تأثیر تراکم کاشت بر خصوصیات فیزیولوژیکی رشد و عملکرد گندم دیم در بروجرد

محورهای موضوعی : یافته های نوین کشاورزی

امین فرنیا ¹ (استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد)
شهرام نخجوان ² (استادیار دانشگاه آزاداسلامی واحد بروجرد)
فرید خدایی ³ (دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد)
محمد شاهوردی ⁴ (مربی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی بروجرد)

تاریخ دریافت : 1394/08/13 تاریخ پذیرش : 1394/08/13 تاریخ انتشار : 1393/06/01

کلید واژه: صفات فیزیولوژیک, تراکم بوته, گندم دیم, اجزاء عملکرد, بذر,

چکیده مقاله :

به منظور بررسی اثر تراکم های مختلف کاشت برعملکرد و خصوصیات فیزیولوژیکی رشد در چهار بذر گندم دیم، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 89-1388 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی بروجرد به اجرا درآمد. در این آزمایش، تراکم کاشت به عنوان عامل اصلی در چهار سطح 250، 300، 350 و 400 بذر در مترمربع و چهار نوع گندم به عنوان عامل فرعی شامل ارقام آذر-2، سرداری،رصد و پرتو بود. عملکرد دانه، تک بوته، بیولوژیک، طول سنبله، ارتفاع بوته قبل از سنبله رفتن، ارتفاع بوته در مرحله برداشت، تعداد سنبله در بوته، تعداد پنجه نابارور، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، تعداد سنبله در واحد سطح و شاخص برداشت اندازه گیری شد. نتایج نشان داد بین ارقام اختلاف معنی داری از نظر صفات مورد بررسی وجود داشت. اثر تراکم بوته بر کلیه صفات به غیر از عملکرد بیولوژیک، وزن هزار دانه و شاخص برداشت معنی دار بود. همچنین اثرات متقابل رقم و تراکم گیاهی برای صفات تعداد سنبله در بوته و عملکرد دانه معنی دار گردید. همبستگی میان عملکرد دانه با سایر صفات به غیر از ارتفاع بوته در مرحله برداشت مثبت و معنی دار بود که در این میان تعداد دانه در سنبله بالاترین میزان همبستگی را در سطح احتمال 1٪ (**84/0 :r) با عملکرد نشان داد. همچنین بیشترین عملکرد دانه مربوط به رقم پرتو با میانگین عملکرد 2/2972 کیلوگرم در هکتار و تراکم های بین 300 تا 350 بذر در مترمربع بود.

چکیده انگلیسی:

In order to study the effect of densities different sowing on physiological characteristics of growth four varieties of dry farming wheat, the experiment was conducted in split plot design  in randomized complete block design (RCBD) with four replication in cropping year 2009-2010 in Research Station of Agricultural and Natural Resources of Boroujerd. In this experiment, sowing densities in four levels as main plots at four Levels 250, 300, 350 and 400 seed in square meter and the varieties in four Levels (Azar-2, sardary, rasad and pato) also be considered as sub - plots. Grain yield, plant yield, biological yield, spike length, height of plant before heading, height of plant in harvest stage, number of spike in plant, number of sterile tiller, number of grain in spike, thousand grain weight, number of spike in the area unit and harvest index were measured.The results of the analysis of variance showed that among the varieties existed significance difference according to studied characteristics. Except biological yield, thousand grain weight, and harvest index, the effect of density‌ on‌ all characteristics were significant. The interactions of variety                          density for characteristics of number of spike in plant and grain yield was significant. Except height of plant in harvest, the simple correlation of grain yield with other characteristics was positive. The number of grain in spike has the highest correlation with the yield in probability level %1 r: 0.847 .The most yield was related to the pato variety with average yield of 2972.2 kg/ha and the densities between 300 to 350 of seeds in square meter.

منابع و مأخذ:

1- امین، ح.1377. یافته های تحقیقات گندم در استان فارس. نشریه تحقیقی ترویجی مرکز تحقیقات کشاورزی فارس، سازمان کشاورزی استان فارس، ص 25-15.

2- امام، ی.1382. زراعت غلات (ویرایش سوم). انتشارات مراکز نشر دانشگاه شیراز، 173 ص.

3- آمارنامه کشاورزی، وزارت جهاد کشاورزی، معاونت برنامه ریزی و اقتصادی، دفتر آمار و فنآوری اطلاعات، جلد اول.1389.

4- بی نام.1382. نتایج تحقیقات به زراعی بخش تحقیقات مدیریت منابع، مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم .

5- بهاری، م.1386. بررسی اثر تنش آب بر برخی صفات مرفولوژیک ژنوتیپ های مختلف گندم. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد دزفول، 123 صفحه.

6- حسینی پور، ط.، مامقانی، ر. و سیادت، س. ع. و بهاری، م.1385. تجزیه علیت صفات زراعی برای عملکرد دانه و کاه ژنوتیپ های گندم تحت شرایط کم آبیاری، مجله علمی کشاورزی جلد 26، شماره 1.

7- حسینی، ک.1371. بررسی اثرات مقادیر مختلف بذر بر عملکرد گندم واریته آزادی در شرایط دیم گچساران، نهال و بذر، جلد 8 (3و4): 56-45.

8- روستایی، م. و صادق زاده، د.1381. بررسی سازگاری و پایداری عملکرد ارقام گندم موسسه تحقیقات کشاورزی دیم ، بخش غلات.

9- راد مهر، م.، لطفعلی آینه، غ. وکجباف، ع.1373. بررسی منحنی رشد گندم فلات در جنوب خوزستان. گزارش پژوهش مرکز تحقیقات کشاورزی خوزستان، شماره25، 15 صفحه.

10- زرین آبادی،1. و احسان زاده، پ.1382. رشد عملکرد و اجزای عملکرد دانه سه ژنوتیپ گندم دوروم تحت تراکم های مختلف کاشت در اصفهان. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی. سال هفتم، شماره چهارم، ص 141- 129.

11- زمانی، ع. و توکلی، ع.1383. اثر مقادیر مختلف بذر بر عملکرد و اجزای عملکرد ژنوتیپ های جدید گندم دیم، مجله علوم زراعی ایران، جلد 6، شماره 3، ص 223- 212.

12- سرمدنیا ،غ. و کوچکی، ع.1372. فیزیولوژی گیاهان زراعی (ترجمه). انتشارات دانشگاه مشهد،468 صفحه.

13- سنجری، پیرایرانلو، ا.1375. بررسی تعیین تراکم مناسب در ارقام گندم در شرایط دیم. چهارمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران.

14- کوچکی، ع. وخلقانی، ج.1374. شناخت مبانی تولید محصولات زراعی(ترجمه). انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، 536 صفحه.

15- گوپتا.یو،اس.1376. به زراعی و به نژادی در زراعت دیم. ترجمه عوض کوچکی. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد،302 ص.

16- گاردنر، ف. پی.1373. فیزیولوژی گیاهان زراعی. ترجمه غلامحسین سرمدنیا و عوض کوچکی، چاپ چهارم.

17- محمدی، م. 1378. اثر فاصله ردیف های کاشت و میزان بذر بر عملکرد دانه جو در شرایط دیم. نهال و بذر، جلد 15 (1): 8-1.

18- مؤیدی، ع.1373. بررسی اثر تاریخ های کاشت و میزان متفاوت بذر برروی عملکرد رقم قدس. سومین کنگره علوم زراعی و اصلاح نباتات ایران- تبریز، صفحه 98.

19- ممتازی، ف.1388. جبران کاهش عملکرد در کشت های تأخیری گندم با تغییر تراکم بوته. مجله اکوفیزیولوژی گیاهی سال اول، ص 63-50.

20- محمدی، ف.1387. بررسی اثرات تراکم بر صفات مرفوفیزیولوژیکی ژنوتیپهای گندم در شرایط دیم خرم آباد، دانشگاه آزاد اسلامی خرم آباد، پایان نامه کارشناسی ارشد.

21- نورمحمدی، ع. ق.، سیادت، ع. وکاشانی، ع.1376.زراعت. جلد اول:غلات، انتشارات دانشگاه شهیدچمران اهواز، 446 صفحه.

22- Brrigs, K .G.1975. Effects  of seeding rate  and  row spacing  on agronomic characteristics  of  Glenlea.pitic 62 and  New  Pawa  wheat. Can .J.Plant  Sci . 55: 363-367.

23- Baker, R. J.1982. Effect of seeding rate on grain yield, Straw yield and harvest index of eight spring wheat cultivars. Can. J. Plant Sci. 62: 285-291.

24- Boukerrou, L., & Rasmussen, D. C.1990. Breeding for high biomass yield in spring barley,Crop Science, 30: 31-36.

25- Donald, C. M.1963. Composition  among crop and  pasture  plants. Advances  in Agrpnomy 15:1-118.

26- Dounaldson, E., W. E. Schillinger and S. M. Dofing.2001. Straw production and grain yield relationships in winter wheat. Crop Sci.41: 100-106.

27- Evans, L.T.1993. Crop  Evolution, Adaptation  and  Yield. Cambridge  university  press, U. k.

28- Foulkses,M.J.,J.W.Snape,V.J.Shearman,M.P.Raynolds,O.GajuandR.Sylvester.bradley.2007. Genetic progress in yield potential in wheat: recent advances and future prospects.J.Agric.Sci.145:17-29

29- Halloran ,G.M.1981. Grain  yield and  protein  relationship  ina wheat  cross Crop Sci, 21: 699-701.

30- Heyene, E.G.1987. Wheat  and  wheat  improvement (2 nd  edition).USA.

31- Hucle, P. and R. J. Baker. 1989. Tiller phenology and yield of spring wheat in a semi-arid environment. Crop. Sci.29: 631-635.

32- Ishag, H. M. and  M.B. Taha. 1974.  Production  and  survival  of  tillers  of   wheat  and  their  contribution  to  yield. J. Agric. Sci. 83: 117-124.

33- Koc, M. O.1996. Biomass production and grain yield of some genotypes of bread and durum wheat under coastal Mediterranean. Rachiss 15: 27- 32.

 

34- Lafond, G. P.1994. Effects of row spacnig, Seeding rate and nitrogen on yield of barley and wheat under zero-till management. Can. J. Plant Sci.74: 703-711.

35- Mcneal, F. H. C. Q. Qualset, D. E. Baldridge, and V. R. Stewart.1987. Selection for yield and yield components in wheat. Crop Sci.18: 795-799.

36- Osman, D. G. and  Z. M. Mahmoud.1981. Yield  and  yield  components  of  wheat  and  their  relationships  as  inflounced  by  nitrogen  and  seed   rate  in  Sudan . J. Agric . Res. 97: 611- 618.

37- Rasmusson, D. C.1985. Barley. American Society of Agronomy. Madison, wisconson, 53711, USA.

38- Royo, C., F. Alvaro, V. Martos, A. Ramdani, J. Isidro, D. Villegas and L. F. Garcia del Moral.2006. Genetic changes in durum wheat yield components and associated traits in Italian and Spanish varieties during the   20th century. Euphytica 155: 259-270.

39- Sayre, K. D., S. Rajram and R. A. Fischer.1997. Yield potential progress in short bread wheats in northwest Mexico. Crop Sci. 37: 36- 42.

40- Varga, B., I. Svecngak and I pospisil.2001. Winter wheat cultivars performance as affected by production systems in croatia. Agron. J. 93: 961-966.

41- Zhou, Y., H. Z. Zhu, S. B. Cai, Z. H. He, X. K. Zhang, X. C. Xia and G. S. Zhang.2007 a. Genetic improvement of grain yield and associated traits in the southern china winter wheat region. Euphytica. 157: 465- 473