بررسی و تحلیل عقاید حروفیه در «محرم‌نامۀ سیداسحاق»
محورهای موضوعی : عرفان اسلامی
زیبا اسماعیلی
1
(استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران،ایران.
esmaeili.ziba@sru.ac.ir)
کلید واژه: حروفیه, سیداسحاق, محرم‌نامه, عقاید حروفی, Hurufiyyah, Seyed Ishaq, Mahramname, Hurufiyyah ideas,
چکیده مقاله :
حروفیه فرقۀ تأثیرگذار شیعی- عرفانی قرن هشتم و نهم هجری است که فضل‌الله نعیمی آن را پایه‌گذاری کرد. پیروان فضل‌الله نعیمی، پس از کشته شدن او، به تعلیم عقایدش پرداختند. سیداسحاق یکی از پیروان فضل‌الله و مروّج عقاید حروفی در خراسان است که در کتاب محرم‌نامه مهّم‌ترین عقاید حروفیان را تفسیرکرده است. در این تحقیق به روش کتابخانه‌ای و با رویکرد توصیفی تحلیلی عقاید حروفیه در کتاب محرم‌نامه بررسی شده است. نتایج پژوهش نشان داد که در این کتاب، اعتقادات حروفیه و برداشت‌های شخصی سیداسحاق، منعکس شده است. از اعتقادات حروفی، اعتقاد به امامت حضرت علی (ع) و فرزندان ایشان تا امام حسن عسگری (ع) بیان شده است. دور الوهیت با امامت حضرت مهدی (عج) آغازمی‌شود که همان فضل‌الله است و دخترش جانشین او است. جهان هرگز از وجود انسان کامل خالی نیست و متابعت از انسان کامل، واجب و عمل به خلاف رضای او معصیت است. اعتقادها و برداشت‌های شخصی سیداسحاق اغلب از طریق تأویل بیان شده است. مهم‌ترین تفسیرهای او در مورد حضرت علی (ع) و جنگ‌های آن حضرت ذکرشده است. رهایی انسان کامل از اغوای شیطان، کفر و شرک به دلیل تسلیم نبودن در برابر قائم مقام خدا، باقیه صالحه بودن دختر فضل‌الله و میزان بودن او برای سنجش اعمال بندگان خدا از دیگر تفسیرهای شخصی او در این کتاب است. به اعداد 28 و 32 نیز در این کتاب اشاره شده ولی چندان مورد تأکید نیست.
Hurufiyyah is an influential mystical Shia of the eighth centuries AH, founded by Fazlullah Naimi, and after his death, his followers began to teach his beliefs. Seyyed Ishaq is one of the followers of Fazlullah and the promoter of Hurufiyyah ideas in Khorasan. In this research, with a library method and with a descriptive-analytical approach, the beliefs of the Hurufiyyah were examined in the book of Mahramname. The results showed, the Hurufiyyah beliefs and personal perceptions of Seyed Ishaq are reflected. From the Horufiy beliefs, the belief in the Imamate of Imam Ali (AS) and his children to Imam Hassan Asgari (AS) has been expressed. The cycle of divinity begins with the Imamate of Hazrat Mahdi (AS), who is the "Fazlollah" and his daughter is his guardian and successor. The world is never empty of the existence of a perfect human being, and following the perfect human being is obligatory, and acting against his will is a sin. Seyyed Ishaq's personal beliefs and perceptions are often expressed through interpretation. His most important interpretations about Imam Ali (as) and his wars have been mentioned. The liberation of the perfect man from the temptations of Satan, infidelity and polytheism due to non-submission to the vicegerent of God, the remaining righteousness of the daughter of Fazlollah and her ability to measure the deeds of the servants of God are other personal interpretations of this book. The numbers 28 and 32 are also mentioned in this book, but not much is emphasized.
_||_