تأثیر یک دوره تمرینات شنای اجباری به همراه ویتامین E بر هیستوپاتولوژی بافت رحم در رت های مدل اندومتریوز

محورهای موضوعی : فعالیت بدنی و تندرستی

شهربانو جعفری ¹ , هاجر عباس زاده ² , پروین فرزانگی ³ , لیلا ضامنی ⁴

1 - دانشجوی دکتری، گروه تربیت بدنی و علوم وزشی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران
2 - دانشیار، گروه تربیت بدنی و علوم وزشی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران
3 - فیزیولوژی ورزشدانشیار، گروه تربیت بدنی و علوم وزشی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران
4 - استادیار، گروه تربیت بدنی و علوم وزشی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران

تاریخ دریافت : 1402/03/23 تاریخ پذیرش : 1402/04/10 تاریخ انتشار : 1402/05/01

کلید واژه: ویتامین E, شنا, هیستوپاتولوژی, اندومتریوز,

چکیده مقاله :

هدف: هدف مطالعه حاضر بررسی تأثیر یک دوره تمرینات شنا به همراه ویتامین E بر هیستوپاتولوژی بافت رحم در رت های مدل اندومتریوز بود. روش‌: در این مطالعه تجربی تعداد 5 سر موش صحرایی ماده ویستار 8 هفته‌ای پس از القا مدل به-صورت تصادفی به 5 گروه کنترل سالم، اندومتریوز، اندومتریوز+ویتامینE، اندومتریوز+شنا، اندومتریوز+شنا+ویتامینE تقسیم شدند. میزان مصرف ویتامین mg/kg200 به ازای وزن بدن هر رت بوده و نیز برنامه تمرین شنا به مدت 8 هفته، پنج روز در هفته و هر روز به مدت 30 دقیقه بود. پس از بیهوشی، کالبد شکافی انجام شد و نمونه های بافت رحم گرفته شد. نتایج بافت شناسی با تصاویر و به شکل توصیفی بیان شد. یافته ها: نتایج نشان داد در موش های مدل اندومتریوز اپیتلیوم استوانه‌ای شکل کاملاً محو شده و تنها در برخی مناطق در مقایسه با گروه کنترل قابل مشاهده بود. از طرفی در گروه‌های مربوط به ویتامین و ورزش، اگرچه اندازه کیست بسیار کوچک شده بود ولی ساختار اپیتلیوم کاملاً طبیعی مشاهده نمی‌شد. با این حال خون‌گیری بافت به خوبی صورت گرفته و در اطراف بافت عروق قابل مشاهده بودند. از طرفی مناطق کم‌رنگ که نشان از القاء مرگ بافتی در لایه ‫های اطراف کیست بود، مشاهده شد که این علائم می‌تواند دلیلی بر کوچک‌ترشدن سایز کیست و حذف آن در آینده محسوب شود. نتیجه گیری: به نظر می رسد انجام تمرینات شنا و نیز مصرف هم‌زمان ویتامین E بتواند به کاهش آسیب بافتی و بهبود عوامل هیستوپاتولوژیکی بافت رحم در موش های صحرایی مدل اندومتریوز کمک کند. ‬‬‬

چکیده انگلیسی:

Purpose: The purpose of this study was to investigate the effect of a course of swimming exercises with vitamin E on the histopathology of uterine tissue in endometriosis model rats. Method: This study was of an experimental type, in which the number of 5 8-week-old female Wistar rats after the induction of the model was randomly divided into 5 healthy control groups, endometriosis, endometriosis+ vitamin E, endometriosis+swimming, endometriosis+swimming+Vitamin E were divided. The amount of vitamin consumption was 200 mg/kg per body weight of each rat, and the swimming training program was for 8 weeks, five days a week, and every day for 30 minutes. After anesthesia, an autopsy was performed and uterine tissue samples were taken. Histological results obtained from uterine tissue samples were expressed descriptively with pictures. Findings: The results showed that in the rats of the endometriosis model, the cylindrical epithelium had completely disappeared and was only visible in some areas compared to the control group. On the other hand, in the vitamin and exercise groups, although the size of the cyst was reduced, the structure of the epithelium was not completely normal. However, blood sampling of the tissue was done well and vessels were visible around the tissue. On the other hand, it was observed that the light-colored areas indicated the induction of tissue death in the layers around the cyst, and these symptoms could be considered as a reason for the shrinking of the cyst size and its removal in the future. Conclusion: It seems that performing swimming exercises and taking vitamin E at the same time can help reduce tissue damage and improve the histopathological factors of uterine tissue in endometriosis model rats.

متن کامل:



تأثیر یک دوره تمرینات شنای اجباری به همراه ویتامین  E بر هیستوپاتولوژی بافت رحم در رت های مدل اندومتریوز

شهربانو جعفری1، هاجر عباس زاده *2، پروین فرزانگی3 ، لیلا ضامنی4

وابستگی سازمانی نویسندگان:

1: دانشجوی دکتری، گروه تربیت بدنی و علوم وزشی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران

ORCID: 0000-0003-1456-0415

 *2: دانشیار، گروه تربیت بدنی و علوم وزشی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران

ORCID: 0000-0002-5159-5310

3: دانشیار، گروه تربیت بدنی و علوم وزشی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران

ORCID: 0000-0003-2128-3068

3: استادیار، گروه تربیت بدنی و علوم وزشی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران

ORCID: 0000-0002-8411-7120

محل انجام پژوهش: دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری

*نویسنده مسئول: هاجر عباس زاده

Email:[e-mail]

  Tel: [phone]

*آدرس: دانشیار، گروه تربیت بدنی و علوم وزشی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران

 ORCID: 0000-0002-5159-5310 

 

عنوان مکرر: تأثیر یک دوره تمرینات شنای اجباری به همراه ویتامین  Eبر هیستوپاتولوژی بافت رحم

 

چکیده

هدف: هدف مطالعه حاضر بررسی تأثیر یک دوره تمرینات شنای اجباری به همراه ویتامین  E بر هیستوپاتولوژی بافت رحم در رت های مدل اندومتریوز بود. روش­: در این مطالعه تجربی تعداد پنج سر موش صحرایی ماده ویستار هشت هفته­ای پس از القا مدل اندومتریوز  به روش پیوند زدن بافت اطراف ناحیه اندومتر به­صورت تصادفی به پنج گروه کنترل-سالم، اندومتریوز، اندومتریوز+ویتامینE، اندومتریوز+شنای اجباری، اندومتریوز+شنای اجباری+ویتامینE تقسیم شدند. میزان مصرف ویتامین mg/kg200 به ازای وزن بدن هر رت به صورت گاواژ بود و نیز برنامه تمرین شنای اجباری به مدت هشت هفته، پنج روز در هفته و هر روز به مدت 30 دقیقه بود. پس از بیهوشی، کالبد شکافی انجام شد و نمونه های بافت رحم گرفته شد. نتایج بافت شناسي با تصاویر و به شکل توصیفی بیان شد.

یافته ها: نتایج نشان داد در موش های مدل اندومتریوز تودههای برجسته کیست شکل با ابعاد متفاوت ایجاد گردید و اپیتلیوم استوانه­ای شکل کاملاً محو شده و تنها در برخی مناطق در مقایسه با گروه کنترل-سالم قابل مشاهده بود. در مقابل، در گروه­های اندومتریوز+ویتامینE، اندومتریوز+تمرین شنای اجباری و اندومتریوز+شنای اجباری+ویتامینE، در مقایسه با گروه اندومتریوز اندازه کیست بسیار کوچک شده بود ولی ساختار اپیتلیوم کاملاً طبیعی مشاهده نمی­شد. با این حال خون­گیری بافت به خوبی صورت گرفته و در اطراف بافت عروق قابل مشاهده بودند. از طرفی مناطق کم­رنگ که نشان از القاء مرگ بافتی در لایههای اطراف کیست بود، مشاهده شد که این علائم می­تواند دلیلی بر کوچک­ترشدن سایز کیست و حذف آن در گروه های اندومتریوز+ویتامینE، اندومتریوز+تمرین شنای اجباری و اندومتریوز+شنای اجباری+ویتامینE، در آینده محسوب شود.‬‬‬ این تغییرات مثبت در هیستوپاتولوژی بافت رحم در گروه اندومتریوز+شنای اجباری+ویتامینE، در مقایسه با سایر گروه ها بیشتر و مشهودتر بود.‬‬

 نتیجه گیری: به نظر می رسد انجام تمرینات شنای اجباری، مصرف ویتامین E و نیز انجام هم­زمان شنای اجباری با ویتامینE، بتواند به کاهش آسیب بافتی و بهبود عوامل هیستوپاتولوژیکی بافت رحم در موش های صحرایی مدل اندومتریوز کمک کند. ‬‬‬‬‬

واژگان کلیدی: شنای اجباری، ویتامین E، هیستوپاتولوژی، اندومتریوز.

 

The effect of a course of forced swimming exercises with vitamin E on the histopathology of uterine tissue in endometriosis model rats

 

Shahrbano jaafari1, Hajar Abbaszadeh*2, Parvin Farzanegi3, Leila zameni4

1:Ph.D Candidate, Department of Physical Education and Sports Science, Sari Branch, Islamic Azad University, Sari, Iran

*2: Associate Professor, Department of Physical Education and Sports Science, Sari Branch, Islamic Azad University, Sari, Iran

3: Associate Professor, Department of Physical Education and Sports Science, Sari Branch, Islamic Azad University, Sari, Iran

4: Assistant Professor , Department of Physical Education and Sports Science, Sari Branch, Islamic Azad University, Sari, Iran

*Corresponding author: Hajar Abbaszadeh

 Email:[e-mail]

Tel: [phone]

*Address: Department of Physical Education and Sports Science, Sari Branch, Islamic Azad University, Sari, Iran

 

Repeated title: The effect of a course of forced swimming exercises with vitamin E on the histopathology of uterine tissue

 

Abstract

Purpose: The purpose of this study was to investigate the effect of a period of forced swimming exercises with vitamin E on the histopathology of uterine tissue in endometriosis model rats.  Method: In this experimental study, five eight-week-old female Wistar rats were randomly divided into five groups: control-healthy, endometriosis, endometriosis + vitamin E, endometriosis + Forced swimming, endometriosis+forced swimming+vitamin E were divided. The amount of vitamin consumption was 200 mg/kg per body weight of each rat by gavage, and the compulsory swimming training program was for eight weeks, five days a week and every day for 30 minutes. After anesthesia, an autopsy was performed and uterine tissue samples were taken. The results of histology were described with pictures and descriptively. Findings: The results showed that prominent cyst-shaped masses with different dimensions were created in the endometriosis model mice, and the cylindrical epithelium was completely obliterated and visible only in some areas compared to the healthy control group. On the contrary, in endometriosis+vitamin E, endometriosis+forced swimming and endometriosis+forced swimming+vitamin E groups, compared to the endometriosis group, the size of the cyst was very small, but the structure of the epithelium was not completely normal. However, tissue blood sampling was done well and vessels were visible around the tissue. On the other hand, pale areas that indicated the induction of tissue death in the layers around the cyst, it was observed that these symptoms can be a reason for the shrinking of the size of the cyst and its removal in the groups of endometriosis + vitamin E, endometriosis + forced swimming exercise. And endometriosis+compulsory swimming+vitamin E should be considered in the future. These positive changes in the histopathology of the uterine tissue in the endometriosis+forced swimming+vitamin E group were more and more evident compared to other groups. Conclusion: It seems that performing forced swimming exercises, taking vitamin E and simultaneously performing forced swimming with vitamin E can help reduce tissue damage and improve the histopathological factors of uterine tissue in endometriosis model rats.

Key words: Forced Swimming, Vitamin E, Histopathology, Endometriosis.

 

 

 

 

مقدمه

اندومتریوز¹ یک بیماری مزمن است که در آن بافت اندومتر² که به طور معمول داخل رحم را می پوشاند به خارج از رحم مهاجرت می کند و به پوشش حفره شکمی و اندام های داخلی داخل لگن شامل تخمدان ها، لوله های فالوپ، مثانه و روده می چسبد(اواد³ و همکاران، 2017). سلول­های اندومتریوزی از اندومتر مشتق شده­اند. اندومتر لایه داخلی دیواره رحم (مخاط رحم) می­باشد که از اپی­تلیوم استوانه­ای ساده تشکیل شده است و توسط یک لایه لامیناپروپریا⁴ احاطه شده است(ورسلنی⁵ و همکاران، 2011). اندومتریوز با گسترش استروما و غدد اندومتریال در محل های خارج رحمی مشخص می شود و از نظر بافت شناسی به صورت بیش از حد ظاهر شدن بافت فیبروزی اطراف استروما و غدد اندومتریال می باشد(شااو⁶ و همکاران، 2018). برخی از زنان با اندومتریوز هیچ علامتی ندارد، اما برای کسانی که این علائم را دارند، درد می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد(مونتنگرو⁷ و همکاران، 2019). با یک نگاه وسیع‌تر، اندومتریوز یک بیماری سیستمیک اندوکرین، ایمونولوژیک و گوارشی است(ورسلنی و همکاران، 2014). علت ایجاد اندومتریوز می­توان به نازایی، سابقه خانوادگی اندومتریوز، انسداد راه خروج طبیعی قاعدگی از بدن، سابقه عفونت لگنی و اختلال رحمی اشاره کرد(گیلفاسون⁸ و همکاران، 2010). از آنجا كه زنان به­طور عمده در سنين باروري به اين بيماري مبتلا مي­شوند و بعد از يائسگي و برداشتن تخمدان­ها ميزان ابتلا به آن كاهش مي­يابد؛ از اين­رو به نظر مي­رسد اين بيماري با استروژن مرتبط باشد(هیرچ⁹  و همکاران، 2016). اندومتریوز سه شکل دارد :اندومتریوز صفاقی، تخمدانی و اندومتریوز رکتو واژینال، که هریک از آنها با علائم خاص همراه می باشند. علائم اندومتریوز شامل دیسمنوره، دیس پارونیا¹⁰، خونریزی نامنظم رحمی، درد مزمن لگن و ناباروری است(گیلفاسون و همکاران، 2010). در ضایعات اندومتریوتیکی و مایع صفاقی بیماران مبتلا به اندومتریوز ماکروفاژها افزایش می یابند. برخی عوامل محیطی و مستعد بودن فاکتورهای ژنتیکی در کنار نقایص سیستم ایمنی شاید به سلول­های اندومتریوز قدرت مقاومت در محیط صفاقی را می­دهد(نیسنبلات¹¹ و همکاران، 2016). مطالعات نشان می­دهند که در زنان مبتلا به اندومتریوز فعالیت ماکروفاژها در فضای صفاقی افزایش می­یابد و در نتیجه باعث ایجاد واکنش­های التهابی و تثبیت اندومتریوز می­گردند. افزایش فعالیت ماکروفاژها با افزایش ساخت و ترشح میانجی­کننده­های التهابی همراه است(گلودیس¹² و همکاران، 2010). از طرفی نشان داده شده که کمبود تحرک و ویتامین ها منجر به ایجاد زمینه­های مختلفی در توسعه اندومتریوز می شوند. محققان جهت کاهش علائم بیماری، افزایش روند بهبودی و بهتر شدن کیفیت زندگی بیماران، انجام مداخلات مناسب را مورد تأکید قرار می دهند(شیمیلور¹³ و همکاران، 2016). عادت­های بی­تحرک می­توانند امید به زندگی را کاهش دهند، در مقابل، فعالیت ورزشی منظم، به­عنوان بخشی از کارهای روزمره فرد ممکن است به مدیریت شرایط پاتولوژیک کمک کند(راوالیس¹⁴ و همکاران، 2019). محققان پیشنهاد کرده­اند که انجام فعالیت­های ورزشی و نیز مصرف مکمل­های ویتامینی مانند ویتامین E  موجب تعدیل فاکتورهای مرتبط با بیماری اندومتریوز می­گردد. از مزایای افزایش ویتامین E و فعالیت بدنی می­توان به نقش آنها به­عنوان کوفاکتور در فرآیندهای بهبودی اشاره کرد(هارل¹⁵ و همکاران، 2008). به طورکلی، پژوهشگران بر این باورند که فعالیت ورزشی ممکن است از طریق سازوکارهایی بتواند این بیماری را کنترل کند. برخی از این سازوکارها به وزن بدن، شاخص توده بدن، عوامل رشد شبه انسولینی و پروتئین‌های متصل به آن، انسولین، هورمون جنسی، استرادیول، استروژن و بهبود سطح رادیکال‌های آزاد و تقویت دفاع آنتی‌اکسیدانی به‌ویژه بهبود سطوح عوامل اکسایشی مربوط است(مانا¹⁶ و همکاران، 2004). گونکالواس¹⁷ و همکاران (2017) در مطالعه خود به بررسی تأثیر تمرین یوگا بر افراد مبتلا به اندومتریوز پرداختند. میزان درد روزانه در بین زنانی که یوگا را در مقایسه با گروه غیر یوگا تمرین می­کردند، به­طور قابل توجهی پایین بود. در هر دو گروه بهبود سطح كيفيت در ابتدا و پايان مطالعه ارزيابي شده است که در افراد گروه ورزش بهبود معناداری داشت(کونکالواس و همکاران، 2017). از سوی دیگر، تحقیقات مختلف نشان دادند که مصرف مکمل های تغذیه ای و ویتامینها به کاهش علایم اندومتریوز کمک می کند(هارل و همکاران، 2008). همچنین نشان داده شده که ویتامین  E  با مهار آزاد شدن اسید آراشیدونیک و همچنین مهار تبدیل اسید آراشیدونیک به پروستا گلاندین از عمل بر آنزیم فسفولیپاز A2 و سیکلواکسیژنار، موجب کاهش درد های ناشی از اندومتریوز می شود(رامبولد¹⁸ و همکاران، 2006). به طور کلی، اندومتریوز یک بیماری چند عاملی است که پاتوفیزیولوژی پیچیده­ای دارد و بیشتر جزییات این بیماری هنوز ناشناخته است؛ بنابراین نیاز به تحقیقات وسیع برای بدست آوردن اطلاعات برای پاتوفیزیولوژی این بیماری ضروری است. ولی با توجه به بررسی­های انجام شده و اپیدمیولوژی بیماری اندومتریوز، نقش فعالیت بدنی و مصرف ویتامین به ویژه ویتامین  E بر عوامل درگیر در کاهش سطح این بیماری یافت نشده و بنابراین در این تحقیق به دنبال بررسی تأثیر یک دوره تمرینات شنای اجباری به همراه ویتامین  E بر هیستوپاتولوژی بافت رحم در رت های مدل اندومتریوز خواهیم بود.

مواد و روش کار

این مطالعه از نوع تجربی بود که تعداد 25 سر موش صحرایی ماده ویستار هشت هفته­ای با میانگین وزنی 62/15±85/202 گرم از انستیتو پاستور خریداری شدند. حیوانات در محیطی با میانگین دمای 4/1± 22 درجه سانتی­گراد، رطوبت 55 درصد و چرخه روشنایی تاریکی 12:12 ساعت در قفس­های مخصوص از جنس پلی­کربنات نگه­داری شدند. 

ایجاد مدل اندومتریوز

به منظور ایجاد مدل اندومتریوزیز، ابتدا رت­های بالغ با استفاده از کتامین و زایلازین بیهوش شدند. پس از آن، ناحیه شکمی در طرف راست با بتادین تمیز شد. سپس با استفاده از تیغ بیستوری شکافی در پوست ناحیه پهلو در بخش لگنی داده شد. پس از باز کردن عضله شکمی و ناحیه صفاق، ابتدا، بافت تخمدانی به همراه بخشی از بافت لوله رحمی برداشته شد. سپس در داخل ظرف استریل با یک سی­سی PBS (phosphate buffer solution) قرار داده شد. سپس هر بافت به یک قطعه یک در یک در یک میلی­متر بریده شد. قطعات بافتی که برای هر موش 4 قطعه بود به ناحیه دیواره عضلانی لگنی سمت راست، به ناحیه صفاق شکمی، به ناحیه عضله قدامی دیواره شکمی و چربی اطراف تخمدان پیوند زده شدند. سپس ناحیه جراحی شده بخیه شدند و موش­ها به قفس مربوطه انتقال داده شدند(کیانی و همکاران، 2018).  بافت رحمی پیوند زده در مناطق مختلف ناحیه شکمی پس از گذشت دو هفته از پیوند منجر به ایجاد تودههای برجسته کیست شکلی با ابعاد متفاوت گردید، به این ترتیب مدل اندومتریوز با مشاهده قطعات کیستی مورد تأیید قرار گرفت.‬‬

گروه بندی حیوانات و پروتکل 

پس از القا مدل موش­ها به­صورت تصادفی در پنج گروه کنترل سالم، اندومتریوز، اندومتریوز+ویتامین E، اندومتریوز+شنا، اندومتریوز+شنا+ویتامین E قرار داده شدند. گروه اندومتریوز، دو هفته بعد از ایجاد مدل تا پایان مطالعه باقی ماندند و گروه کنترل سالم به مدت هشت هفته نگه­داری شدند.

تجویز مکمل ویتامین E 

گروه های اندومتریوز+ویتامین E و اندومتریوز+ویتامین E+شنای اجباری دو هفته بعد از ایجاد مدل شروع به دریافت مکمل به صورت روزانه و به شکل گاواژ به میزان mg/kg 200 وزن بدن رت تا پایان مطالعه به مدت هشت هفته نمودند.

پروتکل تمرینات شنای اجباری  

 موش­های صحرایی گروه­های اندومتریوز+شنای اجباری و اندومتریوز+ویتامین E+شنای اجباری، قبل از شروع پروتکل اصلی، به مدت یک هفته (پنج روز ) هر بار به مدت مدت 20 دقیقه به منظورآشنایی­ها با آب و کاهش استرس شنای اجباری و سازگاری با شرایط تمرینی، در داخل استخر آب قرار می­گرفتند. سپس پنج روز در هفته تا پایان دوره تحقیق در يك مخزن آب به ابعاد 50×50×100 سانتی­متری با درجه حرارت 30-32 درجه سانتی­گراد در طی هشت هفته به شنای اجباری پرداختند. مدت زمان تمرین در آب، روزانه 30 دقیقه تا پایان مدت تمرین بود(مونتنگرو و همکاران، 2019).

جمع آوری نمونه های بافتی و اندازه گیری

جهت حذف اثر حاد تمرین شنا و مصرف ویتامین E، نمونه­بردای از حیوانات پس از 48 ساعت بعد از آخرین برنامه تمرینی شنا و مصرف ویتامین E انجام گرفت. بدین منظور ابتدا حیوانات با استفاده از تزریق صفاقی کتامین (mg/kg30-50) و زایلازین (mg/kg 3-5) بی­هوش و سپس کشته شدند و پس از کشتار بافت­های پیوند شده مربوط به ناحیه اندومتر جهت بررسی بافت­شناسی مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای این منظور نمونه­های بافتی به فرمالین 10 درصد و نمونه­های مربوط به بررسی هیستوپاتولوژی بافت رحم به تانک ازت منتقل شدند. مقاطع بافتی با رنگ‌آمیزی هماتوکسیلین-ائوزین از بافت رحم تهیه و به‌وسیله میکروسکوپ نوری جهت بررسی داده های هیستوپاتولوژیکی استفاده شده است. پس از بررسي مقاطع، كليه تصاوير ريزبيني نتایج بافت شناسي بدست آمده از نمونه های بافت رحم با تصاویر و به شکل توصیفی بیان شد.

 

 

نتایج

هیستولوژی بافت تخمدان گروه­های تحقیق

تفسير بافت شناسي مربوط به فتوميكروگراف هاي بدست آمده از نمونه­هاي بافت رحم گروه­هاي مورد آزمايش در تصاویر زیر ارائه شده است. بافت رحمی پیوند زده در مناطق مختلف ناحیه شکمی پس از گذشت دو هفته از پیوند منجر به ایجاد تودههای برجسته کیست شکلی با ابعاد متفاوت(شکل 2) نسبت به گروه کنترل-سالم (شکل 1) گردید، به این ترتیب مدل اندومتریوز با مشاهده قطعات کیستی مورد تأیید قرار گرفت. در گروه مدل اندومتریوز دیواره اندومتری کاملاً محو شده بود و تنها در برخی مناطق قابل مشاهده بودند و سایر بخش­های مربوط به بافت اندومتری به صورت غیرقابل تفکیک از بافت نرمالی که در ابتدا برای پیوند استفاده شده بود، دیده شدند (شکل 2 نسبت به شکل 1). ‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

 

 

شکل 1. نتایج هیستولوژی بافت تخمدان گروه­ کنترل-سالم

 

شکل 2. نتایج هیستولوژی بافت تخمدان گروه­ اندومتریوز

 

چنانچه دیده می شود، در گروه­های مربوط به اندومتریوز+ویتامینE، اندومتریوز+تمرین شنای اجباری و اندومتریوز+شنای اجباری+ویتامینE، در مقایسه با گروه اندومتریوز با گذشت زمان قادر به تحلیل و کوچک شدن بافت کیستی بودند، به این ترتیب که ابعاد لوله رحمی پیوند شده که پس از برش بافتی حاوی ترشحات بود در گروه­های درمانی، کوچک­تر مشاهده شد. به علاوه ضخامت دیواره کیست ایجاد شده و سلول­های لایه اندومتری که در رحم نرمال به صورت اپی­تلیوم استوانه­ای شکل دیده می­شوند، در این کیست­های ایجاد شده به صورت­های متفاوتی مشاهده شد(شکل های 3، 4 و5). اگرچه در گروه­های اندومتریوز+ویتامینE، اندومتریوز+تمرین شنای اجباری و اندومتریوز+شنای اجباری+ویتامینE، در مقایسه با گروه اندومتریوز اندازه کیست بسیار کوچک شده بود ولی ساختار اپیتلیوم کاملاً طبیعی مشاهده نمی­شد. با این حال خون­گیری بافت به خوبی صورت گرفته بود و در اطراف بافت عروق قابل مشاهده بودند. از طرفی مناطق کم­رنگ که نشان از القاء مرگ بافتی در لایههای اطراف کیست بود، مشاهده شد که این علائم می­تواند دلیلی بر کوچک­ترشدن سایز کیست و حذف آن در آینده محسوب شود (شکل های 3، 4 و5). ‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬این تغییرات مثبت در هیستوپاتولوژی بافت رحم در گروه اندومتریوز+شنای اجباری+ویتامینE، در مقایسه با سایر گروه ها بیشتر و مشهودتر بود (شکل 5).‬

 

 

شکل 3. نتایج هیستولوژی بافت تخمدان گروه­ اندومتریوز+ویتامین E

 

 

شکل 4. نتایج هیستولوژی بافت تخمدان اندومتریوز+شنا

 

 

شکل 5. نتایج هیستولوژی بافت تخمدان گروه­ اندومتریوز+ویتامینE+شنا

 

 

بحث

 در تحقیق حاضر تأثیر یک دوره تمرینات شنای اجباری به همراه ویتامین  E بر هیستوپاتولوژی بافت رحم در رت های مدل اندومتریوز مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تحقیق حاضر نشان داد در موش های صحرایی مدل اندومتریوز نسبت به گروه کنترل-سالم اپی­تلیوم استوانه­ای شکل و دیواره اندومتری کاملاً محو شده و تنها در برخی مناطق قابل مشاهده بود. شواهد نشان می‌دهد که بیماران مبتلا به اندومتریوز دارای سطوح بالاتر استرس اکسایشی و سایتوکین­های التهابی و پیش­التهابی می­باشند که این عوامل بر هیستوپاتولوژی بافت رحم تاثیر منفی دارد (ورسلنی و همکاران، 2011). محققان جهت کاهش این علائم، افزایش روند بهبودی و کیفیت زندگی بیماران، انجام مداخلات مناسب را مورد تأکید قرار داده اند(اسپینر¹⁹ و همکاران، 2014). مطالعات نشان دادند مصرف مکمل­های غذایی و ویتامین­ها نظیر ویتامین‌ E  و نیز، انجام فعالیت ورزشی مقدار استروژن را در بدن کنترل می­کند و به کاهش علائم اندومتریوز کمک می­کند(بیگلی²⁰ و همکاران، 2018). در تحقیق حاضر نیز مداخلات شنای اجباری، ویتامینE و ترکیب شنای اجباری+ویتامینE انجام شد. نتایج ما نشان داد، در گروه­های مربوط به اندومتریوز+ویتامینE، اندومتریوز+تمرین شنای اجباری و اندومتریوز+شنای اجباری+ویتامینE، در مقایسه با گروه اندومتریوز اندازه کیست بسیار کوچک شده بود و ساختار اپیتلیوم تاحدی طبیعی مشاهده می­شد. با این حال خون­گیری بافت به خوبی صورت گرفته بود و در اطراف بافت عروق قابل مشاهده بودند. از طرفی مناطق کم­رنگ که نشان از القاء مرگ بافتی در لایههای اطراف کیست بود، مشاهده شد که این علائم می­تواند دلیلی بر کوچک­ترشدن سایز کیست و حذف آن در آینده محسوب شود. همسو با نتایج ما هرناندز²¹ و همکاران (2015) نشان دادند که سطح استرس، اضطراب، احساس درد و سطح اندازه تومور در موش­های تمرین شنا کاهش معنادار داشت(هرناندز و همکاران، 2015). تمرین هوازی شنا با شدت پایین از جمله تمریناتی است که در شرایط مختلف فیزیولوژیک، ایمن می باشد و به دلیل عدم تحمل وزن در آب نسبت به ورزشهای غیر آبی در اکثر مطالعات فیزیولوژیک و بیوشیمیایی و واکنش های مولکولی به کار رود(پارا²² و همکاران، 2012). از سوی دیگر، نشان داده شده که تمرینات هوازی یکی از روش های تمرینی برای بهبود عملکرد ناباروری و بیماری های زنان می باشد. مطالعات نشان می دهند که تمرین هوازی با شدت پایین با ایجاد مکانیسم حفاظتی موجب کاهش بیان سایتوکاینهای التهابی، کاهش استرس اکسیداتیو در بافت رحم، کاهش التهاب سیستمیک و در نتیحه بهبود پاسخ های ایمنی می گردد(حامدی نیا و همکاران، 2011). مونتنگرو و همکاران(2019) در مطالعه خود به بررسی تأثیر فعالیت بدنی بر اندومتریوز در موش صحرایی پرداختند و کاهش در اندازه ضایعات آندومتریوتیک پس از تمرینات شنا بدون در نظر گرفتن فراوانی آن، و کاهش بیشتر آن در گروههایی که فعالیت متوسط و شدید داشتند، مشاهده شد(مونتنگرو و همکاران، 2019).‬ پاتوژنز اندومتریوز بحث برانگیز است. فعالیت بدنی همچنین ممکن است سطح برخی از گلوبولین های متصل به هورمون را افزایش دهد و فراهمی زیستی استروژن را کاهش دهد و در بهبود اندومتریوز مفید باشد. علاوه بر این، ورزش منظم بدنی با کاهش مقاومت به انسولین، کاهش جریان قاعدگی و تحریک تخمدان، و افزایش سطح سیستمیک سیتوکین ها با خواص ضد التهابی همراه است(مونتنگرو و همکاران، 2019، اواد و همکاران، 2017). بر این اساس، نتایج ما نشان داد که انجام تمرینات شنا می‌تواند حداقل تا حدی برای درمان و پیشگیری از اندومتریوز مفید باشد، زیرا کاهش اندازه و تکثیر سلولی ضایعات اندومتریوز پس از شنا مشاهده شد. همچنین، مدل حیوانی بررسی تأثیر شنا به عنوان تمرین بدنی بر اندومتریوز نشان‌دهنده آپوپتوز سلولی بیشتر بود و منجر به کاهش تکثیر، مهاجرت و تمایز اندومتریوز شد(مونتنگرو و همکاران، 2019).‬‬‬‬‬‬‬‬ از دیگر نتایج پژوهش حاضر بهبود وضعیت هیستوپاتولوژیکی بافت رحم با مداخله ویتامینE بود. گیامپولینو²³ و همکاران (2019) در یک مطالعه مروری به بررسی ارتباط بین ویتامین­ها و بیماری اندومتریوز پرداختند و نشان دادند که بین گروه ویتامین­ها و بهبودی بیماری اندومتریوز رابطه مستقیمی برقرار است و ویتامین خانواده گروه E منجر به تسکین درد و بهبود ضایعه اندومتریوتیک در مدل­های آزمایشگاهی و کاهش علایم این بیماری می­شود (گیامپولینو و همکاران، 2019). تحقیقات نشان دادند که رژیم غذایی سرشار از میوه­ها، سبزیجات و دانه غلات در پیشگیری از رشد و متاستاز اندومتریوز نقش دارند (محمدی و همکاران، 2014).‬ به­طور کلی ویتامین E در حفاظت از غشای سلول مؤثر است (رامبولد و همکاران، 2006). ویتامین گروه E نقش مهمی در پیشگیری و درمان اندومتریوز از طریق تعدیل مسیرهای سیگنالی سلولی دارد(موخوپاد²⁴ و همکاران، 2014). این ویتامین عامل ضد التهابی قوی و ضد جهش و تقویت­کننده عصب شناخته شده است (گیامپولینو و همکاران (2019) که از طریق فعال­سازی ژن سرکوب­کننده تومور، غیرفعال­سازی رگ­زایی و فعال­سازی ژن ضد التهابی و القاء آپوپتوز موجب مهار پیشرفت تومورهای این بیماری و مانع بسیاری از تغییرات پاتولوژیکی می­شود که در پاسخ به نفوذ سلول­های التهابی ایجاد می­شود(محمدی و همکاران، 2014).‬ در پژوهش حاضر ترکیب شنای اجباری+ویتامینE اثرات مثبت بیشتری در هیستوپاتولوژیکی موش های مدل اندومتریوز ایجاد کرده بود. ویتامین E چون خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارد بعد از تمرینات ورزشی باعث بازسازی سریع سلول‌های تخریب شده از ورزش می‌شود و باعث می­شود که بدن انسان بتواند مواد مغذی حل شده در چربی را جذب کند و باعث گشادی رگ ها شده و منجر به روان کردن جریان خون گردد(رامبولد و همکاران، 2006). کروپا²⁵ و همکاران(2019) در مطالعه خود به بررسی روشهای درمانی اندومتریوز پرداختند. تحقیق آنها انجام فعالیت ورزشی هوازی به همراه مصرف آنتی اکسیدانها تاثیرات مثبت تری نسبت به روش های دیگر ایجاد کرده بود (کروپا و همکاران، 2019).‬ بنابراین علت بهبود بیشتر نتایج هیستوپاتولوژیکی در گروه ترکیبی پژوهش حاضر را می توان هم افزایی تاثیرات مثبت ترکیب شنای اجباری+ویتامینE دانست.

 

 

نتیجه­گیری

با توجه به نتایج تحقیق حاضر و مقایسه آن با دیگر تحقیقات، به نظر می رسد انجام تمرینات شنای اجباری، مصرف ویتامین E و نیز انجام هم­زمان شنای اجباری با ویتامینE، بتواند به کاهش آسیب بافتی و بهبود عوامل هیستوپاتولوژیکی بافت رحم در موش های صحرایی مدل اندومتریوز کمک کند.  

تشکر و قدر دانی: این مقاله برگرفته از رساله دوره دکتری فیزیولوژی ورزشی می­باشد. بدین­وسیله نویسندگان تشکر خود را از تمامی کسانی­که در پیشبرد اهداف رساله یاری نموده­اند، اعلام می­دارند.

تأییدیه اخلاقی: این پژوهش توسط کمیته اخلاق دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری تایید شده است(شماره مجوز تصویب:(IR.IAU.SARI.REC.1401.221 

تعارض منافع: هیچ گونه تعارض منافع توسط نویسندگان بیان نشده است.

منبع مالی: این مقاله مستخرج از رساله دکتری و با هزینه شخصی می باشد.

 

منابع

Awad, E., Ahmed, H. A. H., Yousef, A., & Abbas, R. (2017). Efficacy of exercise on pelvic pain and posture associated with endometriosis: within subject design. Journal of physical therapy science, 29(12), 2112-2115.

 

Bigley, V., Cytlak, U., & Collin, M. Human Dendritic Cell Immunodeficiencies.

 

Bonocher, C. M., Meola, J., Portella, R. L., Ribeiro-Silva, A., Brunaldi, M. O., ... & Rosa-e-Silva, J. C. (2019). Effect of physical exercise on endometriosis experimentally induced in rats. Reproductive Sciences, 26(6), 785-793.

 

Coskun, O., Ocakci, A., Bayraktaroglu, T., & Kanter, M. (2004). Exercise training prevents and protects streptozotocin-induced oxidative stress and β-cell damage in rat pancreas. The Tohoku journal of experimental medicine, 203(3), 145-154.

 

Giampaolino, P., Corte, L. D., Foreste, V., & Bifulco, G. (2019). Is there a relationship between vitamin D and endometriosis? An overview of the literature. Current pharmaceutical design, 25(22), 2421-2427.

 

Gludice, L. C. (2010). Clinical practice endometriosis. N Engl J Med, 362(25), 2389-8.

 

Gonçalves, A. V., Barros, N. F., & Bahamondes, L. (2017). The practice of hatha yoga for the treatment of pain associated with endometriosis. The journal of alternative and complementary medicine, 23(1), 45-52.

 

Gylfason, J. T., Kristjansson, K. A., Sverrisdottir, G., Jonsdottir, K., Rafnsson, V., & Geirsson, R. T. (2010). Pelvic endometriosis diagnosed in an entire nation over 20 years. American journal of epidemiology, 172(3), 237-243.

 

Hamedinia, M., & Haghighi, A. (2011). Investigation of effect of one session moderate and heavy resistance exercise on acute and delayed responses of leptin, insulin, cortisol, testosterone and 24-hour energy expenditure in healthy men. Iranian Journal of Endocrinology and Metabolism, 13(1), 67-73.

 

Harel, Z. (2006). Dysmenorrhea in adolescents and young adults: etiology and management. Journal of pediatric and adolescent gynecology, 19(6), 363-371.

 

Hernandez, S., Cruz, M. L., Torres-Reveron, A., & Appleyard, C. B. (2015). Impact of physical activity on pain perception in an animal model of endometriosis. Journal of endometriosis and pelvic pain disorders, 7(3), 100-108.

 

Hirsch, M., Duffy, J. M., Kusznir, J. O., Davis, C. J., Plana, M. N., Khan, K. S., ... & Khan, K. (2016). Variation in outcome reporting in endometriosis trials: a systematic review. American journal of obstetrics and gynecology, 214(4), 452-464.

 

Kiani, K., Movahedin, M., Malekafzali, H., Mirfasihi, F., Sadati, S. N., Moini, A., ... & Aflatoonian, R. (2018). Effect of the estrus cycle stage on the establishment of murine endometriosis lesions. International Journal of Reproductive BioMedicine, 16(5), 305.

 

Krupa, A., Padała, O., Putowski, M., Konopelko, M., & Piasek, E. (2019). Available treatment methods for endometriosis. Journal of Education, Health and Sport, 9(7), 178-184.

 

Manna, I., Jana, K., & Samanta, P. K. (2004). Effect of different intensities of swimming exercise on testicular oxidative stress and reproductive dysfunction in mature male albino Wistar rats.

 

Mohammadi, M., Ghaznavi, R., Keyhanmanesh, R., Sadeghipour, H. R., Naderi, R., & Mohammadi, H. (2014). Caloric restriction prevents lead-induced oxidative stress and inflammation in rat liver. The Scientific World Journal, 2014.

 

Montenegro, M. LPaulsen, D. F. (2021). Histology and cell biology: examination and board review.

 

Mukhopadhyay, D., & Chattopadhyay, A. (2014). Induction of oxidative stress and related transcriptional effects of sodium fluoride in female zebrafish liver. Bulletin of environmental contamination and toxicology, 93, 64-70.

 

Nisenblat, V., Bossuyt, P. M., Farquhar, C., Johnson, N., & Hull, M. L. (2016). Imaging modalities for the non‐invasive diagnosis of endometriosis. Cochrane Database of Systematic Reviews, (2).

 

Patra, S. K., Nasrat, H., Goswami, B., & Jain, A. (2012). Vitamin D as a predictor of insulin resistance in polycystic ovarian syndrome. Diabetes & Metabolic Syndrome: Clinical Research & Reviews, 6(3), 146-149.

 

Pingitore, A., Lima, G. P. P., Mastorci, F., Quinones, A., Iervasi, G., & Vassalle, C. (2015). Exercise and oxidative stress: Potential effects of antioxidant dietary strategies in sports. Nutrition, 31(7-8), 916-922.

 

Ravalli, S., Castrogiovanni, P., & Musumeci, G. (2019). Exercise as medicine to be prescribed in osteoarthritis. World journal of orthopedics, 10(7), 262.

 

Rumbold, A. R., Crowther, C. A., Haslam, R. R., Dekker, G. A., & Robinson, J. S. (2006). Vitamins C and E and the risks of preeclampsia and perinatal complications. New England Journal of Medicine, 354(17), 1796-1806.

 

Shao, X., & Wei, X. (2018). FOXP1 enhances fibrosis via activating Wnt/β-catenin signaling pathway in endometriosis. American Journal of Translational Research, 10(11), 3610.

 

Shimizu, R., & Yamamoto, M. (2016). GATA-related hematologic disorders. Experimental Hematology, 44(8), 696-705.

 

Spinner, M. A., Sanchez, L. A., Hsu, A. P., Shaw, P. A., Zerbe, C. S., Calvo, K. R., ... & Holland, S. M. (2014). GATA2 deficiency: a protean disorder of hematopoiesis, lymphatics, and immunity. Blood, The Journal of the American Society of Hematology, 123(6), 809-821.

 

Vercellini, P., Eskenazi, B., Consonni, D., Somigliana, E., Parazzini, F., Abbiati, A., & Fedele, L. (2011). Oral contraceptives and risk of endometriosis: a systematic review and meta-analysis. Human reproduction update, 17(2), 159-170.

 

Vercellini, P., Viganò, P., Somigliana, E., & Fedele, L. (2014). Endometriosis: pathogenesis and treatment. Nature Reviews Endocrinology, 10(5), 261-275.

 

 

 

 

---

[1]  . endometriosis

[2]  . endometr

[3]  . Awad

[4]  . lamina propria

[5]  . Vercellini

[6]  . Shao

[7]  . Montenegro

[8]  . Gylfason

[9]  . Hirsch

[10]  . Dysparanoia

[11]  . Nisenblat

[12]  . Gludice

[13]  . Shimizu

[14]  . Ravalli

[15]  . Harel

[16]  . Manna

[17]  . Gonçalves

[18]  . Rumbold

[19]  . Spinner

[20]  . Bigley

[21]  . Hernandez

[22]  . Patra

[23]  . Giampaolino

[24]  . Mukhopadhyay

[25]  . Krupa

---