زمینه‌‌های پیدایش خرابات و تطورات آن در متون عرفانی
محورهای موضوعی : عرفان اسلامی
خلیل بهرامی قصر چمی
1
(دانشگاه آزاد اسلامی، واحد دهاقان، استادیار گروه عرفان اسلامی، دهاقان، ایران)
عبدالرّحیم عناقه
2
(دانشگاه آزاد اسلامی، واحد دهاقان، استادیار گروه عرفان اسلامی، دهاقان، ایران)
سمیه سبزواری
3
(دانشگاه آزاد اسلامی، واحدعلوم تحقیقات تهران، دانشجوی دکتری عرفان اسلامی، تهران، ایرا)
کلید واژه: ادبیات قلندرانه, مهرابه, خورآبه, مغان, خرابات, آیین مهر,
چکیده مقاله :
مفهوم خرابات از بعد لغوی و سپس جایگاه خاص آن در آئین مهرپرستی به دلایل متعددی آن گونه که می‌بایست مورد بررسی واقع نشده و معنای مستقلی که جامع و مانع باشد برآن مترتب نگردیده است. سیر تاریخی و تطور لغوی و مشربی این واژه نشان می‌دهد، خرابات در اصل همان «خورآبه» در آیین میترائیسم بوده که با طی مراحلی دشوار، سالک طریق آن مشرب به آنجا ره می‌یافته است. بعد از اسلام و ظهور مشرب عرفان و تصوف این واژه و مفهوم، با بسامدی فراوان در آثار عرفانی و ادبی متجلی گردید و در ادبیات قلندرانه چنان راه یافت که هر کس به ظن خود از آن تعبیری نمودو متأسفانه نقب انحرافی از این واژه به وجود آمد که با اصل جایگاه خاصی که در آیین میترائیسم داشت؛ تفاوت کلی دارد و متأسفانه در مفهوم عام، به عشرتکده و شرابخانه، نقل به معنی گردید. نگارنده در این مقاله بر آن است تبیین نماید که اصل مفهوم خرابات بر خاسته و برگرفته از چه آیینی است و سیر تاریخی‌آن چگونه است؟
For numerous reasons Kharabat and its special position in sun-worship has not been studied from lexical view and a comprehensive independent meaning has not been defined for it. The incomprehensibility or in another word not to get to the bottom of the subject has caused that everybody analyzes and criticizes it. Historical evolution and lexical development of this word shows that Kharabat has been in fact "Khourabe" in Mithraism that through passing difficult stages the seeker has reached it. After Islam and Gnosticism and Sufism emergence this word manifested in gnostic and literary works by numerous frequencies and it found its way into calender literature so that everybody interpreted it by its own apprehension and unfortunately this word encountered deviation which is different from its special position in Mithraism; and unfortunately it was in general defined as bar and place of pleasure and undiscerning persons thought that purpose of Kharabat is this negative aspect, while such Gnostics as Shabestary, Sanaee, Hafez and so on paid attention to its essence and spoke about a lot. So in present paper the author tries to explain that what is the original meaning of Kharabat and how did it change and that how much various views of researchers in different aspects can have effect on a general totaling in order to achieve to Kharabat meaning