تغییرات ژنتیکی برای صفات مورفولوژیک و کمّی مرتبط با عملکرد دانه در لاین های خالص جو با استفاده از تجزیه و تحلیل چند متغیره
محورهای موضوعی : یافته های نوین کشاورزیامید فرامی 1 , محسن اسماعیل زاده مقدم 2 , اسلام مجیدی هروان 3 , حمید رضا نیکخواه 4 , مهدی زکی زاده 5
1 - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد اصلاح نباتات دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
2 - استادیار موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر
3 - استاد پزوهشکده بیوتکنولوزی کشاورزی کرج
4 - مربی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر
5 - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد اصلاح نباتات، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه
کلید واژه: جو, تجزیه خوشه ای, وراثت پذیری, تجزیه به عامل ها,
چکیده مقاله :
به منظور تعیین میزان تنوع ژنتیکی در صفات مورفولوژیک و کمّی موثر بر عملکرد دانه، 99 لاین خالص جو به همراه یک رقم شاهد تجاری (رقم نصرت) که از برنامه های به نژادی جو در ایستگاه های کرج، اهواز٬ زابل، میاندوآب و دو مرکز تحقیقات بین المللی برای مناطق خشک (ایکاردا) و مرکز تحقیقات بین المللی ذرت و گندم (سیمیت) حاصل شده بودند، مطالعه ای در سال زراعی 87-1386 در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر در قالب طرح آلفا لاتیس، با 2 تکرار اجرا گردید. بالاترین وراثت پذیری به تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیک (100 = 2h) اختصاص داشت و عملکرد دانه وراثت پذیری متوسطی (5/60 %) را نشان داد. همبستگی های ژنتیکی بین صفات روند مشابهی با همبستگی های فنوتیپی داشت و عموما از آن ها بزرگ تر بود. تجزیه به عامل ها، صفات مورد بررسی را به سه عامل کاهش داد که 100% درصد تنوع کل را توجیه نمودند. عامل اول شامل تعداد دانه در متر مربع، عملکرد دانه و سرعت پر شدن دانه بود و عامل دوم تعداد سنبله در متر مربع، تعداد دانه در سنبله و وزن دانه در سنبله را شامل گردید. عامل سوم نیز سرعت پر شدن دانه، وزن هزار دانه و طول سنبله را در برگرفت.تجزیه خوشه ای سه گروه عمده را آشکار ساخت و مشخص نمود که لاین های انتخاب از یک مکان خاص توزیع پراکنده ای در گروه های مختلف دارند.
In order to determine, genetic variation for quantitative and morphological traits related to grain yield in ninety nine pure lines of barley derived from barley breeding programs in different field stations and one commercial cultivar (Nosrat) as check. This study was conducted using an alpha-lattice design with two replications at the Seed and Plant Improvement Institute (SPII), Karaj in 2007 - 2008 cropping season. The number of days to physiological maturity showed the highest (h2=100) and the grain yield (h2=60.5) medium heritability, respectively. Genetic correlations between the traits were similar to phenotypic correlations and were commonly greater. Factor analysis for studied traits revealed three factors which justified 100 percent of the total variation. The first factor which was named yield factor was included number of grain per square meter, grain yield and grain filling rate. The second factor consisted number of spike per square meter, number of grain per spike and grain weight per spike. The third factor included grain filling rate, thousand grain weight, and spike length. Path analysis also detected the same results as the other analyses and indicated the importance of number of grain per square meter in increasing grain yield. Cluster analysis based on all traits, detected three groups and identified the lines that derived from a specific breeding program/location were not very different and distributed in all three groups.
1- Adams, M. W. 1982. Plant architecture and yield breeding. Iowa State J. Res. 56: 225-254.
2- Azizi, F. 1998. Multivariate analysis of morphological traits in bean genotypes. M.Sc. Thesis. Faculty of Agriculture, IsfahanUniversity of Technology. 129 pp.
3- Ganal, W. C. and Rode, M. S. 1999. Genetic diversity of old French sixrowed winter barley varieties assessed with molecular, biochemical and morphological markers and it’s relation to (BAMMV) resistance gene. Journal of Genetic and Genomics. 32:145- 186.
4- Gupta, A. K., Mittal, R. K. and Ziauddin, A. Z. 1999. Association and factor analysis in spring wheat. Ann. Agric. Res. 20: 481- 485
5- Johnson, B., Gardner, C. O. and Wred, K. C. 1988. Application of an optimizationmodel to multi-trait selection programs. Crop Sci. 22: 723-728.
6- Khazaei, A., Moghaddam, M., Nourmohammadi, S. and Shafaeddin, S. 2002. Study of genetic variation in winter barley landraces related to west part of Iran. Proc. 7th Iranian Crop Science Congress. P. 251. (Abstract).
7- Mohammadi, M., Ghannadha, M. R. and Taleei, A. 2002. Study of genetic Variation in Iranian local bread wheat lines using multivariate techniques. Seed and Plant. 18 (3) : 328 – 347.
8- Moghaddam, M., Mohammadi Shouti, A. and Aghaee Sarbarzeh, M. 1994. An introduction to multivariate analysis techniques. Pishtazane Elme Tabriz Press. 208 pp.
9- Pirouznia, M., Nemat zadeh, G.A., and Kianoush, G.A. 1998. Study and determination of yield and its components with some important agronomic traits in bread wheat. Proc. 5th Iranian Crop Science Congress. P. 50.(Abstract).
10- SAS Institute .2000. The SAS system for windows. Release 8.01, SAS Inst Inc, Cary, NC
11- Sayre, K. D. 1998. Methods for estimating wheat yield components from hand harvest plots. Wheat Special Report. Mexico, D.F.: CIMMYT.
12- Siahpoush, M. R., Emam, Y. and Saeidi, A. 2003. Genotypic variation, heritability, genotypic and phenotypic correlation coefficients of grain yield, its components and some morpho – physiological characters in bread wheat (Triticum aestivum L.). Iranian Journal of Crop Sciences. 5 (2) : 86 – 101.
13- Sinebo, W. 2002. Yield relationships of barleys grown in a tropical highland environment. Crop Sci. 42: 428-437.
14- Slafer, G. A. and Andrade, F. H. 1991. Change in physiological attributes of the dry matter economy of bread wheat (Triticum aestivum) through genetic improvement of grain potential at different regions of the world. A review. Euphytica.58:37-58.
15- Slafer, G. A. and Andrade, F. H. 1993. Physiological attributes related to the generation of grain yield in bread wheat cultivars released at different area. Field Crops Res. 31 : 351- 363.
16- Slafer, G. A., Calderini, D. F. and Miralles, D. J. 1996. Yield components and compensation in wheat: Opportunities for further increasing yield potential. Pp. 101-133. In: M. P. Reynolds, S. Rajaram, and A. McNab (Eds.). Increasing yield potential in wheat: Breaking the barriers. Mexico, D.F.: CIMMYT.
17- Einspruch, E. L. 2005. An introductory guide to SPSS~for windows. Stage Publication, Inc. Thousand Oaks, CA.
18- Valizadeh, K. and Kazemi Arbat, H. 2006. Correlation and path analysis of grain yield and its components in naked barley. Proc. 9th, Iranian Crop Science Congress. P. 334(Abstract).