سبک‌شناسی تطبیقی غزلیات سعدی و همام تبریزی(براساس نسخة خطی جنگ کتابخانة لالا اسماعیل ترکیه)
محورهای موضوعی : پژوهشنامه نسخه شناسی متون نظم و نثر فارسی
محمد رضا حصارکی
1
(استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد شهرقدس، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران(نویسنده مسؤول))
مهین خطیب نیا
2
(استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران)
کلید واژه: سعدی, سبک‌شناسی, تطبیقی, نسخة خطی, همام تبریزی,
چکیده مقاله :
سعدی شاعر قرن هفتم و یگانه استاد غزل عاشقانه، عارفانه و پندآموز است. همام تبریزی نیز معاصر سعدی است و دیوان شعری، با حدود 4000 بیت دارد. در نسخة خطی جُنگ به شمارة 478 در کتابخانة لالا اسماعیل ترکیه، 47 غزل سعدی با 47 غزل از همام تبریزی تحت عنوان المعارضات بین غزلیات الشیخ سعدی و مولانا همام‌الدین طاب ثراهما در معارضه قرار گرفته است. پژوهشگر ضمن تصحیح نسخة خطی یادشده به سبک‌شناسی اشعار سعدی و همام و بررسی تأثیر و تأثرات این دو شاعر در معارضات موجود در این نسخة خطی پرداخته است. شیوة تحقیق کتابخانه‌ای و تحلیلی است. ازآنجا‌که این دو شاعر معاصر همدیگرند و تاکنون اشعار این دو به‌صورت تطبیقی بررسی سبک‌شناسانه نشده است، انجام این پژوهش ضروری به نظر می‌رسد. پرسش اصلی در این پژوهش آن است که با توجه به معارضات موجود در نسخة خطی یادشده، میزان تأثیر و تأثرات سعدی و همام در شعر تا چه اندازه و در چه ابعادی است؟. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد، تأثرات همام از سعدی به دو شکل است: الف) برپایة اساس و بنیاد است؛ یعنی تنها می‌توان تأثیر بیان شیوای سعدی را در اشعار همام دید، بدون آنکه شباهتی در ظاهر و مضمون ابیات وجود داشته باشد؛ ب) تأثر وزن و قافیه است که خود بر دو گونه است: غزلیاتی از همام که هم ازنظر وزن و قافیه و هم ازنظر مضمون، متأثر از سعدی است و دوم غزلیاتی که فقط در وزن و قافیه اتحاد دارند. درمجموع، تأثیر سبک شعر سعدی بر اشعار همام مشهود و انکارناپذیر است.
Saadi is a 7th century poet and the only master of romantic, mystical and instructive lyric poetry, Hammam Tabrizi is a contemporary of Saadi and has a poetry collection of about 4000 verses. In the Jang manuscript number 478 of Lala Ismail Library of Turkey, 47 ghazals of Saadi are compared with 47 ghazals of Hammam Tabrizi under the title "Controversies between the ghazals of al-Sheikh Saadi and Maulana Humamuddin Tab Tarahama". While correcting the mentioned manuscript, researchers have studied the style and influence of these two poets.Hammam's influences from Saadi are either based on the basis and foundation, without any similarity in appearance and theme, or the influence of weight and rhyme, which are of two types: Ghazals by Hammam, which are influenced by Saadi in terms of weight, rhyme and theme, and second. Ghazals that are united only in weight and rhyme is the method of library and analytical research, and since these two poets are contemporary with each other and so far the poems of these two have not been studied in a comparative stylistic way, it seems necessary to carry out this research. arrive
_||_