بررسی رمان شبه‌عرفانی «دعوت به ماورا» از منظر نظریة یونگ
محورهای موضوعی :محمدرضا پاشایی 1 , سیده مینا مصطفوی 2 *
1 - گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.
2 - مدرس دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شهر قدس، تهران، ایران. نویسنده مسئول: mostafavimina701@gmail.com
کلید واژه: تورج زاهدی, یونگ, دعوت به ماورا, روان¬شناسی تحلیلی.,
چکیده مقاله :
در نظریة یونگ ناخودآگاه و کهن‌الگوهایی چون خود، آنیما، سایه، اضداد و تولّد دوباره اهمیت ویژه‌ای دارد. رمان‌های تورج زاهدی را که اغلب عرفانی و شبه¬عرفانی هستند می‌توان بر اساس کهن‌الگوهای فعال در نظریۀ یونگ بررسی¬کرد؛ زیرا بیشتر رمان‌های زاهدی روایتی از شهودهای قهرمان داستان از عالم ناخودآگاه است. این پژوهش با روش تحلیلی- توصیفی به تبیین و واکاوی نظریات روانشناسی یونگ در رمان «دعوت به ماورا» تورج زاهدی پرداخته¬است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که شخصیت اصلی این رمان، سیدعلی اکفیانی، در آستانة چهل سالگی به جست‌وجو در ناخودآگاه خویش برای دست‌یابی به کمال انسانی و کسب تفرد دعوت ¬شده¬است، وی به ماهیت سایة درون خود که همان شخصیت منفی ابراهیم سجادی¬تبار است، پی¬می‌برد و او را کنار می‌زند. سیدعلی، مانع رسیدن صهیونیست‌ها به مقصود خود و ازمیا¬ن¬بردن فرماندهان و مسئولین طراز اول کشور می‌شود. کشور و پدر در این داستان نماد خودآگاه جمعی و قومی هستند. کلیدواژه‌ها: تورج زاهدی، یونگ، دعوت به ماورا، روان¬شناسی تحلیلی.
In Jung's theory, the unconscious and archetypes such as the self, anima, shadow, opposites, and rebirth are of particular importance. Touraj Zahedi's novels, which are often mystical and pseudomystical, can be examined based on the archetypes active in Jung's theory, because most of Zahedi's novels are a narrative of the protagonist's intuitions about the world of the unconscious. This research uses an analytical-descriptive research method. Objective: To explain and analyze Jung's psychological theories in Touraj Zahedi's novel "Da’vat Be Mavarā". The research findings indicate that the main character of this novel, Seyyed Ali Akfiani, is invited to search his unconscious on the threshold of his fortieth birthday to achieve human perfection and individuality. He realizes the nature of his inner shadow, which is the negative character of Ibrahim Sajjadi, and pushes him aside. Seyyed Ali prevents the Zionists from achieving their goal and eliminating the country's top commanders and officials. The country and the father in this story symbolize collective and ethnic self-consciousness. Keywords: Touraj Zahedi, Jung’s Theory, Da’vat Be Mavarā, Analytical Psychology.
منابع و مآخذ
اسماعیل پور، ابوالقاسم. (۱۳۸۲). زیر آسمانه‌های نور؛ چاپ اول. تهران: افکار.
الیاده، میرچا. (۱۳۸۴). اسطورة بازگشت جاودانه؛ ترجمة بهمن سرکاراتی. چاپ دوم. تهران: طهوری.
ـــــــــــ. (۱۳۸۸). مقدس و نامقدس؛ ترجمة بهزاد سالکی. چاپ دوم. تهران: علمی و فرهنگی.
پاشایی، محمدرضا؛ دهقانی یزدلی، هادی؛ و حمزه¬پور، مهدی. (1399). کهن‌الگوی «خورشید» در شعر نظام‌الدّین استرآبادی. پژوهش‌نامه نقد ادبی و بلاغت، 9 (4)، 1- 19.
پورنامداریان، تقی. (۱۳۶۸). رمز و داستان‌های رمزی در ادب فارسی؛ چاپ سوم. تهران: علمی و فرهنگی.
حیدری، عباس؛ محمودی، امیدوار عالی؛ مالملی، امیدوار (1403). ظهور انسان کامل عرفانی در کهن‌الگوی زال، عرفان اسلامی، 21 (79)، 351-366.
جونز، ارنست و دیگران. (۱۳۶۶). رمز و مثل در روانکاوی؛ ترجمة جلال ستاری. تهران. توس.
خسروی، اشرف؛ براتی، محمود؛ روضاتیان، سیده¬مریم. (1391). بررسی کهن¬الگوی سایه در شاهنامه. کاوش‌نامه زبان و ادبیات فارسی، 14 (27)، 77-102.
روضاتیان، سیده¬مریم. (1388). رمزگشایی قصه سلامان و ابسال حنین بن اسحاق بر اساس کهن-الگوهای یونگ. فنون ادبی، 1(1)، 97-106.
زاهدی، تورج. (۱۳۸۸). دعوت به ماورا؛ تهران: نیستان
ستاری، جلال. (۱۳۸۶). عشق صوفیانه؛ چاپ پنجم. تهران: مرکز
سجادی، سیدجعفر. (۱۳۸۱). فرهنگ اصطلاحات وتعبیرات عرفانی؛ چاپ ششم. تهران: طهوری.
سیاسی، علی¬اکبر. (۱۳۸۸). نظریه‌های شخصیت یا مکاتب روانشناسی؛ چاپ دوازدهم. تهران: دانشگاه تهران.
شمیسا، سیروس. (۱۳۷۱). داستان یک روح؛ تهران: چاپ اول. فردوس و مجید.
شوالیه. ژان و گربران آلن. (۱۳۸۸). فرهنگ نمادها؛ ترجمه و تحقیق سودابه فضایلی. جلد ۱ ،۲، ۳ و ۴. تهران: جیحون.
شولتز، دوان. پ وسیدنی آلن شولتز. (۱۳۹۰). نظریه‌های شخصیت؛ ترجمة یحیی سیدمحمدی. تهران: ویرایش.
فروزانفر، بدیع الزمان. (۱۳۷۰). احادیث مثنوی؛ چاپ پنجم. تهران: امیر کبیر.
ـــــــــــــــــــــ . (۱۳۸۱). شرح مثنوی شریف؛ تهران: علمی و فرهنگی.
فوردهام، فریدا. (۱۳۷۴). مقدمه‌ای بر روانشناسی یونگ؛ ترجمة دکتر حسین یعقوب¬پور. چاپ اول. تهران: اوجا.
فیست، جس و گریگوری جی، فیست. (۱۳۸۸). نظریه‌های شخصیت؛ ترجمة یحیی سیدمحمدی. چاپ چهارم. تهران: روان.
کالوین اس، هال و ورنون جی، نوردبی. (1393). مقدمات روانشناسی یونگ؛ ترجمه شهریار شهیدی، تهران: الوان.
کریمی، فرانک؛ عقدایی، تورج؛ حسنلو، حیدر؛ نوحی، نزهت (1402). تحلیل شخصیت نجم‌الدین رازی در مرصادالعباد با تکیه بر کهن¬الگوی یونگ، عرفان اسلامی، 19 (76)، 165-186.
کوپر، جی، سی. (۱۳۸۰). فرهنگ مصور نمادهای سنتی؛ ترجمة ملیحه کرباسیان. چاپ اول. تهران: فرشاد.
گورین، ویلفرد و دیگران. (۱۳۷۰). راهنمای رویکردهای نقد ادبی. ترجمة زهرا میهن¬خواه. تهران: اطلاعات.
مصطفوی منتظری، سیده مینا ودیگران. (1400). «تحلیل رمان «خانه پریان» اثر تورج زاهدی بر مبنای الگوی فرایند فردیت یونگ». تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا). دوره 13. ش48. صص255-283.
معتمدی، غلامحسین. (۱۳۷۲). انسان و مرگ (درآمدی بر مر¬گ¬شناسی). چاپ اول. تهران: مرکز.
مورنو، آنتونیو. (۱۳۷۶). یونگ، خدایان و انسان مدرن؛ ترجمة داریوش مهرجویی. چاپ اول. تهران: مرکز.
نجفی، رضا. (۱۳۸۷). شناختی از هرمان هسه؛ چاپ اول. تهران: کاروان.
نوریان، سیدمهدی؛ خسروی، اشرف. (1392). بررسی کهن¬الگوی پیر خرد در شاهنامه. شعرپژوهی(بوستان ادب)، 1 (5)، 167-186.
هال، کالوین و ورنون جی نوربادی (۱۳۷۵). مبانی روانشناسی تحلیلی یونگ؛ چاپ اول، ترجمۀ محمدحسین مقبل، تهران: جهاد دانشگاهی.
یاوری، حورا. (۱۳۸۷). روانکاوی و ادبیات؛ چاپ اول. تهران: سخن.
یونگ، کارل گوستاو. (۱۳۶۸). چهار صورت مثالی؛ ترجمة پروین فرامرزی. چاپ اول. معاونت فرهنگی آستان قدس رضوی.
ـــــــــــــــــــ. (۱۳۷۰ الف). خاطرات، رؤیاها و اندیشه‌ها؛ ترجمة پروین فرامرزی. مشهد: آستان قدس رضوی.
ـــــــــــــــــــ . (1370 ب). روانشناسی و دین؛ ترجمة دکتر محمدحسین سروری. چاپ اول. تهران: سخن.
ــــــــــــــــــــ . (۱۳۷۱). روانشناسی ضمیرناخودآگاه؛ ترجمة محمدعلی امیری. تهران: آموزش انقلاب اسلامی.
ـــــــــــــــــــ . (۱۳۷۴). دربارة ماهیت روان و انرژی آن؛ ترجمة پرویز امیدوار. تهران: بهجت.
ــــــــــــــــــــ . (۱۳۸۲). اسطوره‌ای نو؛ ترجمة جلال ستاری. چاپ اول. تهران: مرکز.
ـــــــــــــــــــ . (۱۳۸۳). روانشناسی و شرق؛ ترجمة لطیف صدقیانی. تهران: جامی.
ـــــــــــــــــــ . (۱۳۸۵). پاسخ به ایوب؛ ترجمة فؤاد روحانی. چاپ سوم. تهران: جامی.
ـــــــــــــــــــ . (۱۳۸۷). روح و زندگی؛ ترجمة لطیف صدقیانی. تهران:جامی.
ــــــــــــــــــ . (۱۳۹۲). انسان و سمبل‌هایش؛ ترجمة محمود سلطانیه. چاپ نهم. تهران: جام.
ــــــــــــــــــ . (۱۳۹3). اصول نظریه و شیوه روانشناسی یونگ؛ ترجمه رضایی، چ 1، تهران: ارجمند.