مضامین معنوی و عرفانی در اشعار عربی و ملمّعات سعدی

محورهای موضوعی :

سیده نرگس قاضوی ^{1 *} , گودرز کاکاوندی ² , فریده اخوان پلنگ¬سرائی ³

1 - دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات عربی، ایران. نویسنده مسئول: [e-mail]
2 - دکتری زبان و ادبیات عربی، مدرس دانشگاه فرهنگیان، ایران.
3 - دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات عربی، ایران.

تاریخ دریافت : 1402/09/22 تاریخ پذیرش : 1402/12/08 تاریخ انتشار : 1403/12/25

کلید واژه: کلیدواژه¬ها: ملمّع, سبک‌شناسی, عرفان و تصوف, انسان‌گرایی, فلسفة عشق.,

چکیده مقاله :

سعدی در ادبیات عرب و در عرفان و تصوف نیز شناخته¬شده¬بود. آثار او نشان¬می‌دهد که به عارفان بزرگ ارادت داشته و بسیاری از گفته‌های آن‌ها را نقل¬کرده¬است و خود سیر و سلوکی داشته که اغلب غزل‌های او را عرفانی نموده و اصطلاحات صوفیانه را فراوان به¬کاربرده¬است. این آموزگار اخلاق در اشعار عربی و ملمعات خود که ابیات و مصراع‌های عربی را آورده¬است، به امور معنوی و عرفانی می‌پردازد که کمتر موردتوجه قرارگرفته‌اند. در این مقاله آن موارد تحلیل¬شده¬است. این تحقیق از روش کتابخانه‌ای و شیوة تحلیل منطقی و مستند به منابع اصلی بهره¬جسته و با استنتاج از یافته¬های پژوهش، نشان¬می‌دهد که سعدی در اشعار عربی خود نیز همان فلسفة عشق و اخلاق‌مداری را آموزش¬می‌دهد و صوفی کامل نیست بلکه اندیشه‌های صوفیانه را در جهت اهداف انسانی و اخلاقی استفاده¬می‌کند.

چکیده انگلیسی:

Saadi, famous Persian poet, was also known in Arabic literature and mysticism. His works show that he had devotion to great mystics and quoted many of their sayings, and he himself had a path that made most of his sonnets mystical and used Sufi terms a lot. This moral teacher deals with spiritual and mystical matters in his Arabic poems and in his Molama'at which include Arabic verses and stanzas. In this article, those cases are analyzed and most of the verses are given. The present research draws conclusions from the library method and the method of logical and documented analysis to the main sources and citing other researchers, and also shows that Saadi’s mystical views in his Arabic poems. He teaches love and ethics and he is not a perfect Sufi, but he uses Sufi ideas for human and moral goals.

منابع و مأخذ:

منابع و مآخذ:
1- جنیدشیرازی، معین‌الدین ابوالقاسم (1328ش). شدالازارفی خط الاوزار عن زوار المزار، تهران: کتابخانه مجلس.
2- حمیدیان، سعید (1383ش). سعدی در غزل، تهران: قطره.
3- دشتی، علی (1381ش). در قلمرو سعدی، تهران: اساطیر.
4- الرادویانی، محمدبن عمر (1364ش). ترجمان البلاغه، تهران: اساطیر.
5- رستگار فسایی، منصور (1380ش). انواع شعر فارسی، شیراز: نشر نوید شیراز.
6- سعدی، مصلح بن عبدالله (1386ش). کلیات سعدی. نسخه محمدعلی فروغی، تهران: نشر بادبادک.
7- شمس¬العلمای گرگانی، محمدحسین (1377ش). ابداع البدایع، تبریز: نشر احرار تبریز.
8- شیرازی، عیسی بن جنید (1364ش). تذکره هزار مزار، تصحیح عبدالوهاب نورانی وصال، کتابخانه احمدی شیراز.
9- طلوعی¬آذر، عبدالله (1374ش). تحقیق و بررسی در اشعار ملمع (رساله دکتری): دانشگاه تهران.
10- کاتوزیان، محمدعلی همایون (1385ش). سعدی شاعر عشق و زندگی، تهران: انتشارات مرکز.
11- مدبری، محمود (1370ش)، شرح احوال و اشعار شاعران بی‌دیوان، تهران: نشر پانوس.
12- مؤیدشیرازی، جعفر (1362ش). شناختی تازه از سعدی، شیراز: نوید.
13- هجویری، ابوالحسن علی‌بن عثمان(1388ش). کشف¬المحجوب، تصحیح محمود عابدی، تهران: سروش.
14. Donaldson, D.M. (1953). Studies in Islamic Ethics: lando