عالم مثال (خیال) در عرفان اسلامی
محورهای موضوعی : عرفان اسلامی
علی دین محمدی
1
(دبیر آموزش و پرورش منطقه خدابنده)
حسین آریان
2
(دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زنجان، گروه ادبیات فارسی، زنجان، ایران)
کلید واژه: برزخ, کشف و شهود, عالم واسط, خیال منفصل, مُثُل, قبر, عرفان,
چکیده مقاله :
اعتقاد به عالم مثال، یا وجود عالمِ واسط، بین عالم محسوس و عالم معقول، در ایران قبل از اسلام آغاز شده و به دوره اسلامی رسیده و توسط حکمای نامی ایران، از جمله: شیخ شهاب الدین سهروردی، صدرالمتألهین شیرازی، ملا هادی سبزواری و... پرورانده شده است. و عرفایی چون ابن عربی، مولانا جلال الدین محمد بلخی، سید حیدر آملی، شیخ محمود شبستری، لاهیجی، عبدالرحمن جامی، میرفندرسکی و... نیز بر لزوم وجود این عالم در سیر و سلوک عرفانی صحه گذاشته‌اند. عرفا، به سلسله مراتب عوالم وجودی با اندک اختلافی اعتقاد داشته و همه‌ی آنها به وجود عالم واسط که همان عالم مثال (برزخ) باشد، معترفند. ایشان «عالم خیال» را به «خیال متصل مقید» و «خیال منفصل مستقل» تقسیم کرده‌اند. «محیی الدّین ابن عربی به عنوان پدر عرفان نظری پس از سهروردی به طراحی عالم خیال همت گماشت و اصول عرفان او بر حکمت متعالیه تأثیر فراوانی گذاشت.
Believing in parable universe, or the intermediate world, between the senses world and the logical one, began before the Islamic period in Iran, and was introduced by well known philosophers of Iran including Sheikh Shahabudding Sohrevardi, Sadrolmoteahhelin Shirazi, Molla Hadi Sabzevari, and the like. Other mystics such as Ibn Arabi, Mowlana Jalaleddin Mohammad Balkhi, Seyyed Heydar Amoli, Sheikh Mahmood Shabestari, Lahiji, Abdurrahman Jami, Mirfenderski, and so on also emphasized the necessity of such a universe in mystical journey. It is endeavored in this paper that a summary of the ideas and beliefs of the above scholars to be presented and further details of the parable universe to be analyzed. Mystics slightly differed on the hierarchy of the world of existence; however, all of them admit to an intermediate world of parable world, i.e. limbo. They have divided the parable world into the 'dependent attached world' and 'independent detached world'. Mohyeddin Ibn Arabi, the ancestor of theoretical mysticism, attempted to design the fiction universe after Sohrehvardi and his mystical principle had a great impact on the sublime philosophy.