیات تعلیمی منظوم و سیر تطور و تحول آن در ایران. پژوهشنامهادبیاتتعلیمی دهاقان. سال هشتم، شمارة بیست و نهم، ص. ص. 91-60.

1. Quran


2. Imam Ali. (1380). Nahj al-Balagha. Qom: Amir al-Mo'menin.


3. Ibn Manzour, Mohammad bin Mokarram. (1414). Lesan al-'arab. Beirut: Dar Sader.


4. Islami Nejad, Abbas. (1379). The Impression of Hafez from Quran& Hadith. Kashan: Morsal. 


5. Ashraf Zadeh, Reza. (1381). The Message of the Secret-Followers. Tehran: Asatir.


6. Afrasiab Poor, Ali Akbar. (1391). The Virtue of Patience in Didactic Literature. Didactic Literature Journal, 16, pp. 103-130.  


7. Iqbal Lahori, Mohammad. (1371). Divan of Poems. Tehran: Elmi.


8. Emami, Zohreh. (1393). A Study of Quranic Intertextuality in Poems of Dik al-Jinn al-Himsi. Proceedings of the National Congress for Intertextuality. Qom: Pooyeshgar.


9. Amani, Reza& Ahmadi, Mohammad Nabi& Shadman, Yasra. (1392). A Study of the Relation Between Quran and the Poetry of the period of Ignorance Based on Intertextuality. Literary-Quranic Studies Quarterly. Faculty of Osool-e Din of Qom, 1, pp. 73-93.


10. Anari Bazachloyee, Ibrahim& Ranjbaran, Sakineh. (1391). A Study of Intertextual Expressions in Persian and Arabic Based on Gerard Genet. Literary Quarterly of University of Guilan, 21, pp. 171-190.


11. Anton, Elias. (1370). Modern Dictionary. Tehran: Islamie.


12. Ahoor, Parviz. (1372). The Imaginary Pen or The Comprehensive Divan of Hafez. Tehran: Asatir.


13. Boroojerdi, Aqa Hussein. (1380). Sources of Shia Fiqh. Tehran: Farhang-e Sabz.


14.  Bahar, Mohammad Taghi. (1371). The Complete divan of Poems. Tehran: Elmi.


15. Beig Baba Poor, Yousof. (1384). Impressions of Molavi from Sanayee. Book of Month of Literature and Philosophy, 95, pp. 96-107.  


16. Parto Alavi, Abdul Ali. (1363). The Call of Jaras. Tehran: Khwarazmi.


17. Tamimi Amedi, Abd al-Wahed. (1366). Exposition of Ghorar al-Hekam va Dorar al-Kalem. Qom: Propaganda Office.


18. Javid, Hashem. (1377). The Eternal Hafez. Tehran: Farzan-e Rooz.


19. Jom'e, Hussein. (2003). Al-Mesbar fi Naghd al-adabi. Damascus: Ittehad al-Ketab al-arab.


20. Hafez. (1362). Divan. Tehran: Khwarazmi.


21. Hagh Shenas, Mohammad Ali. (1387). Molavi and Hafez; Two Sympathetic or Same-Language-Speakers. The Literary Criticism Quarterly of University of Tarbiat-e Modarres, 1, pp. 11-28.


22. Hakimi Mohammad Reza; Hakimi, Mohammad; Hakimi, Ali. (1380). Al-Hayat. Tehran: Farhang-e Islami.


23. Halabi, Ahmad To'me (2007). Intertextuality in Theory and Investigation: Case Study of al-Bayati. Damascus: Ministry of Culture.


24. Helli, Hasan ibn Yousof. (1982). Nahj al-Hagh va Kashf al-Sedq. Beirut: Dar al-Kitab Lobnani.


25.  Heidari, Fatemeh; Darabi, Bita. (1392). Intertextuality in ''East of the Violet'' of Shahryar Mandani Poor. Literary Inquiries of University of Tarbiat-e Modarres, 2, pp. 55-74.


26. Khosravi, Kobra; Mirzayee, Mahmood; Fattahi, Zeinab. (1393). Quranic Intertextuality in Poems of Nizar al-Qabbani. Qom: Pooyeshgar.


27. Rastgoo, Sayyed Mohammad. (1376). The Manifestation of Quran and Hadith in Persian Poetry. Tehran: SAMT.


28. Al-Reba'yee, Abd al-Qader. (2009). Technical Forms in Poetry Criticism. Oman: Dar Jarir.


29. Rahimian, Saeed. (1388). Abstract of The Pure Reason. Tehran: The Center for Ibn Sina.


30. Rostam Poor, Roqayyeh. (1384). Quranic Intertextuality in Poetry of Mahmood Darvish. The Journal for Iranian Society of Arabic Lang& Literature in Tehran, 3, pp. 15-34.


31. Rasooli, Hojat; Zahiri, Mohammad; Zargani, Mostafa. (1391). Quranic Intertextuality in Poetry of Hassan ibn Sabet al-Ansari, Derasat fi Naghd al-Adab al-arabi, 5, 27-44.


32.  Ranjbar, Javad& Ahmadi, Khatereh. (1394). Intertextual Relations of the Story of Moses with the Novel of ''Tareq al-Sama''. Quranic Studies Quarterly, 21, pp. 9-26.


33. Rozatian, Maryam; Mirbagheri Fard, Sayyed Ali Asghar. (1390). An Intertextual Reading; Better Reception of the Mystical Texts. Inquiry of Persian Lang& Literature, 23, pp. 89-112.  


34. Razi, Ahmad& Farhangi, Soheila. (1395). The Didactic Tone in Divan of Hafez. Didactic Literature Review Professional Journal A science, 18, pp.79-102.


35. Ziani, Jamal. (1385). Flower-like Words in the poetry of Hafez. Shiraz: Navid Shiraz.


36. Sasani, Farhad. (1383). Intertextuality; History and Future of Intertextual Criticism. Art& Architecture Quarterly, 5, pp. 172-185.


37. Salem, Sa'dullah Mohammad. (2007). The Realm of the Text. Beirut: Dar al-Kitab al-alami.


38. Sa'di. (1374). Collection of Sa'di. Tehran. Iqbal. 


39. Salmani, Mohammad Ali; Yari, Ali Asghar; Qasemian Nasab, Razieh. (1390). The Literal Intertextuality of Primitive Poetry of Jabal with Quran. Lesan-e Mobin Quarterly, 6, pp. 107-123.


40. Sanayee, Majdood ibn Adam. (1370). Hadiqa al-Haqiqia va Sharia al-Tarigha. Tehran: Elmi.


41. Shah Ne'matullah Vali. (1363). Divan of poems. Tehran: Sanayee.


42. Shebl, Mohammad Ezeh. Elm al-Loghat al-Nas al-Nazaria va al-Tatbigh. Cairo: Maktaba al-Adab.


43. Saeb Tabrizi. (1375). Collection of Poems. Tehran: Farhang.


44. Safian, Mohammad Javad& Ghias Vand, Mahdi. (1390). Gadamerian Hermeneutic and Intertextual Gloss. Mind, 48, pp. 51-78.


45. Sadooq, Mohammad ibn Ali. (1404). Man LA Yahzoroho al-Faqih. Qom: Teachers Society of Hawze Elmie.


46.  Salahi Moqaddam, Soheila& Amiri, Akram. (1392). The impression of Imam Khomeini and Hazin Lahiji from Hafez in Kenari Music Based on Metatextuality. The Seventh Congress of Persian Language& Literature.


47. Al-Ameri, Leila. The Concept of Intertextuality. Lebanon: Maktab al-Shamela.


48. Al-Ani, Shoja Moslem. (1998). All-leise va al-khoraf al-Mahzooma Derasat fi Balagha al-Tanas al-adabi. Baghdad: Dar al-Sho'un al-Seqafia.


49. Al-Ani, Shoja Moslem. (1999). Qaraat fi al-adab va al-Naghd. Damascus: Ittehad al-Ketab al-arab.


50. Abd al-Ati, Keyvan. (1998). Al-Tanas al-Qurani fi She'r Amal Denghel. Cairo: Maktaba al-Nehza al-Arabia.


51. Ferdowsi, Abulqasim. (1357). Shah Name. Tehran: Payman.


52. Falsafi, Mohammad Taghi. (1368). Pedagogical Hadith. Tehran: The Office for distribution of Islamic Culture.


53. Qazvini, Mulla Khalil ibn Ghazi. (1429). Al-Shafi fi Sharh al-Kafi. Qom: Dar al-Hadith.


54. Qeysari, Heshmat; Mehri Nejad, Sayyed Roqayyeh. (1394). The Impression of Hafez from Nezami in Ethical and didactic Doctrines. Didactic Literature Review Professional Journal A science, 26, pp.129-156.


55. Kerajaki, Mohammad bin Ali. (1410). Kanz al-Favaed. Qom: Dar al-Zakhaer.


56. Koleini. (1363). Al-Kafi. Tehran: Islamie.


57. Qoodarzi, Mahmood. (1379). Hafez in the Mirror of Rhetorics. Qom: Zafar.  


58. Mazi, Shokri Aziz. (2005). Fi Nazaria al-Adab. Beirut: al-Moassesse al-Arabia lel-Dersasat va al-Nashr.


59. Majlesi, Sayyed Mohammad Bagher. (1380). Behar al-Anwar. Qom: Noor.


60. Masbooq, Sayyed Mahdi; Daryadel Movahhed, Azam. (1391). Intertextuality of Quran and Hadith in Shia Poetry of Talae bin Rozzayk. Professional Quarterly for Interdisciplinary Investigations of Quran: Jahad-e Daneshgahi, 1, pp. 31-40.


61. Molavi. (1375). Masnavi. Tehran: Elmi.


62. Mirzayee, Faramarz& Vahedi, Mashallah. (1388). Intertextual Relations of Quran with Poetry of Ahmad Matar. The Journal for Faculty of Literature and Humanities of University of Shahid Bahonar, 25, pp. 300-322.


63. Naser Khosrow, Abu Mo'een. (1364). Collection of Poems. Tehran: Farhang.


64. Namvar Motlagh, Bahman. (1390). Introduction to Intertextuality; Theories and Applications. Tehran: Sokhan.


65. Nahem, Ahmad. (2004). Al-Tanas fi She'r al-Ravad. Baghdad: Dar al-Sho'un al-Seqafia al-Ama.


66. Najm, Mofid. (2001).al-Tanas al-Dakheli fi Tajreba al-Shaer Mahmood Darvish. Seqafia Jame'a, pp. 71-90.


67. Nazari, Ali; Azizi, Ne'mat; Bagheri, Kolsoom; Sahrayee, Elham. (1393). The Reflection of Religious Themes in Poetry of Burhan al-Din Aboushi. Proceedings of the National Congress for Intertextuality. Qom; Pooyeshgar.


68. Naeese, Jahad Ata. (2001). Fi Moshkelat al-Sard al-Revayee. Damascus: Ittehad al-Ketab al-Arab.


69. Varam ibn abi Faras. (1371). Collection of Varam. Qom: Maktaba Feqhia.


70. Yalameha, Ahmad Reza. (1390). Comparative Study of the Poems of Ferdowsi and Hafez.   Didactic Literature Review Professional Journal A science, 11, pp.153-175.

Yalameha, Ahmad Reza. (1390). A Study of the Origin of Verse Didactic Literature and its Development in Iran. Didactic Literature Review Professional Journal A science, 11, pp.153-175.