بررسی ارتباط بین نقشه های شناختی در حضورپذیری و ادراک سالمندان از فضای معماری (نمونه موردی: آسایشگاه سالمندان کهریزک)

محورهای موضوعی : معمار شهر

فرناز چراغی فر ^{1 *} , حسین سلطان زاده ² , هادی قدوسی فر ³

1 - پژوهشگری دکتری، گروه معماری، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - نویسنده مسئول، استاد، گروه معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - استادیار، گروه معماری، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1401/07/30 تاریخ پذیرش : 1401/10/16 تاریخ انتشار : 1401/10/16

کلید واژه: سالمندان, فضای معماری, نقشه شناختی, چیدمان فضا, آسایشگاه سالمندان,

چکیده مقاله :

با بالا رفتن سن قدرت و توانایی سالمندان در شناخت فضاهای معماری و محوطه‌های داخلی یا بیرونی مربوط به آن کاهش می‌یابد و این نکته از یک سو وابستگی آنان را به سایرین بیشتر می‌کند و اعتمادبه‌نفس آنان را کاهش می‌دهد و در مراحل بعدی ممکن است آنان قدرت راه‌یابی و مسیریابی را از دست بدهند. هدف از انجام این تحقیق این است که عوامل موثر در ادراک سالمندان از طریق بررسی‌ نقشه‌های شناختی بررسی‌ شود. این مقاله با استفاده از روش چیدمان فضا در چارچوب مطالعات رفتار محیطی، پاسخ‌های رفتاری و شناختی سالمندان در آسایشگاه سالمندان کهریزک موردبررسی قرار می‌دهد. این مطالعه پاسخ‌های رفتاری سازگار و ناسازگار را نسبت به پیکربندی‌های فضایی در رابطه با سالمندان و محیط مسکونی‌شان را نشان می‌دهد. جامعه آماری شامل چهل و پنج سالمند مقیم آسایشگاه کهریزک می‌باشد که دارای توانایی شناختی و حرکتی هستند. در پژوهش حاضر، تطبیق نقش پیکره‌بندی فضایی محیط و نقشه‌های شناختی حاصل از آن بر رفتارهای اجتماع‌پذیر سالمندان سنجیده شد. در این پژوهش از دو نوع تحلیل VGA و ISOVIST در چیدمان فضا استفاده شد . نتایج بیانگر آن بود که ارتباط معناداری میان نتایج حاصل از چیدمان فضایی و نقشه‌های شناختی حاصل از ادراک فضای سالمندان وجود دارد، لذا می‌توان توجه به برخی فضاهای خاص و یا نادیده گرفتن برخی فضاها در نقشه‌های شناختی به دلیل ویژگی‌ها و ساختار کالبدی معماری مجموعه می‌باشد. بر این اساس پیشنهاد‌هایی جهت ادراک‌پذیری فضا توسط سالمندان ارائه شد.

چکیده انگلیسی:

As the age increases, the power and ability of the elderly to recognize the architectural spaces and related internal or external areas decreases, and on the one hand, this point increases their dependence on others and reduces their self-confidence, and in the next stages, they may lose the ability to find their way. and lose routing. The purpose of this research is to investigate the effective factors in the perception of the elderly through the examination of cognitive maps. This article examines the behavioral and cognitive responses of the elderly in the Kahrizak nursing home using the "space arrangement method" in the framework of environmental behavior studies. The statistical population includes forty-five elderly residents of Kehrizak nursing home who have cognitive and motor skills. In the present study, the role of the spatial configuration of the environment and the resulting cognitive maps on the sociable behavior of the elderly was measured. In this research, two types of VGA and ISOVIST analysis were used in space layout. The results indicated that there is a significant relationship between the results of the spatial arrangement and the cognitive maps resulting from the perception of the space of the elderly, so it is possible to pay attention to some specific spaces or ignore some spaces in the cognitive maps due to the characteristics and physical structure of the complex architecture. Based on this, suggestions were made for the perceptibility of the space by the elderly.