مراتب عرفانی عالم درآثار مولوی وسهروردی

محورهای موضوعی : عرفان اسلامی

محمدتقی خمر ¹ , بهروز رومیانی ² , مصطفی سالاری ³

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران.نویسندۀ مسئول: [e-mail] .
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران.

تاریخ دریافت : 1400/10/24 تاریخ پذیرش : 1400/12/18 تاریخ انتشار : 1402/07/01

کلید واژه: سهروردی, مولانا, عرفان اسلامی, Islamic Mysticism, Rumi, Suhrawardi, عالم ظلمت, عالم نور, World of Darkness, world of light,

چکیده مقاله :

در آثار مولانا مطالبی منسجم دربارۀ مراتب عالم مطرح شده است: عقل اول، نور محمدیه، حرف و انسان کامل و ... از نام های متفاوتی است که به یک جریان واحد؛ یعنی اولین مخلوق یا صادر اول، اطلاق شده است. خلقت در مراتبی شکل گرفته است که از آن با نام کلی عوالم چندگانه نام برده شده است. عالم لاهوت، جبروت، ملکوت و ناسوت، از نام های آشنای عرفان اسلامی در این زمینه است. این مراتب را می توان در آثار سهروردی، فیلسوف و نظریه پرداز فلسفه اشراق نیز ملاحظه کرد. فارغ از دسته بندی هایی که گاه تعیین آبشخور حقیقی آن دشوار می نماید، دو عالم اصلی ملک و ملکوت یا نور و ظلمت در آثار مولوی و سهروردی وجوددارد که سمبل جهان پست مادی و جهان برتر علوی است. در این پژوهش به بررسی مراتب عالم در آثار مولوی و سهروردی می پردازیم. در آثار مولوی و سهروردی، شاهد گرایش این دو اندیشمند به نمادپردازی و نام گذاری عوالم هستیم؛ مولانا از شهرهای حقیقی در جهت تبیین مفاهیم عالم نور و ظلمت استفاده می کند و سهروردی از اسامی هورقلیا، جابلسا و جابلقا. این تقسیم بندی ها مراتب هبوط و سلوک سالک را مشخص می کند.

چکیده انگلیسی:

In Rumi's works there is a coherent account about the hierarchy of the universe: the first intellect, the light of Mohammadiyya (Nur-e- Mohammadi), the letter and the perfect human being, and so on. It is formed in a hierarchy with the generic name of the multiple worlds. The world of Lāhout, Jabarut, Malakut and Nāsut are well-known names in Islamic mysticism. This can also be seen in the works of Suhrawardi, the philosopher and theorist of illumination philosophy. Apart from the categories which sometimes make it difficult to determine the true source of water, there are two main worlds of Molk and Malakut or light and darkness in the works of Rumi and Suhrawardi which symbolize the lower material world and the superior world (ālam-e- elvi). In this research we study the hierarchy of the world in the works of Rumi and Suhrawardi by using the library documents and descriptive analysis method.