واکاوی سیر و سفر آسمانی در مثنوی
محورهای موضوعی : عرفان اسلامی
شهریار حسن زاده
1
(استادیار و عضو هیات علمی گروه زبان و ادبیّات فارسی واحد خوی، دانشگاه آزاد اسلامی، خوی، ایران)
کلید واژه: مثنوی, سیرآسمانی, سفر, معراج, مولانا,
چکیده مقاله :
احوال باطنی و درونی مولانا همانند بلاغت سخن و شعرش پر از اعجاز و فسون است تا جائی که در مرتبة کلام او را تا والای ایجاز بیان و سحر سخن بالا می‌کشد و با جوش و خروش روحی‌اش به امواج پر شکوه مثنوی می‌کشاند و خود در جذبه احوالات و گفتار خویش مفتون می‌ماند. بدون تردید در ژرفای این اندیشه یکی از مباحث اثر گذار در فرهنگ معرفتی مولانا سفر است که یکی از مباحث شورانگیز در تحقیقات جامعه شناختی اعم از آداب و رسوم و یا علم و فرهنگ بوده و همواره در مبانی فکری مورد استقبال حکیمان و متفکّران قرار گفته است. مولانا که در این مقوله مستثنا نیست در مثنوی از سفر و آداب سفر چه سفر آفاقی، چه انفسی یاد کرده و به تفسیر مراتب عرفانی آن در سفر درونی و معراج پرداخته است، همچنین در منزلت راهروان راه طریقت که سیر و سفر روحانی و معنوی را شامل می‌شود هنرنمایی کرده است. بخشی از این سیر و سفر عرفانی مولانا در آسمان معنایی شکل می‌گیرد و در سفر آسمانی، معراج را مطرح می‌کند که خود بحث عروج را شامل دو نوع سفر می‌شمارد. اوّل عروج خاصّ که شامل معراج نبی اکرم(ص) و انبیاء الهی می‌باشد و سپس عروج عامّ را مطرح می‌کند که سفر درونی و عروج اولیاء الله را در این مجموعه می‌گنجاند.
Maulana's internal circumstances, like the rhetoric of his words and poetry, are full of miracle and charm; so as ascends him to the height of brevity and magic of words in the rank of speech; and with its mental seethings draws him towards the glorious waves of the Mathnawi and he himself is charmed in the appeal of the council of his words. No doubt, journey is one of the most influential discussions in the depth of Maulana's speculations in his noetic culture and was of sensational items in the sociological researches , either customs and science in the foundations of thoughts which appeals the wise and great thinkers' minds. Maulana who is not an exception in this category, has dealt with the itinerary manner, either extrovertly or introvertly in the Mathnawi and has expounded its mystical ranks in the internal and ascersion journey. He also showed his skill in the dignity of spiritual wayfarers of the credo. A part of his mystic traveling and sightseeing is formed in the abstract heaven and poses the ascentation of prophet Mohammad ( p. b. u. H. ) which includes two types of journey: first, specific ascentation which belongs to the prophet and Divine messengers and second, general ascentation which subsumes the spiritual journey of God's aminitrators.