بازتاب هویت ایرانی در آثار هنری و مواریث فرهنگی
محورهای موضوعی : شاهنامه
کلید واژه: هویت, ایرانی بودن, هنر, بازگشت به خویش,
چکیده مقاله :
دستاوردهای فراوان از آثار و تحقیقات خاورشناسان در زمینه های گوناگونِ علمی، فرهنگی، ادبی و هنری در ارتباط با ایران، گویای این واقعیت است که کشور ایران از گذشته های دور تا سده های اخیر همواره مهد فرهنگ و تمدّن و یکی از چند تمدن محدود جهان باستان بوده است. به بیان هرتسفلد (Herzfeld): ایران مرکز تمدّن ما قبل تاریخ بوده و به شهادت باستان شناسان و محقّقانی که در این منطقه کاوش کرده‌اند، ایران در دوره های قدیم و پیش از دورة هخامنشیان، آغاز به کار آفرینش هنری و صنعتی کرده است. در حال حاضر که هویت های ملّی خود به خود و ناخواسته در حال تضعیف هستند و همة کشورها به اجبار به سوی سیاست گذاری جهانی سازی قدرتهای بزرگ جهان گام برمی دارند، حفظ هویت بسیار الزامی است. از آنجا که مهمترین مؤلّفه های هویّتی ما را بستگی جغرافیایی، نژادی، قومی، فرهنگی و زبانی و دینی، ادبی و هنری تشکیل می دهد، باید هرچه بیشتر در پاسداری از آنها کوشید، بویژه زبان که نقش آن از میان سایر عوامل سازندة هویت ملّی بیشتر است، زیرا انتقال فرهنگ هر ملّت به وسیلة زبان آن ملّت صورت می پذیرد. زبان و ادبیات یک جامعه پایة تفکّر و آیینة تاریخ آن جامعه است. هنر پویا و مستمر ایرانی در طول تاریخ در ابعاد و زمینه های گوناگون نیز همواره برای ما حیات بخش و غرورآفرین بوده است، بنابراین، باید جلوه های گوناگون آن را نیز به عنوان مؤلّفه‌های هویتی پاسداری کنیم، زیرا هنرمندان گذشتة ما هم هیچ گاه میراث ملّی خود را فراموش نکردند و با جان و دل درصدد ارتقای آن بودند. آری، جلوه های هویت هنری ما به حدّی زیاد و گسترده است که اگر امروزه قدری به خود آییم و به ریشه های اصیل خود باز گردیم و در جستجوی خویشتن خویش باشیم، مسلّما می توانیم در آینده ای نه چندان دور، هویت اصیل و بومی خود را غرورآفرینانه بازیابیم.
Numerous achievements of the works and researches by orientalists in various fields of science, culture, literature and art of Iran clearly express the fact that from the ancient time till the recent centuries Iran has been regarded as a cradle of culture and civilization, and one of the few civilizations of the ancient world. Herzfeld says: “Iran has been the focus of prehistory civilization”, and based upon the testimony of those archaeologists and excavators who have excavated the historical sites, the Iranians initiated creation of artistic and industrial works during ancient time and even before the Achaemenian period. At present which national identity is weakening spontaneously and unwantedly, and which all the nations are forced to follow globalization policy of the superpowers, it is must to safeguard national identity. As the most important components of our identity formed by geographical, racial, ethnic, cultural, linguistic, religious, literary, and art attachments we have to spare no effort to safeguard them chiefly the language which plays a significant role among the other elements, because language is a key-factor in exchange of culture. Language and literature of any society is regarded as basis of thought and mirror of history of that society. In the history, the Iranian dynamic and permanent art in its various dimensions and backgrounds has always brought about our joviality and pride so that we are also commited to preserve its different manifestations as the components of our identity. Our earlier artists never forgot their national heritage and made a serious attempt to elevate it. It is quite right that the manifestations of our artistic identity are so various and expanded that today, by taking into account the genuine sources of our identity we will be able to rebuild our genuine and vernacular identity as a source of pride.
1- تواضعی، شهپر .( 1383 ). « قالی، نمکدان و سفرة ایرانی»، ماهنامة فرهنگی، علمی و خبری گزارش گفت و گو، از مرکز بین المللی گفت و گوی تمدّنها، س 3، ش 14، آذر و دی، صص 123-127.
2- شعبانی، رضا .( 1383). « هدیة ایرانیان به تمدّن جهانی»، گزارش گفت و گو، از مرکز گفت و گوی تمدّنها، س 3، ش 11، مرداد و شهریور، صص 42-43.
3- کراچی، روح انگیز .( 1381). دیدارهای دور پژوهشی در ادبیات سفرنامه ای همراه با کتابشناسی سفرنامه ای فارسی، تهران: نشر چاپار.
4- فرای، ریچارد .( 1358). عصر زرّین فرهنگ ایران، ترجمة مسعود رجب نیا، تهران: سروش.
5- فرشیدورد، خسرو .( 1380). لغت سازی و وضع و ترجمة اصطلاحات علمی وفنی و...، تهران: حوزه هنری پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی.
6- نظمی افشار، محمّد صادق .( 1383). « از کرمان تا سومر انهدام تپّه های تاریخی در جیرفت کرمان»، آناهید، ماهنامة پژوهش های ایران شناسی، آبان و آذر، صص 42-49.
7- نورایی، مهرداد .( 1383). « تعامل فرهنگها و هویت اجتماعی»، ماهنامة فرهنگی، علمی و خبری گزارش گفت و گو، از مرکز بین المللی گفت و گوی تمدّنها، س 3، ش 14، آذر و دی 1383، صص 70-72.
8- نیّر نوری، عبدالحمید .( 1375). سهم ارزشمند ایران در فرهنگ جهان، مجلّد اوّل، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
9_____________ .( 1377). سهم ارزشمند ایران در فرهنگ جهان، مجلّد دوم، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
10- ورجاوند، پرویز .( 1368). پیشرفت و توسعه بر بنیاد هویت فرهنگی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
11- یارشاطر، احسان؛ شیمل،آنماری .( 1381). حضور ایران در جهان اسلام، ترجمة فریدون مجلسی، تهران: انتشارات مروارید.
برای اطّلاع بیشتر:
1- رستگارفسایی، منصور .( 1381). « فردوسی و بازجستن هویت ملّی»، تهران: طرح نو، صص 354-393.
2______________ .( 1381). فردوسی و هویت شناسی ایرانی، مجموعه مقالات دربارة شاهنامة فردوسی، تهران: طرح نو.
3- الطائی، علی .( 1383). بحران هویت قومی در ایران، تهران: نشر شادگان، چاپ دوم.
4- نورایی، مهرداد؛ ربیع زاده، سوسن .( 1382). « مفهوم هویت در آثار سعدی» در کتابشناخت مفاهیم سازگار با توسعه، به سرپرستی حمید تنکابنی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، صص 53-69.
5- ولی، وهّاب .( 1351). « نقش هنر دربازآفرینی واقعیت اجتماعی عهد مغول»، مجلّة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی مشهد، س 8، ش 4، زمستان، صص 956-979.
_||_