تأثیرپذیری فکری قاصد از اشعار اخلاقی و عرفانی سعدی
محورهای موضوعی :هژار رسول ناخوش 1 , فاطمه مدرسی 2 *
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران.
2 - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران. نویسنده مسئول: f.modarresi@urmia.ac.ir
کلید واژه: کلیدواژه‌ها: قاصد, سعدی, عرفان, اخلاق, شعر فارسی.,
چکیده مقاله :
تأثیر سعدی بر ادبای پس از خویش محدود به زمان و مکان خاصی نیست و در هر دوره و زمانی، در پهنه گسترده¬ای از جغرافیای جهان، شاهد اثرپذیری، الهام¬گرفتن و گام¬برداشتن شاعری از سعدی هستیم. این اثرپذیری، از حیث محتوا، اسلوب، ساختار و حتی واژگان به¬کاررفته، مشهود است، یکی از شاعرانی که از مجتوای شعری سعدی، الگوبرداری و تأثیر گرفته، حاجی بکر آقای حویزی، ملقب به قاصد، شاعر مشهور کُرد قرن سیزدهم هجری، است. آشنایی عمیق قاصد با زبان فارسی سبب شد تا اشعار شاعران نامدار ایران، از جمله سعدی، بر اندیشه و آثار وی تأثیرات عمیقی بگذارد. شعر قاصد، مانند سعدی، از زبانی نرم، ساده و روان برخوردار است و از مضامینی چون معرفت نفس، عشق الهی و خدمت به خلق تأثیر می‌پذیرد. در این پژوهش تلاش¬شده تا به شیوه‌ای نظام‌مند، تأثیر اندیشه‌های اخلاقی و عرفانی سعدی بر قاصد را از طریق تحلیل و مقایسه اشعار بررسی¬کنیم. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی انجام¬شده و به تجزیه و تحلیل عناصر معنایی و ادبی در اشعار قاصد پرداخته¬شده¬است. نتایج نشان¬می‌دهد قاصد در اشعار خود به وضوح تحت تأثیر مضامین اخلاقی و عرفانی سعدی قراردارد. او با بهره‌گیری از مفاهیمی همچون زهد، ناپایداری دنیا، درد و رنج هجران و شوق وصال، به دنبال بیان حالاتی عرفانی و تجربیات عمیق انسانی است. قاصد همچنین با استفاده از استعارات مشابه سعدی، نوعی نگاه عارفانه و زاهدانه به زندگی و عشق الهی پیدامی‌کند و نشان¬می‌دهد که در عین اصالت، چطور از افکار سعدی الهام¬گرفته¬است. کلیدواژه‌ها: قاصد، سعدی، عرفان، اخلاق، شعر فارسی.
Saadi's influence on the writers after him is not limited to a specific time and place, and in every period of time, in a wide area of the world's geography, we witness a poet being influenced, inspired and taking steps from Saadi. This effectiveness is evident in terms of content, style, structure and even the words used. One of the poets who was modeled and influenced by Saadi's poetry is Haji Bakr Agha Hawizi, nicknamed Qased, a famous Kurdish poet of the 13th century. Qased's deep familiarity with the Persian language caused the poems of famous Iranian poets, including Saadi, to have a deep impact on his thoughts and works. Qasid's poetry, like Saadi's, has a soft, simple and flowing language and is influenced by themes such as self-knowledge, divine love and service to mankind. In this research, an attempt has been made to systematically investigate the influence of Saadi's moral and mystical thoughts on Qased through the analysis and comparison of poems. This research was carried out in a descriptive-analytical way and analyzed the semantic and literary elements in Qasid's poems. The results show that the messenger is clearly influenced by Saadi's moral and mystical themes in his poems. Using concepts such as asceticism, the instability of the world, the pain and suffering of hijran, and the passion of the vasal, he seeks to express mystical states and deep human experiences. Keywords: Qased, Saadi, mysticism, ethics, Persian poetry.
منابع و مآخذ
1) احمدی، جمال و برومندی، آرزو (2019) بررسی ادبیات عامیانه کوردی، زبان و ادب فارسی واحد سنندج، شماره 37.
2) حیرت سجادی، عبدالحمید (۱۳۷۵)، شاعران کرد پارسی گوی، سنندج: احسان.
3) ----------------- (۱۳۶۴)، گلزار شاعران کردستان (شامل آثار ۲۵۰ شاعر) تهران: رامین.
4) سارایی، طاهر (۱۳۸۲)، «وزن عادی در شعر کردی» ، فصلنامه فرهنگ ایلام، شماره ۱۳ و ۱۴.
5) سجادی، بختیار (۱۳۶۱)، حکایت تاریخ ادبیات کردی (تا اوایل جنگ جهانی اول)، طرح تحقیقاتی، سنندج: دانشگاه کردستان.
6) سرهنگ شیخ عبدالوحید (۱۳۷۸)، کرد و سرزمین شان، تر جمه صلاح الدین عباسی، تهران: امان.
7) سعدی، مشرف الدین مصلح بن عبدالله (1379) کلّیّات، جمع¬آوری و تدوین: فروغی، محمد علی، تهران: چاپ امیدوار.
8) شمیسا، سیروس (۱۳۹۳) مکتب¬های ادبی، تهران: قطره.
9) صفا، ذبیح الله (1366) تاریخ ادبیات در ایران، چاپ پنجم، تهران: فردوس.
10) صدیقیان، مهیندخت (1378) فرهنگ واژه¬نمای غزلیات سعدی، تهران: سخن.
11) قاصد حویزی، حاجی بکر (۱۳۹۲). گلی براورنگ طبیعت (دیوان قاصد). به تصحیح دکتر فاطمه مدرسی، ارومیه: بوتا.
12) ماسه، هانری (1364) تحقیق درباره سعدی، ترجمه محمدحسن مهدوی و غلامحسین یوسفی، تهران: چشمه.