سبک شناسی استقبال میرنجات (نسخه خطی) از محتشم کاشانی

محورهای موضوعی : مطالعات نقد ادبی

احمد حسنی رنجبر ¹ , مهین خطیب نیا ²

1 - استاد گروه ادبیات فارسی
2 - دانش آموخته مقطع دکتری

تاریخ دریافت : 1395/01/18 تاریخ پذیرش : 1395/01/18 تاریخ انتشار : 1393/10/01

کلید واژه: نسخه خطی, سبک شناسی, میرنجات, محتشم کاشانی,

چکیده مقاله :

میرنجات شاعر قرن دوازدهم و از شاگردان طراز اول صائب تبریزی و از منشیان شاه سلیمان صفوی است که آثار بسیاری از او به جا مانده از جمله نسخه خطی ترکیب بندی در هجو صدر به شماره 4313 موجود در کتابخانه دانشگاه تهران، که در استقبال ترکیب بند مشهور محتشم کاشانی شاعر قرن دهم سروده شده است؛لذا در این پژوهش با توجه به اهمیت کمی و کیفی استقبال در ادب منظوم فارسی ضمن بیان علل استقبال میرنجات از محتشم، به مقایسه ساختار سبکی هردو ترکیب بند از نظر سطح زبانی ، سطح آوایی(موسیقی بیرونی و درونی) سطح لغوی، نحوی، فکری و سطح ادبی پرداخته تا به میزان تأثیر و تأثر اشعار این دوشاعر بر یکدیگر پی ببریم. در پایان مقایسه سبکی این دو شاعر می بینیم، میرنجات خلّاقانه و در کمال نوآوری، مرثیه بی نظیر محتشم را در مضمونی متضاد با بسامد بالایی از واژگان هجو آمیز در مسیر فکری خاصی چنان به خوبی استفاده نموده که می توان او را از شاعران مبدع و مضمون آفرین سبک هندی قرار داد.

منابع و مأخذ:

1- اکبری، منوچهر.(1379). اهمیت شعر بابافغانی از نظر استقبال، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران: زمستان، صص 141ـ125.

2- بهار، ملک الشعرا.(1373). سبک شناسی،  تهران: نشر امیرکبیر.

3- خاتمی، احمد.(1371). پژوهشی در سبک هندی و دوره بازگشت ادبی، تهران: نشر بهارستان.

4- درایتی، مصطفی.(1389).فهرستواره دست‌نوشته های ایران (دنا)، تهران: موزه و مرکز اسناد مجلس.

5- درگاهی، حسین و انواری، محمد جواد.(1388). شورش در خلق عالم، تهران: نشردانشگاه تهران.

6- دهخدا، علی اکبر. (1372). لغت نامه، جلد4، تهران: نشر دانشگاه تهران.

7- راوندی، محمد.(1333). راحه الصدور و آیه السرور،تصحیح محمد اقبال،تهران: نشرامیرکبیر.

8- زاهدی، زین الدین. (1346). روش گفتار، مشهد: نشر دانشگاه مشهد.

9- زرین کوب، عبدالحسین. (1369). نقد ادبی، تهران: نشر امیرکبیر.

10- شمیسا، سیروس. (1373). سبک شناسی شعر، تهران: نشر فردوس.

11- صفا، ذبیح الله. (1371). تاریخ ادبیات در ایران،جلد 5، تهران: نشر فردوسی.

12- فرشیدورد، خسرو. (1378). درباره ادبیات و نقد ادبی،تهران: نشر امیرکبیر.

13- قیس رازی، شمس الدین محمد.(1373). المعجم فی معاییر اشعار العجم، به کوشش سیروس شمیسا، تهران: نشر فردوس.

14- گلچین معانی، احمد. (1379). تذکره محمد نصرآبادی، یزد:نشر دانشگاه یزد.

15- همو. (1354). دیداری از پایتخت ایران در سال 1085هـ . مجله هنر و مردم ،شماره160 و 159دی و بهمن.

16- همو. (1373). فرهنگ اشعار صائب، جلد 1،  تهران: نشر امیرکبیر.

17- گل محمدی، حسن. (1366). عاشورا و شعر فارسی،تهران: نشر اطلس.

18- محتشم کاشانی.(1389).دیوان شعر، به کوشش مصطفی فیض کاشانی، جلد 1 و 2،  تهران: نشر سوره مهر.

19- مدرس تبریزی. (1369). ریحانه الادب، جلد 7، تهران: نشر خیام.

20- مدقق یزدی، احمد (1379). تذکره محمد نصرآبادی. یزد:نشر دانشگاه یزد.

21- میرنجات. (1300).نسخه خطی جنگ شماره 4313، تهران: کتابخانه دانشگاه تهران.

22- همو. (1128 هـ ق). نسخه خطی دیوان، تهران: دانشگاه تهران.

23- همو. (1281 هـ ق). نسخه خطی گل کشتی، تهران: کتابخانه سپهسالار.

24- نظامی عروضی. (1333). چهارمقاله.تهران: نشر زوّاره.

25- همایی، جلال الدین. (1375). فنون بلاغات و صناعات ادبی،تهران: نشر هما.