مطالعه نمونه های جاندار انگاری در اسطوره ها و ادبیات ایران

محورهای موضوعی : مطالعات نقد ادبی

حماسه طحانی ¹ , درّه دادجو توکلی ²

1 - دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
2 - استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

تاریخ دریافت : 1395/10/01 تاریخ پذیرش : 1395/12/03 تاریخ انتشار : 1395/12/15

کلید واژه: اسطوره, ادبیات, تفکر, جاندار انگاری, مظاهر طبیعت,

چکیده مقاله :

جاندارانگاری و روح بخشی به همه موجودات غیر انسانی حالتی است که از روزگاران کهن در ذهن بشر وجود داشته و دلایل مختلفی همچون ترس از طبیعت و جهان ناشناخته ( فتیشیزم) و یا احترام و علاقه به همراهی با برخی از مظاهر طبیعی ( توتمیسم) برای این اندیشه بیان شده که در هر حال همه گویای نوعی " هم ذات پنداری" هستند زیرا انسان همیشه در صدد بوده که تنهایی خود را با روح بخشیدن به دیگر موجودات جبران کند. این مقاله با روش توصیفی– تحلیلی و بر پایه داده های کتابخانه ای گردآوری شده است و به بررسی ریشه های جاندار انگاری و نیز به حضور این اندیشه در اساطیر کهن جهان و سپس ایران باستان و ادبیات کلاسیک و معاصر، با ذکر نمونه هایی می پردازد تا از این طریق وجود ناخودآگاه این نیاز بشر به همراه بودن با همه مظاهر هستی که گاه در قالب نظم و گاه در قالب نثر نمود پیدا کرده است، اثبات شود.

چکیده انگلیسی:

Personification to all of inhuman beings is a figure which has been existed since ancient times in man mind and many reasons have been expressed for this figure such as fear of nature and unknown world (fetishism) or respect and interest to come along with some natural manifestations (Totemism) and at any rate, all of them suggest a kind of identification, because man always intended to compensate his own solitude by personifying other existents. This paper has been designed by descriptive-analytical method and based on library data and it examines the origins of personification as well as the presence of this doctrine in old myths of world and then ancient Iran and classical and contemporary literature. Some samples are mentioned to prove the unconscious need of man to being with all of manifestations of existence which manifested whether in poetry or prose works.

منابع و مأخذ:

آموزگار، ژاله.(1388). تاریخ اساطیری ایران، تهران: انتشارات سمت.

الیاده، میرجا.( 1381). چشم اندازهای اسطوره، ترجمه جلال ستاری، چاپ اول، تهران: نشر طوس.

اسدی طوسی.(1365). لغت فرس ، تصحیح فتح اله مجتبایی و علی اشرف صادقی،تهران: انتشارات خوارزمی.

پورداود، ابراهیم.(1347).یشت ها جلد 2، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

پورجوادی، نصراله.(1393). زبان حال در عرفان و ادبیات فارسی، چاپ دوم، تهران: فرهنگ نشر نو.

توفیقی، حسین.(1384). آشنایی با ادیان بزرگ، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب.

حافظ.(1377). مقدّمه احمد محمّدی( ملایری)، چاپ چهارم، تهران: انتشارات زرّین.

حقوقی، محمّد.(1379). شعر  زمان ما 5 نیما یوشیج،(شعر نیما از آغاز تا امروز شعرهای برگزیده تفسیر و تحلیل موفق ترین شعرها )، تهران: انتشارات نگاه.

همو.‌‌‌‌‌‌‌‌(1371). شعر زمان ما 3 سهراب سپهری، (شعر سپهری از آغاز تا امروز شعرهای برگزیده تفسیر و تحلیل موفق ترین شعرها ) تهران: انتشارات نگاه.

همو.(1387). شعر زمان ما 2 مهدی اخوان ثالث (از آغاز تا امروز شعرهای برگزیده تفسیر و تحلیل موفق ترین شعرها)، چاپ سیزدهم، تهران: انتشارات نگاه. 

دبیر سیاقی ،محمد.(1363). دیوان منوچهری دامغانی، چاپ سوم،تهران، انتشارات زواره

دهلوی، امیر خسرو.(1343). دیوان اشعار، به تصحیح سعید نفیسی، تهران: انتشارات جاویدان.

راشد محصل، محمد تقی.(1375). وزیدگی های زادسپرم، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

ژیران ف، لاکوئه دلاپورت.(1375). فرهنگ اساطیر یونان، ترجمه ابوالقاسم اسماعیل پور، تهران: انتشارات فکر روز.

سعدی، شیخ مصلح الدین محمد عبدالله.(1378). کلیات سعدی، یه تصحیح فروغی، محمدعلی، تهران: نشر پیمان.

سلیمانی اردستانی، عبدالرحیم.(1382). ادیان ابتدایی و خاموش، قم: آیت عشق.

شاتوک، سیبل.(1382). آیین هندو، ترجمه محمدرضا بدیعی، چاپ دوم، تهران: انتشارات امیرکبیر.

شمیسا، سیروس.(1375). بیان و معانی، تهران: انتشارات فردوس.

عریان، سعید.(1378). فارسی باستان، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی.

همو.(1371). متون پهلوی، تهران: کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران. 

عطار نیشابوری، شیخ فرید الدین محمد.(1379). به تصحیح سید صادق گوهرین، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.

فردوسی ابوالقاسم.(1374). شاهنامه به تصیح رول مول، تهران: انتشارات بهزاد.

کادن ، جی.ای.(1380). فرهنگ توصیفی ادبیّات و نقد، ترجمه کاظم فیروزمند، تهران: انتشارات شادگان.

گریمال، پیر.(1373). اسطوره های بابل و ایران باستان، ترجمه ایرج علی آبادی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. 

گویری ،سوزان.(1382). یسن های اوستا و زند آنها، تهران: نشر ققنوس.

مبلغی آبادانی، عبد الله.(1373). تاریخ ادیان و مذاهب جهان، قم: نشر سینا.

ناس، جان بی.(1370). تاریخ جامع ادیان، ترجمه علی اصغر حکمت، تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.

نظامی. (1388). خسرو شیرین، به کوشش سعید حمیدیان با تصحیح و حواشی متن وحید دستگردی، چاپ نهم، تهران: انتشارات قطره.

Reichelt‚ Hans(1968)‚ Avesta Reader‚Berlin

Humbach‚ Helmut‚(1991), parth I‚ Heidelberg