بررسی الفاظ مشترک ومتضاد درتفسیر التبیان شیخ طوسی

محورهای موضوعی : مطالعات نقد ادبی

فاطمه رحمتی ¹

1 - دانش آموخته در مقطع دکتری زبان وادبیات عربی واحد تهران مرکز ی

تاریخ دریافت : 1393/09/19 تاریخ پذیرش : 1394/12/22 تاریخ انتشار : 1394/12/01

کلید واژه: تفسیر, لفظ, شیخ طوسی, مشترک, متضاد, مصادیق, التبیان,

چکیده مقاله :

بررسی مقوله ی تغییر یا تعدد معنی به سبب اهمیت ونقش آن در دریافت معانی از آثار مکتوب و متون دینی وادبی , یکی از مباحث با سابقه ودر عین حال کاربردی از گذشته تا عصر حاضرمی باشد .مقاله ی پیش رو با موضوع , الفاظ مشترک ومتضاد در تفسیر التبیان ,نوشته ی شیخ طوسی, کوششی است درجهت تشخیص مصداقهایِ مفهوم یاد شده در این تفسیر. تفسیرالتبیان با بهره مندی از منابع متعددی,همچون آیات قرآنی وتعمق در معانی آن ,احادیث , بهره گیری ازآثار (فراء , أخفش , أبئ عبیده ,مفضّل وزجّاج ) همچنین در بخش لغت ونحو به (العین)خلیل بن احمد (الکتاب) سیبویه ,(جمهره اللغة) ابن درید ,(تهذیب اللغة) الأزهری دیوان شاعران خصوصاً جاهلی واسلامی به رشته تحریر در آمده است.در رابطه با (بررسی مصادیق اشتراک وتضاد)-موضوع این مقاله- باید گفت: در بین مصادیق مورد اشاره شیخ (ره) ؛ تعداد مصادیق اشتراک 39 مورد وتعداد مصادیق تضاد 22مورد می باشد. تشخیص مصادیق اشتراک وتضاد در همه ی سوره ها به یک شکل ویک میزان نبوده است .به عنوان مثال سوره بقره؛ به عنوان بلند ترین سوره در قرآن کریم , بیشترین تعداد آیاتی که دارای تحول معنا در واژه ها هستند را ؛ دارد. این در حالی است که شیخ(ره) در برخی از سوره ها ,اشاره ای به تحول معنی نداشته است.

چکیده انگلیسی:

In any language the general rule is based on this state that each word only impose for one meaning. In other word, for a meaning only one word must exist. But sometimes some conditions and opportunities creates in language which causes implication of various words on one meaning or implication of one word on various meanings, it means verbal sharing. The viewpoints of Arab linguists in the past and in new centuries and existing of different opinions in acceptance or denying of verbal sharing, make this discussion suitable for research and study. Doubtlessly, recognizing discussion about verbal sharing  in linguistic and considering opinions of linguists in the past and p

منابع و مأخذ:

قرآن کریم

ابن انباری, ابو بکر محمد بن القاسم.(1987).  الأضداد, کویت: دائره المطبوعات.

ابن فارس.(2001).  الصاحبی فی فقه اللغه وسنن العرب فی کلامها, بیروت: دار الاحیاء تراث العربی.

ابن منظور,محمد بن مکرم.(1414). لسان العرب، بیروت: دار صادر.

خضیّر,جعفر,الشیخ الطوسی, مفسراً, 1410.

سیوطی , جلال الدین عبد الرحمن.(بی تا). طبقات المفسرین, بیروت: دار الکتب العلمیه.

طوسی, محمد بن حسن.(بی تا). التبیان فی تفسیر القرآن, تحقیق احمد قصیرعاملى‏, بیروت: دار احیاء التراث العربى. ‏طباطبایی,محمد حسین.(1378). المیزان فی تفسیر القرآن قم.  

فراهیدی,خلیل بن احمد.(1410). العین, چاپ دوم، قم: نشر هجرت.

منجّد ,نور الدین.(1999). الترادف فی القرآن الکریم, بیروت: دارالفکر المعاصر.