نتایج کاربرد سیلیس و پتاسیم بر شاخص‌های زراعی و عملکرد دانه برنج رقم طارم هاشمی

محورهای موضوعی : یافته های نوین کشاورزی

مرتضی سام دلیری ¹ , حمیدرضا مبصر ² , سلمان دستان ³ , آرش قاسمی میانایی ⁴

1 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد چالوس، گروه زراعت، چالوس، ایران.
2 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قائم‌شهر، گروه زراعت، قائم‌شهر، ایران.
3 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، گروه زراعت، تهران، ایران.
4 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، گروه زراعت، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1394/09/11 تاریخ پذیرش : 1394/09/11 تاریخ انتشار : 1389/02/01

کلید واژه: عملکرد دانه, برنج, پتاسیم, سیلیس, شاخص‌های زراعی,

چکیده مقاله :

به منظور بررسی اثرات مقادیر سیلیس و پتاسیم بر شاخص‌های زراعی و عملکرد دانه برنجرقم طارم هاشمی، آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی واقع در شهرستان ساری اجرا شد. مقادیر سیلیس در چهار سطح 0، 250، 500 و 750 کیلوگرم در هکتار به عنوان عامل اصلی و مقادیر پتاسیم در چهار سطح 0، 30، 60 و90 کیلوگرم در هکتار پتاس خالص به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد حداکثر عملکرد دانه (612 گرم در متر مربع) تحت میزان 750 کیلوگرم سیلیس در هکتار حاصل شد، چون بیشترین تعداد پنجه در کپه، تعداد پنجه بارور، تعداد خوشه در متر مربع، تعداد کل خوشه‌چه در خوشه و تعداد خوشه‌چه پر نیز تحت این تیمار به دست آمد. بیشترین تعداد پنجه بارور، درصد خوشه‌چه پر در خوشه، وزن هزار دانه، در نتیجه عملکرد دانه (3/575 گرم در متر مربع) و شاخص برداشت (6/35 %) با کاربرد 90 کیلوگرم پتاسیم در هکتار حاصل شد. حداکثر درصد خوشه‌چه پر در خوشه تحت اثر متقابل مقادیر 750 کیلوگرم سیلیس در هکتار × 90 کیلوگرم پتاسیم در هکتار به دست آمد. عملکرد دانه با تعداد کل پنجه در کپه، تعداد پنجه بارور، تعداد خوشه در متر مربع، تعداد کل خوشه‌چه در خوشه و تعداد خوشه‌چه پر در خوشه همبستگی مثبتی نشان داد. شاخص برداشت با طول برگ پرچم، تعداد پنجه بارور، تعداد خوشه در متر مربع، تعداد خوشه‌چه پر، درصد خوشه‌چه پر و عملکرد دانه همبستگی مثبت نشان داد. بنابراین با توجه به نتایج به دست آمده مقادیر 750 کیلوگرم سیلیس در هکتار و90 کیلوگرم پتاسیم در هکتار به علت افزایش شاخص‌های زراعی و عملکرد دانه به عنوان تیمار مناسب معرفی می‌گردند.

چکیده انگلیسی:

     In order to investigate Silicon and potassium application facts on lodging related characteristics and quantity yield in rice (Oryza sativa L.) Tarom Hashemi variety, an experiment was carried out at split-plot in randomized complete block design with four replications at Mazandaran province in 2010. Main factor was silicon rates in four levels including 0, 250, 500 and 750 kg Si/ha and subfactor was potassium rates in four levels including 0, 30, 60 and 90 kg K/ha. Results showed that the all of traits except panicle length, fourth internode length, fourth internode bending moment and harvest index significantly (p                         0.01; p 0.05) at the silicon rates. Also stem length, plant height, fourth internode length, fourth internode bending moment, fertile tiller number, grain yield and harvest index significantly (p 0.01; p 0.05) at the potassium rates. None of the investigated traits, not significantly (p 0.01; p 0.05) at silicon rates × potassium rates. The maximum of grain yield (612 g/m2) obtained on 750 kg Si/ha, because most of the tiller number per hill and fertile tiller number due this treatment. The least of the fourth internode bending moment obtained in 90 kg K/ha. Most of the fertile tiller number, grain yield (575.3 g/m2) and harvest index (35.6 %) was produced in 90 kg K/ha.Grain yield had been positive correlation with total tiller number per hill and fertile tiller number. Harvest index had been positive correlation with flag leaf length, fertile tiller number and grain yield. Therefore, 750 kg Si/ha and 90 kg K/ha due to as most of yield components, grain yield and harvest index introduced the best of treatment.

منابع و مأخذ:

1- اصفهانی، م.، صدرزاده، م.، کاووسی، م. و دباغ محمدی نسب، ع. 1384. اثرات مقادیر مختلف کود نیتروژن و پتاسیم بر رشد، عملکرد و اجزاء عملکرد دانه برنج رقم طارم. مجله علوم زراعی ایران. 7 (3). 226-240.

2- صدقی، ع. 1386. بررسی اثرات مقادیر سیلیس و تقسیط نیتروژن در واکنش با مصرف سیلیس در برنج رقم طارم هاشمی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد زراعت. دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین – پیشوا. 90 صفحه.

3- فلاح، و. و سعادتی، ن. 1374. بررسی تأثیر زمان مصرف پتاس بر روی برنج مازندران (گزارش نهائی). انتشارات مؤسسه تحقیقات برنج کشور، معاونت مازندران، آمل.

4- ملکوتی، م. ج.، داودی، م. ج.، سعادتی، ن.، ولی‌نژاد، م.، رمضانپور، م. ر.، محمودی، م. و محمدیان، م. 1380. تعیین حد بحرانی پتاسیم برای برنج و بررسی پاسخ آن به کلرور پتاسیم در اراضی شالیزاری مازندران. مجله علمی پژوهشی خاک و آب، ویژه‌نامه مصرف بهینه کود. 12 (14): 54-62.

5- Agarie, S., Uchida, H., Agata, W., Kubota, F. and Kaufman, B. 1993. Effect of silicon on growth, dry matter production and photosynthesis in rice; Crop Pro and Improv Tech. NO. 34: 225-234.

6- Alina, K. 1984. Trace Elements in Soils and Plants. CRC Press, Boca Raton, FL., USA.

7- Bao, L. 1985. Effect and management of potassium fertilizer on wetland rice in China. PP. 282-292. In: Wetland Soils. Int. Rice Res. Inst. Los Banos, Philippines.

8- Bocharnikova, E. A. and Matichenkov, V. 2008. Using Si fertilizers for reducing irrigation water application rate.Silicon in Agriculture Conference, WildCoast Sun, South Africa, 26-31 October.

9- Chabra, D., Kashaninejad, M.  and Rafiee, S. 2006. Study and comparison of waste contents in different rice dryers. Proceeding of the First National Rice Symposium. Amol, Iran.

10- Chaoming, Z., Jianfei, L. and Liping, Ch. 1999. Yield effects on the application of silicon fertilizer early hybrid rice. Journal Article. 2: 79-80.

11- Dahatonde, B. N. 1995. Effect of NPK fertilization on growth and yield of paddy. PKV Research Journal. 19: 184-185.

12- Datnoff. L. E., Raid, R. N., Snyder, G. H. and Jones, D. B. 1991. Effect of Calcium Silicate on blast and brown spot intensites and yields of rice. Plant Dis. 75: 729- 732.

13- Datnoff, L. E., Dren, C. W. and Snyder, G. H. 1997. Silicon fertilizer for disease management of rice in Florida. Crop Production. 16(6): 525-531.

14- Datnoff, L. E., Snyder, G. H. and Korndorfer, G. H. 2001. Silicon in Agricalture. Studies in Plant Science. Amsterdam: Elsevier, 403pp.

15- De Datta, S. K. and Gumez, K. A. 1980. Changes in phosphorus and potassium response in wetland rice soils in south and south-east Asia. International Rice Research Institute. Los Banos, Philippines.

16- De Detta, S. K.  and Mikkelsen, D. S. 1985. Potassium nutrition of rice. In: Munson, R.D., summer, M.E., Bishop, W.D., Potassium in Agriculture. American society of agronomy, CSSA, SSSA, Madison, WI, PP. 665-699.

17- Dobermann, A.  and Fairhurst, T. 2000. Nutrient disorders and nutrient management. Hand book series.

18- Elawad, S. H. and Green, V. E. 1979. Silicon and rice plant environment, a review of recent research. Riv. Riso 28: 235-253.

19- Elawad, S. H., Gascho, G. J. and Stret, J. J. 1982. Response of sugar cane of silicate source and rate. I. Growth and yield. Agron. J. 74: 781-783. 

20- Fallah, A. 2008. Studies effect of silicon on lodging parameters in rice plant under hydroponics culture in a greenhouse experiment. Silicon in Agriculture Conference, WildCoast Sun, South Africa, 26-31 October.

21- Iqbal, J., Cheema, A. A., Niazi, M. N. and Dogar, M. S. 1991. Response of potassium application to rice and wheat in salt affected soils. Technique, 8: 19-30.

22- Jones, L. H. and Handereck, K. A. 1976. Silica in soils and plants. Agron. J. 19: 107- 109.

23- Kalita, V., Ojha, N. J. and Talukdar, M. C. 1995. Effect of levels and time of potassium application onyield and yield attributes of upland rice. Journal of potassium Research, 11: 203-206.

24- Kato, N. and Owa, N. 1990. Dissolution mechanism of silicate slage fertilizers in paddy. Soil Sci. 4: 609-610.

25- Kolar,  J. S. and Grewal, H. S. 1989. Response of rice to potassium. Int. Rice Res. Newsletter. 14 (3): 33.

26- Lioyd, G., Wu, T. Wilson, and Mcclung, A. M. 1998. Contribution of rice tillers to drymatter accumulation and yield. Agron. J. 90: 317- 323.

27- Ma, J. F. and Takahashi, E. 1990. Effect of silicic acid on phosphorus uptuke by rice plant. Soil. Sci. Plant. Nutr. 35: 227- 234.

28- Mahapatra, I. C. and Prasad, P. 1970. Response of rice to potassium in relation to its transformation and availability under waterlogged conditions. Fert. News 15 (2): 34-41.

29- Marchner, H . 1995. Mineral nutrition of higher plants. 2^nd edition. Academic press. 890p.

30- Matsuo, T., Kumazawa, K., Ishii, R., Ishihara, K. and Hirata, J. 1995. Science of the rice plant, Food and AgriculturePolicyResearchCenter, Tokoyo, Japan, No . 2, PP. 1240.

31- Mauod, M., Crusciol, C. A. and Grass, H. 2003. Nitrogen and fertilizer of upland rice. Piracicaba. Vol. 60. NO. H. 

32- Mengel, K. and Kirkby, E. A. 1987. Principles of Plant Nutrition 4^th Edition International Potash Ins. Bern, Swizerland. 687 pp.

33- Miller, B. C., Hill, J. E. and Roberts, S. R. 1991. Plant population effects on growth and yield water seeded rice. Agron J. 83: 291-297.

34- Mobasser, H. R., Ghanbari-Malidareh, A. and Sedghi, A. H. 2008. Effect of silicon application to nitrogen rate and spliting on agronomical characterstics of rice (Oryza sativa L.). Silicon in Agriculture Conference, WildCoast Sun, South Africa, 26-31 October.

35- Prasad, B. and Prasad, J. 1997. Response of rice to potassium application in calcareous soils. Journal of Potassium Research. 13: 50-57.

36- Savant, N. K., Snyder, G. H. and Datnoff, L. E. 1997. Silicon management and sustainable rice production. Adv. Agron. 58: 151-199.

37- Singh, S. and Jain, M. C. 2000. Growth and yield response of traditional tall and improved semi-tall rice cultivars to moderste and high nitrogen, phosphorus levels. Indian Journal of Plant Physiology. 5: 38-46.

38- Tanaka, A. and Park, Y. D. 1996. Significant of the absorption and distribution of silica in the growth of rice plants. Soil Sci. plant Nutr. 12: 25-28.

39- Wang, G., Dobernann, A., Witt, C., Sun, Q. and Fu, R. 2001. Performance of site-specific nuterient management for irrigated rice in southeast China Agron J. 93:869-878.

40- Wilson, C. E., Salton, N. A., Dickson, P. A., Norman, R. J. and Wells, B. R. 1996. Rice response to phosphorus and potassium fertilizer application. Research series-Arkansas Agriculture Experiment Station. 450: 15-18.

41- Windslow, M. D., Okada, K. and Correa-Victoria, F. 1997. Silicon deficiency and the adaptation of tropical rice ecotypes. Plant Soil. 188: 239-248.

42- Yoshida, S. 1975. Factors that limit the growth and yields of upland rice. IRRI. Los Banos. Phillippines. PP: 46-71.

43- Yoshida, S. 1981. Fundamentals of Rice Crop Science. International Rice Research Institute, Los Banos, Lagunna, Philippines.

44- Yoshida, S., Ohinishi, Y. and Kitagishi, K. 1962. Chemical forms, mobility and deposition of silicon in the rice plant, Soil Sci. Plant Ntr. 8:15-21.