معرفی چند شاعر و نویسندۀ گمنام کرمانی، متعلق به سده‌های 10 و 11 هجری

محورهای موضوعی : پژوهشنامه نسخه شناسی متون نظم و نثر فارسی

داریوش کاظمی ¹ , مریم بدیعی ²

1 - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان
2 - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد واحد کرمان

تاریخ دریافت : 1396/06/14 تاریخ پذیرش : 1396/06/14 تاریخ انتشار : 1395/12/01

کلید واژه: مرزبان راوری, بهزاد بن رستم, قدسی کرمانی, حافظی کرمانی, نامداران زرتشتی,

چکیده مقاله :

قرن‌های 10 و 11 هجری از جمله سده‌هایی است که خطّۀ کرمان از حیث وجود نمایندگان علمی و فرهنگی چشمگیر بود امّا متأسّفانه برخی از این بزرگان یا به کلّی ناشناخته مانده‌اند و یا خود و آثارشان به‌خوبی معرّفی نشده‌است. مقالۀ حاضر سعی دارد تا به بازشناسی و معرّفی اجمالی چند تن از شاعران و مؤلّفان گمنام کرمانی و آثار آن‌ها در محدودة زمانی مزبور بپردازد. شخصیّت‌هایی چون مرزبان راوری، بهزاد بن رستم، قدسی ‌کرمانی و حافظی کرمانی که در میان اهالی علم و ادب و نیز در تذکره‌ها و منابع کتاب‌شناسی، کمتر نامی از ایشان و تألیفاتشان برده شده است و یا به‌درستی معرفی نشده‌اند و گاهی نیز در گزارش‌های مربوط به آنان، اشتباهات و خطاهایی دیده می‌شود. این جستار با استناد به آثار مخطوط به‌جای مانده از ایشان و موجود در سه کتابخانة بزرگ تهران (کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران، کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی و مرکز اسناد و کتابخانۀ ملّی تهران) نوشته شده است.

منابع و مأخذ:

1- اوحدی بلیانی، تقی­الدین محمد. (1388). عرفات العاشقین و عرصات العارفین. تصحیح سید محسن ناجی نصرآبادی. تهران: اساطیر.

2- بهزاد بن رستم. (بی‌تا). مثنوی بهزاد بن رستم (صد در منظوم)، کتابخانة ملی ایران. نسخه خطی به شماره 16820.

3- بهزادی اندوهجردی، حسین. (1388). تذکرة شاعران کرمان. کرمان: مرکز کرمان شناسی.

4- تهرانی، آقا بزرگ. (1983م). الذریعه الی تصانیف الشیعه. بیروت: دارالاضواء.

5- حافظی کرمانی.(بی‌تا). اصول و فروع دین منظوم (منظومة کلامی و فقهی شیعه). کتابخانة مرکزی دانشگاه تهران. نسخه خطی به شماره 9756.

6- ---------.(بی‌تا). اصول و فروع دین منظوم (منظومة کلامی و فقهی شیعه). کتابخانة مرکزی دانشگاه تهران. نسخه خطی به شماره 3/1927.

7- دانش‌پژوه، محمد تقی. (1339). فهرست نسخه‌های خطی کتابخانة مرکزی دانشگاه تهران. جلد 8. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

8- --------------.(1340). فهرست نسخه‌های خطی کتابخانة مرکزی دانشگاه تهران. جلد 9. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

9- --------------. (1340). فهرست نسخه‌های خطی کتابخانة مرکزی دانشگاه تهران. جلد 14. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

10- --------------. (1364). فهرست نسخه‌های خطی کتابخانة مرکزی دانشگاه تهران. جلد 17. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

11- درایتی، مصطفی. (1389). فهرستوارة دستنوشت‌های ایران. جلدهای1، 4 و5. تهران: موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.

12- دهخدا، علی اکبر. (1373). لغت‌نامه. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

13- شهمردان، رشید. (1363). تاریخ زرتشتیان- فرزانگان زرتشتی. تهران: نشر فروهر.

14- شیرازی، یوسف.(1353). فهرست کتابخانه مجلس شورای ملی (جلد سوم). عبدالحسین حائری. تهران: انتشارات مجلس شورای اسلامی.

15- صدرائی خوئی، علی. (1376). فهرست کتابخانه مجلس شورای اسلامی. جلد سی و پنجم. با نظارت عبدالحسین حائری. قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.

16- صفا، ذبیح الله. (1388). تاریخ ادبیات در ایران. تهران: فردوس.

17- فکری ارشاد، جهانگیر. (زمستان 1380 و بهار 1381). پژوهشی در جایگاه ادبی و مذهبی نوشیروان کرمانی. نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، 10 و11(پیاپی 8)، ص.ص. 104-89.

18- قدسی کرمانی.(بی‌تا). قضا و قدر. کتابخانة مجلس شورای اسلامی. نسخه خطی به شمارة2/7202.

19- ---------.(بی‌تا). قضا و قدر. کتابخانة مرکزی دانشگاه تهران، نسخه خطی به شمارة 41/4736.

20- ---------.(بی‌تا). قضا و قدر، کتابخانة مجلس شورای اسلامی، نسخه خطی به شمارة 16/1122.

21- مرزبان راوری.(بی‌تا). خردنامه (مینوی خرد)، کتابخانة مجلس شورای اسلامی، نسخه خطی به شمارة 16/13741.

22- ---------.(بی‌تا). خردنامه (مینوی خرد)، کتابخانة مجلس شورای اسلامی، نسخه خطی به شمارة 21/13842.

23- ---------.(بی‌تا). خردنامه (مینوی خرد)، کتابخانة مجلس شورای اسلامی، نسخه خطی به شمارة 12604.

24- ---------.(بی‌تا). داستان شاه خاور و سهیل و گلرخ. کتابخانة مرکزی دانشگاه تهران. نسخه خطی به شمارة 3/2577.

25- ---------.(بی‌تا). داستان منظوم وصف خرد. کتابخانة مرکزی دانشگاه تهران، نسخه خطی به شمارة 10/2577

26- منزوی، احمد. (1383)، فهرستوارة نسخه‌های خطی، ج9، تهران، دائرة المعارف بزرگ اسلامی.

27- نظری، محمود، (1388)، فهرست کتابخانه مجلس شورای اسلامی. جلد سی و دوم. تهران: مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.

28- نمیرانیان، کتایون. (1387)، زرتشتیان ایران پس از اسلام تا امروز. کرمان: مرکز کرمان شناسی.

29- وزیری کرمانی، احمد علی خان. (1385). تاریخ کرمان. محمد ابراهیم باستانی پاریزی. تهران: نشر علمی.