بازتاب مضامین عرفانی و اخلاقی در حدائق‌الانوار محمدصادق قومشمی
محورهای موضوعی : عرفان اسلامیمهین فرحمند 1 , سیدمحمود سیدصادقی 2 , شمس‌الحاجیه اردلانی 3
1 - دانشجوی دکتری تخصصی زبان و ادبیات فارسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران.
2 - استادیارگروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران.نویسندۀ مسئول:
m.seydsadeghi@iaubushehr.ac.ir
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران.
کلید واژه: اخلاق, ethical, مضامین عرفانی, Mystical, Humorous, حدائق‌الانوار, قومشمی, Ghomashmi,
چکیده مقاله :
نسخۀ خطی حدائق الانوار، رسالۀ مفصّلی است در عرفان و توحید. با نثری ساده و مرسل که مؤلف در فصل اول مقدّمه، شرح‌حال خودش را ذکرنموده است. نویسنده، کتابش را در هشت حدیقه و هر حدیقه در چند گلزار و شجره تنظیم کرده و در آن اشعار و حکایات زیادی از شاعران و نویسندگان دیگر آورده است. حکایت‌های حدائق الانوار، نمونه‌ای از ادبیّات داستانی در متون نثر عرفانی فارسی است. نویسنده، در این کتاب مضامین تعلیمی، اخلاقی و عرفانی را به بهترین شکل بیان نموده است. در این مقاله برآنیم تا برجسته‌ترین آموزه‌های عرفانی و اخلاقی قومشمی از جمله طلب، عشق، معرفت، توحید، فقر و فنا، مبارزه با نفس، نکوهش دنیا و دنیاپرستان، ریاضت، یقین، قرب، انسان کامل و ...را بنمایانیم. بررسی‌ها نشان می‌دهد که قومشمی در حدائق الانوار، برای تبیین موضوعات عرفانی، به استفاده از اساطیر مختلف ملی و مذهبی دست‌زده است. بیشترین توجّه نویسنده، به اساطیر مذهبی بعد از اسلام است که در این بین، شخصیّت‌هایی چون پیامبر(ص) و امام علی(ع) و امام زمان(عج) بن‌مایۀ اصلی نوشتۀ او را تشکیل می‌دهند. اساطیر دینی قبل از اسلام، در درجۀ دوم استفاده قراردارند و اساطیر ملی با فاصله‌ای کم در درجۀ سوم اهمیّت قرارمی‌گیرند. قومشمی از اساطیر ملی نیز برای تبیین مفاهیم مذهبی و عرفانی بهره جسته است. وی گاه برای برجسته‌تر کردن مفاهیم عرفانی، به بازگویی اساطیر گذشته پرداخته است.
The manuscript of Hadaegh al- Anvar is a great essay in Sufism and Tawhid whose author has mentioned his biograghy in the first chapter of the preface. The author has arranged his book in eight Hadighah and each Hadighah in several Golzar and Shajarah. In this edition, the author has brought many poems and anecdotes from other poets and writers. Anecdotal tales are an example of a fictional literature in Persian mystic prose. The author has also expressed the educational, moral and mystical content in the best possible way. In this article, we are going to show the most prominent moral and ethical lessons, such as prayer, love, knowledge, Tawhid, poverty and mortality, self-defense, denunciation of dance and worldly life, austerity, certainty, glory, perfect man, and etc. Studies show that the Ghomashmi has used various myths of national and religious origin to explain mystical issues. Most of the writer's attention is to the post-Islamic religious mythology, in which the characters of the prophet (PBUH) and Imam Ali (as) and Imam Zaman (aj) are his main writings. The pre-Islamic mythology is used in the second grade and national mythology is ranked third in a third degree. Ghomashmi has also used national mythology to explain religious and mystical concepts. highlight mystical.
_||_