تبیین چارچوب طراحی شهری جهت باززنده سازی بافت تاریخی شهر خرم آباد بارویکرد توسعه گردشگری
محورهای موضوعی : معمار شهرسیده زهره شاهرخی 1 * , کیانوش ذاکرحقیقی 2
1 - -
2 - واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی
کلید واژه: بافت تاریخی, چارچوب طراحی شهری, باززنده سازی شهری, گردشگری شهری, شهر خرم آباد,
چکیده مقاله :
بافت تاریخی بخش قابل‌توجهی از شهرها را در برمی‌گیرد که بدلیل معضلات خاص آن از گستره‌ی حیات‌شهر خارج شده و به بخش مسئله‌دار تبدیل شده‌است. مهاجرت گروه‌های اجتماعی با درآمد بالا و متوسط از مرکز به حومه شهرها و جایگزینی آنها با گروه‌های اجتماعی با درآمد پایین، زمینه را برای مداخله مدیریت، برنامه‌ریزی و طراحی‌شهری و باززنده‌سازی بافت‌تاریخی شهرها فراهم کرده‌است. بافت‌تاریخی خرم‌آباد بدلیل عدم توجه و رسیدگی به آن منجر به مهاجرت ساکنان بومی و اصیل آن و جایگزینی گروه‌های غیر‌بومی و مهاجران روستایی با آن شده‌است. چارچوب‌طراحی‌شهری، سندی است که چگونگی به اجرا درآوردن سیاست‌ها و اصول‌طراحی در مقیاس یک ناحیه‌خاص را تشریح و مصور می‌کند که انعکاس فضایی آن به صورت چشم‌انداز 2بعدی از زیرساخت‌های موردنیاز آینده ناحیه تهیه می‌شود و بر اساس طرح مفهومی بهینه در قالب یک نقشه دیاگراماتیک عرضه و در آن الگوی کلی توسعه پیشنهادی در 5لایه ارائه می‌شود. این سند، معمولاً ناحیه‌ای را پوشش می‌دهد که احتمالاً فقط بخشی از آن در آینده‌ای نزدیک ساخته خواهد‌شد و برای تنظیم اقدامات و هماهنگی اسناد تفصیلی، از آن استفاده می شود. باززنده سازی، چشم انداز و اقدام یکپارچه و جامعی است که به حل مشکلات شهری میانجامد و سعی دارد بهبود مستمر و پایداری در شرایط زیست‌محیطی، اجتماعی، کالبدی و اقتصادی بخش‌های تغییر‌یافته یا در آستانه تغییر ایجاد کند. هدف از انجام این پژوهش، تبیین الگوی چارچوب‌طراحی‌شهری برای باززنده‌سازی بافت‌تاریخی شهر خرم‌آباد است. رویکرد این پژوهش توصیفی-تحلیلی است و با مشاهده، گفت‌و‌گو و مصاحبه با ساکنان و جمع‌آوری اطلاعات درباره موضوع به صورت کتابخانه‌ای و میدانی پرداخته می‌شود.
The historical and dilapidated context covers a significant part of our cities, which due to special problems, it has been taken out of the city life and has become a problematic part. The migration of high- and middle-income social groups from the center to the suburbs and their replacement by low-income social groups has provided the ground for management intervention, planning, design, and revitalization of the historical fabric of cities. The historical context of Khorramabad due to lack of attention and care has led to the migration of its native and original inhabitants and the arrival of non-native groups and rural immigrants. The Urban Design Framework is a document that describes and illustrates how to implement policies and design principles at the scale of a particular area. Optimally presented in the form of a diagrammatic map in which the general pattern of the proposed development is presented in 5 layers. This document usually covers an area that is likely to be only partially built in the near future and is used to set up actions and coordinate detailed documentation. . Regeneration is an integrated and comprehensive vision and action that leads to solving urban problems and seeks to continuously improve and sustain the environmental, social, physical and economic conditions of the changed or on the verge of change sectors.
1- ابلقی، علیرضا، 1380، «بافت تاریخی، حفاظت، مرمت، بهسازی یا نوسازی»، هفت شهر، شماره 4، 124-113.
2- اسماعیل زاده، حسن؛ و همکاران، 1395، «تاثیرات متقابل توسعه پایدار گردشگری با توسعه پایدار اجتماعات محلی»، فصلنامه فضای گردشگری، سال ششم، شماره 21، 61-41.
3- بنتلی، ای ین؛ و همکاران، 1398. «محیط های پاسخده». ترجمه: مصطفی بهزادفر. چاپ چهاردهم. تهران: انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران.
4- بهزادفر، مصطفی؛ رضوانی، نوشین، 1394، «بررسی تطبیقی هنجارهای ریخت شناسی شهرسازی اسلامی در بافت تاریخی (محله سرچشمه شهر گرگان)»، فصلنامه پژوهش های معماری اسلامی، سال3، شماره6، 22-3.
5- پاکزاد، جهانشاه؛ بزرگ، حمیده، 1397، «الفبای روانشناسی محیط برای طراحان»، چاپ ششم، تهران: انتشارات آرمانشهر.
6- جادی، یعقوب؛ و همکاران، 1395، «مطالعه اهمیت حفاظت منابع طبیعی در جهت رسیدن به اهداف گردشگری و توسعه پایدار شهری»،کنفرانس بین المللی پژوهش در علوم و تکنولوژی، 8-1.
7- جلالی، آزاده؛ و همکاران، 1397، «اولویت بندی راهبردها در تهیه سند "چارچوب طراحی شهری" در مرکز شهر جدید گلبهار با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی AHP»، مجله جغرافیا و توسعه فضای شهری، سال 5، شماره 1، 171-153.
8- حبیبی، سید محسن؛ 1396، «مرمت شهری»، چاپ نهم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
9- خاکی، غلامرضا؛ سال1391، « کتاب روش تحقیق( با رویکرد پایان نامه نویسی)»، چاپ دهم.
10- دهقانپور فراشاه، محمدحسین؛ 1394، «توسعه گردشگري فرهنگی در بافتهاي تاریخی نمونه طراحی (محله شاهابوالقاسم یزد)»، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، 13-1.
11- راستاد بروجنی، مرضیه؛ و همکاران، 1396، «واکاوی اثرات بافت های تاریخی بر توسعه گردشگری فرهنگی شهرستان گمیشان»، دوره 2، شماره 5، 108-87.
12- زارع زاده، معصومه؛ و همکاران، 1394، « چگونگی مداخله زمینه گرا در پایداری و باززنده سازی بافت های تاریخی با بهره گیری از روش چیدمان فضا»، معماری و شهرسازی، شماره اول، 90-75.
13- سلیمی، کورش؛ زادمهر، بهناز، 1394، «ارتقا کیفیت فضایی محلات در فرآیند نوسازی بافت های فرسوده»، همایش ملی معماری و شهرسازی بومی ایران، 1394، 13-1.
14- سعیدی مفرد، ساناز؛ مفیدی شمیرانی، سید مجید، 1395، « معرفی اسناد هدایت طراحی شهری الگوی رشد هوشمند و کاربست آن در ایران»، باغ نظر، شماره 43، 116-101.
15- شریفی القندیس، بابک؛ و همکاران، 1396، «اهمیت نگهداری و احیا بافت های تاریخی و تأثیر آن در گردشگری و توسعه پایدار شهری(نمونه موردی: شهر خامنه)»، ماهنامه پژوهش در هنر و علوم انسانی، سال دوم، شماره 3، 40-23.
16- شیبانی، حمیدرضا؛ و همکاران، 1396، «بررسی جایگاه گردشگری شهری پایدار محور تاریخی سنگ سیاه شیراز»، کنفرانس پژوهش های معماری و شهرسازی اسلامی و تاریخی ایران، 13-1.
17- علایی، نیره سادات؛ 1397، « باززنده سازی بافت تاریخی شهر فاس با اولویت حفظ منظر بومی آن»، فصلنامه هنر و تمدن شرق، شماره 20، 36-31.
18- علیخانی دهقی، آذر؛ 1392، «چارچوب طراحی شهری بافت تاریخی بوشهر با رویکرد حفظ، احیا و توسعه گردشگری»، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی، 10-1.
19- فرجی راد، عبدالرضا؛ سید نصیری، سیده ژاله، 1389، «رویکردهای تحلیلی در توسعه پایدار گردشگری شهری»، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، سال هفتم، شماره 25، 40-29.
20- کرمونا، متیو. 1385. مکان های عمومی، فضاهای شهری؛ ابعاد گوناگون طراحی شهری. ترجمه: اسماعیل صالحی- مهشید شکوهی- فریبا قرائی- زهرا اهری. تهران: انتشارات دانشگاه هنر.
21- کلانتری خلیل آباد، حسین؛ 1389، «مرمت بافت های تاریخی شهرها»، چاپ اول.
22- کوآن، رابرت، 2002. اسناد هدایت طراحی شهری. ترجمه کورش گلکار- سولماز حسینیون. تهران: انتشارات اسلیمی.
23- کیائی، بهاره؛ 1388، «ارائه چارچوب طراحی فضاهای شهری با تاکید بر ویژگی های عناصر و منابع فرهنگی/ کالبدی شهری- نمونه موردی: محدوده مجموعه تالار شهر تا تالار وحدت»، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس
24- گلکار، کورش؛ سال1385، « اسناد هدایت طراحی شهری؛ چارچوب طراحی شهری، دستور کار توسعه و طرح جامع سه بعدی طراحی شهری »، چاپ اول.
25- گلکار، کورش؛ 1379، « مولفه های سازنده کیفیت طراحی شهری»، نشریه علمی-پژوهشی صفه، شماره 32، 38-65.
26- گلکار، کورش؛ 1387، « طراحی شهری سیاست گذار و طراحی شهری طرح ریز( الگوهای عملیاتی برای تدوین ابزارهای هدایت و کنترل در ایران)»، دوره 17، شماره46، 66-51.
27- لطفی، سهند؛ و همکاران، 1396، « تدوین چارچوب مفهومی کاربست اصول و آموزه های بازآفرینی شهری فرهنگ مبنا( بافت تاریخی شیراز)»، نشریه علمی- پژوهشی انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران، شماره 13، 245-229.
28- لطفی، سهند؛ و همکاران، 1393، «تدوین چارچوب طراحی شهری برای خیابان ملاصدرای شیراز با رویکرد افزایش تعاملات اجتماعی»، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 36، 24-9.
29- مدنی پور، علی؛ مترجم نوریان، فرشاد، 1396، فضاهای عمومی و خصوصی شهر،273-259.
30- وارثی، حمیدرضا؛ و همکاران، 1391، « ساماندهی بافت فرسوده شهری( شهر شیراز)»، مجله علمی تخصصی برنامه ریزی فضایی، شماره 2، 156-129.
31- DE MAGALHA, C. (2015). " urban regeneration". Elearnica, 913-925.
32- MCDONALD, S., MALYS, N., MALIENE, V. (2009). "urban regeneration for sustainable communities: A case study". Baltic journal on sustainability, 15(1), 49-59.
33- MC GRAT, B. (2011). " the metacity: A conceptual framework for integrating ecology and urban design". Challenges, (2), 55-72.
34- The state of Victoria Department of Environment Land, Water and planning. (July 2015). "urban design frameworks". Victoria state government environment land, water and planning. 1-5.