تأثیر جمال¬پرستی روزبهان بقلی بر مولوی
محورهای موضوعی :محمود شالوئی 1 , عبدالرضا مظاهری 2 * , انشاالله رحمتی 3 , پرویز عباسی¬داکانی 4
1 - دانشجوی دکتری گروه ادیان و عرفان، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - استاد گروه ادیان و عرفان، واحد علوم وتحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. نویسنده مسئول: mazaheri77@yahoo.com
3 - استاد گروه ادیان و عرفان، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
4 - دانشیار گروه ادیان و عرفان، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
کلید واژه: جمال¬پرستی, عبهرالعاشقین, روزبهان بقلی, مولوی, عشق,
چکیده مقاله :
کتاب «عبهرالعاشقین» اثر روزبهان بقلی شیرازی از متون برجسته عرفانی و شاهکارهای ادبی قرن ششم هجری به¬شمارمی¬آید که هماره شایسته دریافت اهتمام و ژرف¬اندیشی متفکرانه می¬باشد. این اثر گرانسنگ که درواقع حدیث نفس و شرح زندگی معنوی روزبهان است، مطالب با اهمیت و ارزشمندی درباره ی عشق صوفیانه و جمال¬پرستی دربرداشته که عرفا و صوفیان بعد از خود را نیز تحت¬تأثیر قرارداده¬است. یکی از ایشان مولانا جلال¬الدین محمد بلخی ست که عشقش به شمس تبریز سبب تحول و شهرت وی گشت. در تحقیق بنیادی پیش¬رو به این پرسش پاسخ داده¬خواهدشد که تا چه میزان اندیشه¬ جمال¬پرستی روزبهان بقلی و نگاه او به مسأله عشق بر ایدئولوژی، تفکر و تحول مولوی تاثیرگذار بوده¬است. همچنین در پاسخ به پرسشی دیگر شباهت¬ها و تفاوت¬های نگاه به مقوله عشق در عبهرالعاشقین و مثنوی مورد بررسی قرارمی¬گیرد. نتایج پژوهش که به روش توصیفی-تحلیلی انجام¬شده اثبات¬می¬کند که مولوی نیز همچون روزبهان عشق به جمال معشوق زمینی را مقدمه و اساس عشق حقیقی دانسته و باور دارد گذار از عشق انسانی به عشق ربانی به شرطی محقق¬می¬گردد که اندیشه بتواند هرگونه روی و اندام زیبا را به آب و گل معنوی، هرگونه داده محسوس را به رمز همچنین هر حجابی را به آینۀ تماشا مبدّل¬سازد. به عبارت دیگر عشق باید بازتاب و آینه تمام عیار ذات باری تعالی باشد. کلیدواژه‌ها:جمال¬پرستی، عبهرالعاشقین، روزبهان بقلی، مولوی، عشق
Abhar al-Ashiqin is one of the outstanding compositions of Ruzbehan Baqli Shirazi in Sufism in the 6th century AH which always deserves careful attention and thoughtful consideration. This valuable work, which recounts the thoughts and spiritual life of Ruzbehan, elaborates the Sufi aesthetics of beauty and love that exerted an influence on subsequent mystics and Sufis including Jalal al-Din Mohammad Balkhi, also known as Molavi, whose love for Shams Tabrizi transformed him into one of the world`s greatest poets. The present study which is conducted through a descriptive-analytical methodaims to explore the extent to which Ruzbehan Baqli's aestheticism and his view about love influenced Molavi`s doctrine. Also, the similarities and differences between their approaches to the concept of love are examined in Abhar al-Ashiqin and Masnavi. The results indicate that like Ruzbehan Baqli, Molavi also views love for the beauty of an earthly beloved the beginning of true love and believes that man can reach divine love through worldly love on the condition that mind can transform any beautiful human form into spiritual form, encode any corporeal entity, and change any veil into a mirror. In other words, love should be a mirror reflecting the Supreme Essence. Keywords: Aestheticism, Abhar al-Ashiqin, Ruzbehan Baqli, Molavi, love.
منابع و مآخذ
1) قرآن کریم، (1376)، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه بهاءالدین خرمشاهی، انتشارات جامیاستیس، و.ت (۱۳۶۱)، عرفان و فلسفه، ترجمۀ بهاءالدین خرمشاهی، چاپ دوم، تهران: انتشارات سروش
2) جعفری، محمد تقی (1378)، عرفان اسلامی، تهران: مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری
3) خیاطیان، قدرت¬الله (1389)، «بررسی تطبیقی انسان کامل از نظر ابن عربی و مولوی»، نشر خردنامه، شماره 61، پاییز 89، صص 40- 64
4) ذوقی، سهیلا (1391)، زیبایی¬شناسی در عرفان زرتشتی و مشترکات آن با عرفان مولانا جلال¬الدین محمد بلخی»، تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، 4(13)، 283-302
5) روزبهان بقلی شیرازی (۱۳۸۳)، شرح شطحیات، انجمن ایران‌شناسی فرانسه در ایران، تهران: طهوری
6) --------------- (۱۳۷۷)، عبهرالعاشقین. کارل دبلیو ارنست، ترجمه دکتر مجدالدین کیوانی، تهران: نشر مرکز
7) زرین‌کوب، عبدالحسین (1395)، صدای بال سیمرغ، تهران: سخن
8) --------------- (1364)، سر نی، نقد و شرح تحلیلی و تطبیقی مثنوی، تهران: علمی
9) زکی مبارک (2009)، التصوف الاسلامی فی الادب و الاخلاق، قاهره: المکتبه الثقافیه الدینیه
10) ستاری، جلال (1375)، عشق صوفیانه، چاپ دوم، تهران: نشر مرکز
11) سجادی، سیدضیاءالدین (۱۳۷۴)، مقدمه¬ای بر مبانی عرفان و تصوف، چاپ چهارم، تهران: سمت
12) سجادی، سیدجعفر (1362)، فرهنگ لغات و اصطلاحات عرفانی، تهران: طهوری
13) سلیم، غلامرضا (1361)، آشنایی با مولوی، تهران: توس
14) سهروردی، شهاب¬الدین ابوحفض (۱۳۸۶)، عوارف المعارف، مصحح قاسم انصاری، تهران: علمی و فرهنگی
15) شایگان، داریوش (۱۳۹۴)، آفاق تفکر معنوی در اسلام ایرانی، هانری کُربن، چاپ نهم، تهران: انتشارات فرزان روز
16) کاشانی، عزالدین (۱۳۸۲)، مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه، چاپ اول، مقدمه، تصحیح و توضیحات عفت کرباسی و محمدرضا برزگر، تهران: انتشارات زوّار
17) فروزانفر، بدیع‌الزمان (1390)، شرح مثنوی شریف، تهران: انتشارات زوّار
18) کاشفی، محمدرضا (1389)، عرفان و عشق، نشر نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاه¬ها، دفتر نشر معارف، ایران : قم
19) کربن، هانری (۱۳۹۴)، چشم¬اندازهای معنوی و فلسفی اسلام ایرانی، (جلد سوم)، تحقیق و ترجمه دکتر انشاءالله رحمتی، چاپ اول، تهران: سوفیا
20) کربن، هانری (1399)، شرح شطحیات شیخ روزبهان بقلی شیرازی، چاپ هشتم، تهران: انتشارات طهوری
21) مولوی، (1371)، مثنوی جلال¬الدین محمد بلخی، به اهتمام دکتر محمد استعلامی، تهران: زوار
22) مولوی، (1397)، فیه¬مافیه: از گفتار مولانا جلال¬الدین محمد مشهور به مولوی، ویراستار محمدحسن فروزانفر، چاپ ششم، تهران: نگاه
23) همایی، جلال¬الدین (1385)، مولوی¬نامه، چاپ دهم، تهران: نشر هما