بررسی اسطوره¬ای- تاریخی شرف شمس در اندیشه‌های مهری
محورهای موضوعی :
مریم شعبانی
1
,
علی سرور یعقوبی
2
*
,
محسن ایزدیار
3
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران. نویسنده مسئول: raaymand92@gmail.com
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران.
کلید واژه: کلیدواژه‌ها: آیین مهر, کهن¬الگو, شرف شمس, خورشید, مولانا.,
چکیده مقاله :
آیین¬های باستانی و کهن¬الگوها دیرپا و ماندگارند و در گذرِ زمان، خود را با فرهنگ¬ها و آیین-های روزگار خود سازگار و همسان می¬کنند. مهرپرستی یکی از این آیین¬های کهن و باستانی است. آیین مهر، آیین اسرار و رموز است و سرشار از نمادها و نشانه¬های گوناگونی است که هریک، انسان را به اندیشه و باوری شگفت و شگرف در آیین مهر رهنمون¬می¬کند. با توجه به جایگاه خورشید در میان اقوام کهن ازجمله ایرانیان باستان و دین وآیین مهرپرستی و نفوذ وگسترش آن در میان مردم آن دوره، همچنین جایگاه خورشید در عرفان ایرانی-اسلامی و نزد شاعرانی چون مولانا و خاقانی و ریشه اساطیریِ بسیاری از باورهای دینی، در این نوشتار، باورهای پیوسته با رخدادِ نجومی "شرف شمس" را بررسی¬می¬کنیم. چه¬بسا، شرف شمس را بتوان یکی از نمادهای مهری برشمرد. کلیدواژه‌ها: آیین مهر، کهن¬الگو، شرف شمس، خورشید، مولانا.
Ancient rituals and archetypes are long-lasting and enduring, and over time, they adapt and align themselves with the cultures and rituals of their time. Mithraism is one of these ancient and ancient rituals. Mithraism is a ritual of secrets and mysteries, and is full of various symbols and signs, each of which leads man to a wonderful and marvelous thought and belief in Mithraism. Considering the position of the sun among ancient peoples, including the ancient Iranians, and the religion and ritual of Mithraism and its influence and spread among the people of that period, as well as the position of the sun in Iranian-Islamic mysticism and among poets such as Rumi and Khaqani, and the mythological roots of many religious beliefs, in this article we will examine the beliefs associated with the astronomical event of "Sharaf-e Shams". Perhaps, Sharaf-e Shams can be considered one of the symbols of Mehr. Keywords: Mithraism, archetype, Sharaf-e Shams, Mehr, Rumi.
منابع و مآخذ
1) هال، جیمز. فرهنگ نگاره¬ای نمادها در فرهنگ شرق و غرب. ترجمه رقیه بهزادی، تهران: فرهنگ¬معاصر، 1390
2) حسن¬زاده آملی، حسن. هزارو یک نکته. تهران: مرکز نشر فرهنگی رجاء،1365
3) شریفی، محمد. فرهنگ ادبیات فارسی. تهران: انتشارات فرهنگ نشر نو، معین،1387
4) بایار، ژان پیر. رمزپردازی آتش. ترجمه جلال ستاری. تهران: نشر مرکز،1394
5) رضی، هاشم. آیین مهر(میترایسم).تهران: انتشارات بهجت،1371
6) زمانی، کریم. شرح کامل فیه¬مافیه: گفتارهایی از مولانا جلال¬الدین بلخی. تهران: معین، 1390
7) مولانا، جلال¬الدین بلخی. مثنوی معنوی. به اهتمام رینولد نیکلسون؛ با مقدمه بدیع¬الزمان فروزانفر. تهران: نشر ثالث 1379،چاپ سوم
8) مصفا، ابوالفضل.فرهنگ اصطلاحات نجومی.تهران:پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی،1381
9) سجادی،ضیاءالدین.شاعرصبح: پژوهشی در شعر خاقانی شروانی. تهران: سخن،1373، چاپ نهم.
10) کزّازی، میرجلال الدین. دیوان خاقانی. تهران: مرکز،1393، چاپ سوم.
11) --------------.گزارش دشواری¬های دیوان خاقانی. تهران: مرکز، 1392،چاپ هشتم.
12) شمیسا، سیروس. مولانا و چند داستان مثنوی. تهران: قطره، 1394
13) غراب، راهله. نماد خورشید در فرهنگ و ادبیات. مشهد: محقق، 1384