سبک شناسی متناقض نما در شعر حافظ
محورهای موضوعی : زبان و ادبیات فارسی
احمد هاشمی
1
(دانشجوی دورۀ دکترای تخصّصی، گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)
علی محمد سجادی
2
(استاد زبان و ادبیّات فارسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)
کلید واژه: حافظ, تناقض, پارادوکس, سبک‌شناسی, خلاف آمد,
چکیده مقاله :
در ادبیات فارسی محور جمال‌شناسی بر شکستن هنجارها و عادت‌های زبانی در لفظ و معناست که این مهم در آرایة ادبی متناقض نما خود را نشان داده‌است. متناقض نما یا پارادوکس در شعر حافظ اغلب به صورت فنی، زیبا و البته ظریف و شگفت‌انگیز خودنمایی می‌کند. یعنی از اجتماع امور متضاد و متناقض، تصویری شگفت، هنری و زیبا خلق می‌نماید. این مقاله با هدف بررسی متناقض نما و گونه‌های آن در شعر حافظ به نگارش درآمده است. روش کار به شیوۀ توصیفی-تحلیلی است. سؤال اصلی تحقیق این است که حافظ از چه شگردهایی در ابداع ترکیبات پارادوکسی بهره گرفته است؟ انواع پارادوکسهای زبانی، فکری و ادبی در دیوان حافظ کدامند؟ نتیجۀ تحقیق بیان می‌دارد پارادوکس در متن و بطن شعر حافظ حضوری فعال دارد و از اصلی‌ترین ویژگی‌های سبک شعر وی به‌شمار می‌آید. التذاذ و آفرینش ادبی، ایجاد امید و حس زیبانگری در فضای ایران بعد ازحمله مغول، هنجارگریزی به هدف ریاستیزی و عرفان ناب و هنری حافظ از عمده عوامل ایجاد متناقض نما در شعر وی محسوب می‌شود.
In Persian literature, professing is based on breaking the norms and habits of language, both in terms and meaning, which is well demonstrated in paradox. Paradox in Hafez's poetry is often technically beautiful and, of course, elegant and amazing. In other words, from a controversial and contradictory society, it creates a marvelous, artistic and beautiful image. This article is intended to study the paradox and its variants in Hafez poetry. The method is descriptive-analytical. The main question of the research is what Hafez employed in the invention of paradoxical compounds. What types of linguistic, intellectual and literary paradoxes are in the Hafez court. The result of the research suggests that the paradox is active in the context of the poetry and it is one of the main features of his style of poetry. Literary creation creating hope and sense of aesthetics in the atmosphere of Iran after the Mongol invasion, normality to the presidential goal and pure and artistic mysticism of Hafez which are among the main factors in creating a paradox in his poetry are also considered.
_||_