مفاهیم نمادین نور در دیوان حافظ

محورهای موضوعی : عرفان اسلامی

ابراهیم واشقانی فراهانی ¹ , سعید مهری ² , فرزانه دستمرد ³

1 - دانشیار گروه زبان وادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.نویسنده مسئول: [e-mail]
2 - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
3 - استادیارگروه زبان وادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1400/12/16 تاریخ پذیرش : 1400/12/16 تاریخ انتشار : 1401/01/01

کلید واژه: نماد, حافظ, symbol, Hafez, نور, Light,

چکیده مقاله :

بشر از همان اوان حیات خود بر زمین، با پدیده‌‌های رازآمیز بسیاری روبه‌رو بوده است و یکی از رازآمیزترین این پدیده‌ها برای او، نور بوده‌است. نور، نوع زندگی و معماری فضای زیست آدمی را تحت ‌تأثیر قرارداده و افزون بر جنبۀ مادی و فیزیکی حیات بشر، به تدریج بر جنبۀ ذهنی و معرفتی وی نیز پرتو افکنده است. در ساحت معرفتی و فلسفی، نور، چشم‌انداز بحث‌هایی ظریف را فراروی آدمی گشوده است. در کنار همۀ این ویژگی‌ها، نور به عنوان تجلّی زیبایی، در خدمت بیان هنری درآمده و گونه‌های هنر را از امکانات مادی و بیانی وسیعی بهره‌مند کرده است. در این مقاله با استفاده از نظریۀ نماد، کارکردهای نمادین نور و خوشه‌های تصویری مرتبط با آن یعنی خورشید، آفتاب، شمع، چراغ و ... در دیوان حافظ تبیین می شود. و نیز سعی کردهایم به بررسی لایه‌ها و وجوه گوناگون نور از قبیل نور نماد حق تعالی، انسان کامل، جهانِ غیب به منزلۀ نور، حضور نور در مکان، خوراک و شراب و تبیین مقولۀ فنا و بقا در دیوان حافظ با استفاده از پدیدۀ نور ‌بپردازیم تا دریچه‌ای دیگر برای شناخت کامل‌تر دیوان این شاعر برجسته‌ گشوده شود.

چکیده انگلیسی:

Human being has been faced to the lots of mysterious phenomena from the early beginning of life on earth and one of this enigmatic phenomenon has been light. Light has affected the lifestyle and architectural of the human living space and in addition to the physical and material aspects of human life, gradually, has radiated mental and knowledge aspects of him. It has opened the prospect of delicate discussions in front of mankind in epistemological and philosophical. In addition to all these features, light has been served artistic expression as an expression of beauty, and has benefited the types of art from resources and expression range. In this paper explaine light and clusters of visual Symbol functions associated with the sun, sunshine, candles, lamps and ... in Divan of Hafez by using cognitive theory of Symbolic signs,  and we have tried to examine the layers and various aspects of light such as light as God, the perfect man, the invisible world as a light, the light spaces, food and wine and clarify the issue of annihilation and survival in Divan of Hafez deal by using the phenomenon of light to highlight and open a window for more complete understanding of his poetical works of this brilliant poet.