پژوهشی درباب نسخه شناسی مثنویهای مشرقی شیرازی

محورهای موضوعی : پژوهشنامه نسخه شناسی متون نظم و نثر فارسی

نغمه موذنی ¹ (کارشناس ارشد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام‌نور (نویسنده مسؤول))
حمیدرضا قانونی ² (استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام‌نور)

تاریخ دریافت : 1401/05/25 تاریخ پذیرش : 1401/05/25 تاریخ انتشار : 1400/12/01

کلید واژه: نسخة خطی, مشرقی شیرازی, شبستان انس, شمس‌المشرقین,

چکیده مقاله :

مشرقی شیرازی از شاعران گمنام پایان سدة دهم و نیمة نخست سدة یازدهم است. وی در روزگار صفوی می‌زیست. نام او حسن و تخلصش مشرقی است. دو منظومة مهم وی شمس‌المشرقین و شبستان انس است. او مثنوی‌های متفرقه سروده است. مثنوی نخست را به تقلید از تحفة‌العراقین خاقانی و دوم را به پیروی از بوستان سعدی به نام شاه عباس سروده است. کلیات او، افزون‌بر مثنوی‌های یادشده، مشتمل بر قصیده، غزل، رباعی و مرثیه و قطعه و ساقی‌نامه است. این مقاله از مجموعه دیوان اوست که از آن، سه نسخه در کتابخانة مجلس و یک نسخه در کتابخانة دانشگاه تهران و دو نسخه در کتابخانة ملک موجود بوده است.

منابع و مأخذ:

1. ابن‌یوسف شیرازى [بی‌تا]، فهرست نسخه‌هاى خطى کتابخانۀ مجلس شوراى ملى، تهران: چاپخانۀ مجلس.


2. افشار ایرج و دیگران (1352)، فهرست نسخه‌هاى خطى کتابخانۀ ملى ملک، تهران: کتابخانۀ ملى ملک.


3. انزابی‌نژاد، سعید (1378)، بوستان سعدی، تهران: جامی.


4. انوشه، حسن (1375)، دانش‌نامة ادب فارسی در شبه‌قارة هند، بخش دوم ج 4، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.


5. برون، ادوراد (1329)، تاریخ ادبیات در ایران، ترجمة رشید یاسمی، تهران: انتشارات آثار برگزیدة جاویدان.


6. بهادر، سیّد محمدصدیق حسن‌خان (1385)، شمع انجمن، تصحیح محمدکاظم کهدویی، یزد: دانشگاه یزد.


7. خزانه دارلو، محمدعلی (1375)، منظومه فارسی (قرن 9‑12 معرفی حدود 900 مثنوی حماسی ـ عرفانی و عشقی در ادب فارسی)، تهران: علمی فرهنگی.


8. حقیقت، عبدالرفیع (1369)، فرهنگ شاعران زبان فارسى، [بی‌جا]: شرکت مؤلفان و مترجمان ایران.


9. خیام‌پور، عبدالرسول (1340)، فرهنگ سخنوران، تبریز: کتاب آذربایجان.


10. دانش‌پژوه، محمدتقى (1340)، فهرست نسخه‌هاى خطى کتابخانۀ دانشگاه تهران، [بی‌جا]: [بی‌نا].


11. دهخدا، علی‌اکبر (1377)، لغت‌نامه، تهران: دانشگاه تهران، چاپ دوم از دورةجدید.


12. رکن‌زاده ادمیت، محمدحسین (1340)، دانشمندان و سخن‌سرایان فارس، جلد چهارم، [بی‌جا]: [بی‌نا].


13. شمیسا، سیروس (1372)، سبک‌شناسی، تهران: دانشگاه پیام نور، چاپ اوّل.


14. شیخ آقابزرگ تهرانى [بی‌تا]، الذریعه الى تصانیف الشیعه، بیروت: دارالاضواء، الطبعة الثانیه.


15. صفا، ذبیح‌الله (1375)، تاریخ ادبیات در ایران، تهران: فردوسی، چاپ هشتم.


16. لنگرودى شمس (1372)، مکتب بازگشت، تهران: نشر مؤلّف.


17. مایل هروى، نجیب (1369)، نقد و تصحیح متون، مشهد: مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوى مشهد.


18. مشرقی شیرازی (1389)، دیوان اشعار، تصحیح نغمة موذنی، پایان‌نامة کارشناسی ارشد.


19. معصوم شیرازی (1374)، طریق الحقایق، ج 3، تصحیح محمدجعفر محجوب، تهران: کتابخانة سنایی.


20. نصرآبادی، میرزا محمدطاهر[بی‌تا]، تذکرة نصرآبادی، تصحیح وحید دستگردی، تهران: کتاب‌فروشی فروغی.


21. نصیری، محمدرضا (1384)، اثرآفرینان (زندگینامة نام‌آوران فرهنگی ایران از آغاز تا سال 1300 ه ش.)، کابلی میهنی، جلد پنجم، [بی‌جا]: [بی‌نا]، چاپ دوم.


22. یاحقى محمدجعفر؛ ناصح، محمدمهدى (1374)، راهنماى ویرایش و نگارش، مشهد: مؤسسه انتشارات آستان قدس رضوى، چاپ سیزدهم.