نگاهی به خلوت عرفانی سعدی و جهاد اساطیری «او»

محورهای موضوعی : زبان و ادبیات فارسی

رقیه ابراهیمی شهرآباد ¹ (استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان پردیس قم)
طیبه ابراهیمی شهرآباد ² (دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، مدرس موسسه آموزش عالی بنت الهدی و موسسه آموزش عالی پویش)

تاریخ دریافت : 1392/07/27 تاریخ پذیرش : 1392/10/15 تاریخ انتشار : 1392/11/01

کلید واژه: سعدی, جهاد اساطیری, عزلت,

چکیده مقاله :

عارفان با گوشه‌گیری از دنیا و دوری از مردم در صددند تا مراحل عرفانی را طی کرده، در نهایت به خداوند دست یابند. با نگاهی به زندگی سعدی می‌توان رد پایی از این گوشه‌گیری‌ها و خلوت‌گزینی‌ها را در زندگی او پیدا کرد. در این پژوهش، بر آنیم تا با نگاهی به خلوت‌های سعدی، ویژگی‌های جهاد اساطیری او را در آن‌ها بیان کنیم. نتایج به دست آمده در این تحقیق بیانگر این است که سعدی در خلوت‌های خویش عارف صرف نیست؛ اگر از دنیا روی گردانده، از مردم دور نمی‌شود. اگر هدف او وصال حق و رسیدن به معبود حقیقی باشد، همواره فقیهی متشرع باقی می‌ماند. وی در جهاد اساطیری خویش علاوه بر مبارزه با نفس اماره و روی‌گردانی از دنیا سعی می‌کند، حاصل هر آن چه در خلوت می‌بیند، صادقانه با مخاطب خویش در میان گذارد و با ارشاد و راهنمایی‌اش خوب و بد را به او نشان دهد. سعدی اگر در خلوت خویش خدا را در می‌یابد، سعی می‌کند، او را با تمام صفاتش به دیگران نیز معرفی نماید. اصل مهم دیگری که در جهاد اساطیری سعدی در نتیجۀ خلوت‌گزینی او دیده می‌شود، عمل بر طبق موازین شرع است. کسی در دنیا و آخرت رستگار است و به مقام رضایت الهی دست می‌یابد که طبق دستور خداوند گام بردارد؛ حق همنوعان را رعایت کند و به دیگران ظلم و ستم روا ندارد. سعدی این مهم را نیز به دیگران گوشزد می‌کند. ره‌آورد سعدی از این خلوت‌گزینی بیش از آن که به کار او آید، دستگیری مخاطب است؛ زیرا همواره نتایج خلوت خویش را برای دیگران بیان می‌کند.