نگاهی دوباره به قصب‌الجیب حدیث سعدی

محورهای موضوعی : پژوهشنامه نسخه شناسی متون نظم و نثر فارسی

لطفعلی برقی ¹ (دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران)
احمد احمدی ² (استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1401/04/12 تاریخ پذیرش : 1401/08/23 تاریخ انتشار : 1401/12/01

کلید واژه: سعدی, گلستان, صائب تبریزی, قصب‌الجیب,

چکیده مقاله :

شارحان گلستان و محقّقان ادبیات فارسی دربارة ضبط و معنی ترکیب قصب‌الجیب در دیباجة گلستان سعدی نظریات گوناگونی مطرح کرده‌اند. این ترکیب ازنظر ابهام در ضبط صحیح و معنی مناسب، به پرمناقشه‌ترین مسئله در سرتاسر گلستان سعدی تبدیل شده است. با وجود بحث‌های گوناگونی که دربارة ضبط و معنی این ترکیب در بین محقّقان جاری بوده است، تاکنون نظری که توجّه همگان را به خود جلب کند و به این مناقشه پایان بخشد، مطرح نشده است. ما در این پژوهش کوشیده‌ایم تا با استفادة هم‌زمان از سه معیار پیروی از ضبط حداکثری نسخ خطّی گلستان، دقّت در بافت جملاتی که این ترکیب در آنها به کار رفته است و مراجعه به شواهد جدید موجود در دیگر آثار ادبی، ضبط و معنی صحیح این ترکیب را تثبیت کنیم. به گمان ما قصب‌الجیب در معنی قطعه نی‌ای است که در آن کاغذ و نامه‌های مهم را پنهان می‌کرده‌اند و این معنی مناسب‌ترین ضبط و معنی برای این عبارت در گلستان سعدی است.

چکیده انگلیسی:

Saadi Shirazi has used the combination of ghasab ul-Jaib in the beginning of Golestan. There are various opinions about the correct recording and the meaning of the composition of the ghasab ul-jaib. Golestan Saadi commentators and other researchers have discussed this combination and its meaning a lot. This combination has become the most controversial case throughout Saadi Golestan. But in spite of all these arguments, no theory has been put forward that everyone can accept so far. In this article, we have tried to establish the correct recording of this combination using three criteria: 1. Following the maximum recording of Golestan manuscripts, 2. Accuracy in the context of the sentences which this combination is used, and 3. Reference New evidence in other works. In our opinion, the correct form of this combination is the ghasab ul-jaib. Ghasab ul-jaib means a piece of straw in which important paper and letters are placed.