تبیین عقلی نقش قوه خیال در تربیت دینی انسان از منظر حکمت و عرفان اسلامی

محورهای موضوعی : عرفان اسلامی

محمد تقی یوسفی ¹ (دانشیار گروه فلسفه و کلام،دانشگاه باقرالعلوم(ع)،قم،ایران.)
یارعلی کرد فیروزجایی ² (استاد گروه فلسفه و کلام،دانشگاه باقرالعلوم(ع)،قم،ایران.)
سعید احمدی ³ (دانشجوی دکتری فلسفه اسلامی،دانشگاه باقرالعلوم(ع)،قم،ایران.نویسنده مسئول: [e-mail])

تاریخ دریافت : 1401/03/29 تاریخ پذیرش : 1401/03/29 تاریخ انتشار : 1401/04/01

کلید واژه: حکمت, خلاقیت, خیال, عرفان اسلامی, Creativity, Islamic Mysticism, wisdom, Mimesis, تربیت دینی, Religious training, محاکات, جودةالتخییل,

چکیده مقاله :

انسان به عنوان موجودی چندبعدی‌ از دیرباز موردتوجه تربیت انبیاء الهی بوده است. شناخت ابعاد وجودی و زوایای نفس او در فرایند تربیت از اهمیت ویژه ای برخورداراست. هرجزئی از اجزای وجودی انسان چه در جسم و چه در نفس دارای کارکَردی برای خود بوده و رسالتی برعهده دارد و انسان در مسیر رشد و تعالی از ظرفیت آن بهره مند می شود. در این میان قوۀ خیال بیشترین ظهور را در عالم کثرات و در بین مردم دارد. این تحقیق با رویکردی ایجابی به قوه خیال و با روش تحلیلی- توصیفی درصدد تبیین عقلی نقش و جایگاه این قوه در تربیت دینی انسان از منظر حکمت و عرفان اسلامی است. بر این اساس بعد از بررسی حقیقت تربیت دینی و توجه به سطوح مختلف ادارک تصوری وتصدیقی متربی در فرایند تربیت از یک سو و جایگاه خیال به عنوان حدّواسط بین حس و عقل و خصوصیات بارز آن از جمله خلاقیت و محاکات و همچنین ارزش معرفت شناختی ادارکات خیالی به ویژه در تطبیق با عالم خیال منفصل از سوی دیگر، با بهره گیری از آموزه های عرفان و حکمت اسلامی درمقام اثبات عقلی نقش خیال به عنوان نقطه آغازین تربیت دینی انسان است.

چکیده انگلیسی:

Human being as a multidimensional creature has been always an important subject in prophet’s divine training. Knowing all dimensions of the man, either its body or soul have a special function and message in the path of sublimation. The phantom is one of the most effective elements among diversities especially the human beings. Ion This article studies the position of phantom in religious training based on Islami mysticism and wisdom. The research method is descriptive analysis with a positive approach to the subject. At first it describes the conceptual and confirmative cognition of the religious training. Then it focuses on the wisdom as a medium and some features such as creativity, mimesis, and epistemic values of conceptual cognition. Finally, we disproved that wisdom is the starting point of religious training.