نقش واسطه ای اخلاق کاری در رابطه اشتیاق شغلی با رفتار نوآورانه معلمان زن دوره ابتدايي
محورهای موضوعی :
1 - دانشیار گروه علوم تربیتی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران
کلید واژه: اشتیاق شغلی, رفتار نوآورانه, اخلاق کاری, معلمان زن,
چکیده مقاله :
چکیده
هدف: پژوهش حاضر با هدف تبيين نقش واسطه ای اخلاق کاری در رابطه بین اشتیاق شغلی با رفتار نوآورانه معلمان دوره ابتدایی شهر شیراز انجام شده است روش¬: روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بوده است. جامعه آماری پژوهش معلمان زن دوره ابتدایی شهر شیراز در سال تحصيلي 1401-1402 بوده اند كه با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای و بر اساس فرمول کوکران حجم نمونه 272 نفر انتخاب شدند. به منظور گردآوري داده¬ها در اين پژوهش از پرسشنامه¬های استاندارد اشتیاق شغلی هلم ديچ و اسپنس (1977)، رفتار نوآورانه كارامد (2010) و اخلاق کاری گري گوري و سيپتي (1990) استفاده شده است. براي تجزيه و تحليل داده ها از ضريب همبستگي پيرسون و مدل معادلات ساختاري استفده شده است. یافته¬ها: نتایج این تحقیق نشان داد که بین اشتیاق شغلی و اخلاق کاری معلمان مدارس دوره ابتدایی رابطه مستقیم و معنی داری وجود داشت؛ همچنین نتايج نشان داد که بین اشتیاق شغلی با رفتار نوآورانه معلمان مدارس دوره ابتدایی شهر شیراز رابطه مستقیم و معنی داری وجود دارد؛ نتایج همچنین نشان داد بین اخلاق کاری با رفتار نوآورانه معلمان مدارس دوره ابتدایی شهر شیراز رابطه مستقیم و معنی داری وجود دارد بحث و نتيجه گيري: بر اساس يافته هاي مي توان نتيجه گرفت که اشتیاق شغلی از طریق میانجی گری اخلاق کاری با رفتار نوآورانه معلمان مدارس ابتدايي رابطه معنادار دارد. لذا براي تقويت رفتارهاي نواورانه معلمان بايستي به مولفه هاي اشتياق شغلي و اخلاق كاري معلمان توجه كرد و در فرايند توانمند سازي و بهسازي معلمان روي اين متغيرها سرمايه گذاري كرد.
Received: Revised: Accepted: Abstract Introduction: The present study was conducted with the aim of explaining the mediating role of work ethics in the relationship between job enthusiasm and innovative behavior of primary school teachers in Shiraz. Methods: In terms of the research method, this research has been descriptive of the correlation type. The statistical population of the present study was all primary school teachers in Shiraz in the academic year 2022-2023, and the sample size was 172 people based on Cochran's formula and selected by stratified random sampling. In order to collect data in this research, the standard questionnaires of job enthusiasm by Helm, Deitch and Spence (1977), innovative behavior by Karamad (2010) and work ethics by Gary Gouri and Sipti (1990) were used. Pearson's correlation coefficient and structural equation model were used to analyze the data. Findings: The results of this research showed that there was a direct and significant relationship between job enthusiasm and work ethics of primary school teachers; Also, the results showed that there is a direct and meaningful relationship between job enthusiasm and innovative behavior of elementary school teachers in Shiraz; The results also showed that there is a direct and meaningful relationship between work ethic and innovative behavior of primary school teachers in Shiraz; In the end, it was concluded that job enthusiasm has a positive and significant indirect relationship through the mediation of their work ethic with innovative behavior in schools. Discussion and conclusion: Based on the findings, it can be concluded that job enthusiasm has a significant relationship with the innovative behavior of primary school teachers through the mediation of work ethics. Therefore, in order to strengthen the innovative behaviors of teachers, it is necessary to pay attention to the components of teachers' job enthusiasm and work ethics and invest in these variables in the process of empowering and improving teachers.
Quarterly Journal of Women and Society Summer 2025. Vol 16. Issue 62
Research Paper | |
The Mediating Role of Work Ethics in the Relationship of Job Enthusiasm with Primary School Teachers' Innovative Behavior | |
Abbas Gholtash1* 1. Associate Professor, Department of Educational Sciences, Marv.C . Islamic Azad University, Marvdasht, Iran | |
Received: 2024/01/20 Revised: 2024/09/26 Accepted: 2024/09/30 | Abstract Introduction: The present study was conducted with the aim of explaining the mediating role of work ethics in the relationship between job enthusiasm and innovative behavior of primary school teachers in Shiraz. Methods: In terms of the research method, this research was descriptive of the correlation type. The statistical population of the present study was all primary school teachers in Shiraz in the academic year 2022-2023, and the sample size was 172 people based on Cochran's formula and selected by stratified random sampling. In order to collect data in this research, the standard questionnaires of job enthusiasm by Helm, Deitch and Spence (1977), innovative behavior by Karamad (2010) and work ethics by Gary Gouri and Sipti (1990) were used. Pearson's correlation coefficient and structural equation model were used to analyze the data. Findings: The results of this research showed that there was a direct and significant relationship between job enthusiasm and work ethics of primary school teachers; Also, the results showed that there is a direct and meaningful relationship between job enthusiasm and innovative behavior of elementary school teachers in Shiraz; The results also showed that there is a direct and meaningful relationship between work ethic and innovative behavior of primary school teachers in Shiraz; In the end, it was concluded that job enthusiasm has a positive and significant indirect relationship through the mediation of their work ethic with innovative behavior in schools. Discussion and conclusion: Based on the findings, it can be concluded that job enthusiasm has a significant relationship with the innovative behavior of primary school teachers through the mediation of work ethics. Therefore, in order to strengthen the innovative behaviors of teachers, it is necessary to pay attention to the components of teachers' job enthusiasm and work ethics and invest in these variables in the process of empowering and improving teachers.
|
Use your device to scan and read the article online
DOI: 10.71801/JZVJ.2025.1216351 | |
Keywords: Work Ethics, Job Enthusiasm, Innovative Behavior, Women Teacher | |
Citation: Gholtash A. The Mediating Role of Work Ethics in the Relationship of Job Enthusiasm with Primary School Teachers' Innovative Behavior. Quarterly Journal of Women and Society. 2025; 16 (62): 1-12 | |
Corresponding Author: Abbas Gholtash
Address: Associate Professor, Department of Educational Sciences, Marvdasht Branch, Islamic Azad University, Marvdasht, Iran.
Tell: 09173187516
Email: Abbas.Gholtash@iau.ac.ir
Extended Abstract
Introduction
The application of ethics in the work environment is known as work ethics. Examples of work ethics can be different according to the social philosophy ruling the society and organization. In fact, the dominant social philosophy and the missions of the organization naturally affect the work ethic of the employees. Therefore, work ethics is affected by the social dimension of ethics. In other words, because human being necessarily needs to live in society and is dependent on the help of other people and helping others, familiarity and observance of social ethics issues seems very necessary. According to the verses and narrations and a short reflection on the life around us, we can clearly see that many bad qualities and sins arise from this community and connection, and many good qualities and rewards and virtues also come from this part.
Career enthusiasm is one of the important social motivations and one of the personality traits of every person, which is different between people, and based on it, certain behaviors can be predicted. Career enthusiasm is a tendency to comprehensively evaluate one's performance according to the highest standards, strive for success in performance, and enjoy the pleasure that comes with success in performance. Innovation is also a process in which a person first allows his imagination to rise to the sky, then he brings it to the ground and engineers it (idea engineering) so that it becomes an idea, then ideas are transformed into ideas through idea management. It becomes practical, useful and appropriate (creativity), then it turns ideas into goods, services and processes, and finally, the innovation process ends with the commercialization of new or developed products, services and processes in the market. One of the important factors that may affect the job enthusiasm and innovativeness of today's school teachers is their work ethic. People with different moral and intellectual characteristics and characteristics and adapted to new developments want to use their abilities in different and correct ways and provide different reactions according to the type of spitting
Methods
The method of conducting this research was descriptive correlation type. The statistical population of the present study was all the female primary school teachers in district one of Shiraz city in the academic year 2022-2023, the sample size of 272 people based on Cochran's formula was determined and selected by cluster random sampling method. In order to collect data in this research, the standard questionnaires of job enthusiasm by Helm, Deitch and Spence (1977), innovative behavior by Karamad (2010) and work ethics by Gary Gouri and Sipti (1990) were used. Pearson's correlation coefficient and structural equation model were used to analyze the data.
Findings
The results of this research showed that there was a direct and significant relationship between job enthusiasm and work ethics of primary school teachers; Also, the results showed that there is a direct and meaningful relationship between job enthusiasm and innovative behavior of elementary school teachers in Shiraz; The results also showed that there is a direct and meaningful relationship between work ethic and innovative behavior of primary school teachers in Shiraz; In the end, it was concluded that job enthusiasm has a positive and significant indirect relationship through the mediation of their work ethic with innovative behavior in schools.
Discussion
The structural model of the relationship between job enthusiasm and innovative behavior of primary school teachers in Shiraz city through the mediating variable of work ethics showed that teachers with job enthusiasm will become the basis for the establishment of work ethics and innovative behaviors in school.
Ethical Considerations
Compliance with ethical guidelines
All participants in the study participated in the study by filling out a consent form, and the researchers assured them that the results of the research were confidential.
Funding
All financial resources and costs for research and publication of the article have been paid by the authors and no financial support has been received.
Authors' contributions
In this paper, the selection of the title, developing of the research design and implementation of its research, as well as the editing of the paper, have been done by the responsible author.
Conflicts of interest
According to the author's opinion, there is no conflict of interest in this paper.
مقاله پژوهشی | |
نقش واسطه‌ای اخلاق کاری در رابطه اشتیاق شغلی با رفتار نوآورانه معلمان زن دوره ابتدايي | |
عباس قلتاش 1* 1. دانشيارگروه علوم تربيتي، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامي، مرودشت، ايران | |
تاریخ دریافت: 30/10/1402 تاریخ داوری: 05/07/1403 تاریخ پذیرش: 09/07/1403 | چکیده هدف: این پژوهش با هدف تبيين نقش واسطه‌ای اخلاق کاری در رابطه بین اشتیاق شغلی با رفتار نوآورانه معلمان دوره ابتدایی شهر شیراز انجام شده است روش: روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بوده است. جامعه آماری پژوهش معلمان زن دوره ابتدایی شهر شیراز در سال تحصيلي 1401-1402 بوده اند كه با روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای و بر اساس فرمول کوکران حجم نمونه 272 نفر انتخاب شدند. بمنظور گردآوري داده¬ها در اين پژوهش از پرسشنامه¬های استاندارد اشتیاق شغلی هلم ديچ و اسپنس (1977)، رفتار نوآورانه كارامد (2010) و اخلاق کاری گري گوري و سيپتي (1990) استفاده شده است. براي تجزيه و تحليل داده ها از ضريب همبستگي پيرسون و مدل معادلات ساختاري استفده شده است. یافتهها: نتایج این پژوهش نشان داد که بین اشتیاق شغلی و اخلاق کاری معلمان مدارس دوره ابتدایی رابطه‌ای مستقیم و معنی دار وجود داشت؛ همچنین، نتايج نشان داد که بین اشتیاق شغلی با رفتار نوآورانه معلمان مدارس دوره ابتدایی شهر شیراز رابطه‌ای مستقیم و معنی دار وجود دارد؛ نتایج همچنین، نشان داد بین اخلاق کاری با رفتار نوآورانه معلمان مدارس دوره ابتدایی شهر شیراز رابطه‌ای مستقیم و معنی دار وجود دارد. بحث و نتيجه گيري: بر اساس يافته‌هاي مي‌توان نتيجه گرفت که اشتیاق شغلی از راه میانجیگری اخلاق کاری با رفتار نوآورانه معلمان مدارس ابتدايي رابطه معنادار دارد. لذا، براي تقويت رفتارهاي نوآورانه معلمان بايستي به مولفه‌هاي اشتياق شغلي و اخلاق كاري معلمان توجه كرد و در فرايند توانمندسازي و بهسازي معلمان روي اين متغيرها سرمايه‌گذاري كرد. |
از دستگاه خود برای اسکن و خواندن مقاله به صورت آنلاین استفاده کنید
DOI: 10.71801/JZVJ.2025.1216351 | |
واژههای کلیدی: اشتیاق شغلی، رفتار نوآورانه، اخلاق کاری، معلمان زن | |
* نویسنده مسئول: عباس قلتاش نشانی: دانشيارگروه علوم تربيتي، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامي، مرودشت، ايران تلفن: 09173187516 پست الکترونیکی: Abbas.Gholtash@iau.ac.ir | |
| |
مقدمه
کاربرد اخلاق در محیط کار به عنوان اخلاق کار شناخته میشود (1). مصاديق اخلاق كار با توجه به فلسفه اجتماعي حاكم بر جامعه و سازمان مي‌تواند متفاوت باشد. در واقع، فلسفه مسلط اجتماعي و ماموريت‌هاي سازمان طبيعتا اخلاق كاري كاركنان را تحت تاثير قرار مي‌دهد. بنابراين، اخلاق كاري متاثر از بعد اجتماعي اخلاق است. به بیان دیگر، انسان چون ضرورتا نیازمند زندگی در اجتماع میباشد و به یاری دیگر انسان‌ها و یاری رساندن به دیگران وابسته است، آشنایی و رعایت مسائل اخلاق اجتماعی بسیار لازم به نظر می‌رسد. با توجه به آیات و روایات و تأملی کوتاه در زندگی اطراف خود، به خوبی ملاحظه می‌کنیم که بسیاری از صفات ناپسند و گناهان از همین اجتماع و ارتباط برمی‌خیزد و بسیاری از صفات نیکو و ثواب‌ها و فضیلت‌ها نیز از همین بخش است (2).
اخلاق كاري1 يكي از متغيرهايی مهم است كه به نظر مي رسد بر عملكرد شغلي و ساير متغيرهاي شغلي ديگر از جمله رفتار نوآورانه2 و اشتياق شغلي3 مي‌تواند تاثير بگذارد. رعایت اخلاق كار در سازمان های آموزشی که ناشی از طرز تلقی و پایبندی به ارزش ها توسط کارکنان است، باعث مي شود بهره وري بيش‌ترشود، كيفيت خدمات بالاتر رود، رضايت شغلي بيش‌تر شود، غيبت ازكار كم‌تر شود و سرعت كار فزوني يابد (3). هم‌چنين، اخلاق کار مفاهیم کارکردی چون وقت‌شناسی، امانت‌داری، تلاش، صداقت، صرف جویی و پشتکار را شامل میشود (4) . البته اخلاقیات کار یکی از جنبه هاي مهم فرهنگ سازمان4 است و به سمتی پیش می رود که بخشی از استراتژي یک سازمان شود. اخلاقیات در کار زیر بناي اساسی براي کسب و کار می سازد که بهبود وضعیت کاري از راه آن امکان‌پذیر میشود (5). شاید با کمترین تردیدي بتوان مقوله اخلاق را جزو آن دسته از مفاهیم و مباحثی دانست که بیشترین ظلم بر آن روا شده است چرا که هر فرد و یا گروه ، اعمال و افعال خود را (در اکثریت مواقع و موارد ) توجیه اخلاقی کرده و مطابق اخلاق می داند و یا حداقل آنکه برچسب غیر اخلاقی بودن به فعل خود نخواهد زد و یا به صورتی به توضیح و تشریح چرایی رفتار و کردار خود خواهد پرداخت .توجیه اخلاقی افعال و تلاش همگانی در این جهت (که جنبه عمومیت دارد ) نشانگر جایگاه رفیع اخلاقیات میباشد، اما به علت عدم اشراف و آگاهی کافی از نقش آن در تعالی (فرد، گروه و سازمان ) و اصرار متحجرانه در توجیه افعال غیر اخلاقی، گاهاً شاهد آن هستیم که اخلاقیات در برخورد با اهداف و منافع فردي و گروهی بی رحمانه به مسلخ کشیده میشود (6) كه البته، اگر اين مصاديق در نظام آموزشي نمود داشته باشد مضررات آن براي جامعه مخاطب بسيار بيش‌تر خواهد بود.
متغير ديگري كه در اين مطالعه مد نظر است اشتياق شغلي است. انگیزه مثبت پیشرفت در حوزه شغلی، اشتیاق شغلی نامیده میشود (7) اگر موقعیت‌ها بیش از اندازه پیچیده باشد اثر منفی بر جای می‌گذارد و به جای اشتیاق شغلی، انگیزه گریز از شکست در شاغل پرورش می‌یابد. آن چه که در ظهور نیاز به پیشرفت ضروری است تسلط بر موقعیت‌هایی است که به تدریج پیچیده تر میشود و به موفقیت می‌انجامد و این موفقیت و لذت ناشی از آن نیاز به پیشرفت را تقویت می کند و باعث افزایش این رفتار در موقعیت‌های بعدی میشود. اشتیاق شغلی به عنوان يكي از انگيزه‌هاي مهم اجتماعي و يكي از ويژگي‌هاي شخصيتي هر فرد است كه بين افراد متفاوت است و بر اساس آن مي‌توان رفتارهاي خاصي را پيش‌بيني کرد. اشتیاق شغلی گرايشي است براي ارزيابي همه‌جانبه عملكرد خود با توجه به عالي‌ترين معيارها، تلاش براي موفقيت در عملكرد و برخورداري از لذتي كه با موفقيت در عملكرد همراه است (8). اشتیاق شغلی یک مفهوم به نسبت جدید و گسترد در زمینه روان‌شناسی و مدیریت منابع انسانی است. اشتیاق شغلی در طی مطالعاتی که در مورد فرسودگی شغلی انجام گرفت مورد توجه پژوهشگران قرار گرفت (9). بنظر برخی صاحبنظران اشتیاق یک تفکر مثبت و واقعی است که به قدرت، فداكاري و جذابيت توصيف مي شود (10) و (11). در نظام آموزشي همواره بايد معلم از سطح قابل قبولي از اشتياق شغلي برخوردار باشد چرا كه فعاليت معلمي ظريف و پيچيده است و به باور بسياري از صاحبنظران از جماه ايمانوئل كانت از دشوارترين مشاغل بشري است، لذا، اگر اشتياق شغلي در معلم وجود نداشته باشد نمي‌تواند بر چالش هاي اساسي فرايندها و فعاليت‌هاي ياددهي- يادگيري فائق بيايد. متاسفانه به دلايل متعددي از جمله جايگاه نامطلوب شغل معلمي، حقوق و دستمزد پايين، حجم زياد كار، نبود عدالت در سيستم جبران خدمات معلمي و ...اين شغل يكي از مشاغل فاقد عوامل انگيزشي براي شاغل است.
ديگر متغير مد نظر در اين مطالعه متغير نوآوري است. نوآوري نیز يک فرايند است که در اين فرايند ابتدا فرد اجازه مي‌دهد تصورش به آسمان‌ها صعود کند، سپس آن را به زمين مي‌آورد و مهندسي مي‌کند (مهندسي ايده) تا تبديل به ايده شود، سپس ايده‌ها را از راه مديريت ايده به ايده‌هاي عملي، مفيد و مناسب تبديل مي‌کند (خلاقیت) به دنبال آن ايده ها را به کالا، خدمات و فرايند تبديل مي‌كند و در نهايت، با تجاري کردن محصولات، خدمات و فرايندهاي جديد يا توسعه يافته در بازار، فرايند نوآوري خاتمه مي يابد (12) و (13).
با توجه به سرعت شتابنده تغييرات و تحولات علمي، تكنولوژيك، اجتماعي، فرهنگي و ... در عصر حاضر، سازمان های آموزشی موفق و كارآمد بشمار می‌روند كه افزون بر هماهنگي با تحولات جامعه امروزي، بتوانند مسير تغييرات و دگرگوني ها را نيز در آينده پيش بيني كرده و قادر باشند كه اين تغييرات را در جهت ايجاد تحولات مطلوب براي ساختن آينده اي بهتر هدايت كنند. با وجود اين، مشاهدات و مطالعات نشان مي‌دهد كه بسياري از مدارس نه تنها نوآور و خلاق نيستند بلكه حتي در هماهنگي با تحولات و پيشرفت ها و تغييرات عصر حاضر نيز ناتوان مانده و اغلب با شيوه هاي ناكارآمد سنتي اداره مي شوند. از عواملی مهم که ممکن است بر اشتیاق شغلی و نوآور بودن معلمان مدارس امروزی تاثیر گذار باشد، عامل اخلاق کاری آنان است. افراد با ویژگی‌ها و خصایص اخلاقی و فکری متفاوت و سازگار با تحولات تازه مایلند از توانایی های‌شان به شیوه های گوناگون و درست استفاده کنند و متناسب با نوع تفکرشات، واکنش های متفاوت ارائه دهند و سطح انگیزه و نوآوری فردی متفاوت نسبت به گذشته جهت پیشرفت داشته باشند (14).
به چند پژوهش مرتبط مي‌توان اشاره كرد كه در آنها به متغيرهاي مورد مطالعه در اين پژوهش پرداخته شده است. يكي از اين پژوهشها با عنوان نقش واسطه‌اي رابطه اخلاق كاري در رابطه شيوه‌هاي مديريت منابع انساني با موفقيت پروژه انجام شد و نتايج آن نشان داد كه اخلاق کاری دارای نقش تعدیل کننده روابط بین شیوه‌های مدیریت منابع انسانی و موفقیت پروژه میباشد (9). مهاجران و همكاران نيز در پژوهشي با عنوان رابطه اخلاق کاری با مسئولیت اجتماعی و تعهد سازمانی به اين نتيجه دست يافتند كه اخلاق کاری توان تبیین تغییرات تعهد سازمانی را به مقدار 73 درصد را دارد. از سوی دیگر، اخلاق کاری به مقدار 77 درصد از واریانس مسئولیت اجتماعی را دارا میباشد (15). بهشتي فر در پژوهشي با عنوان نقش میانجی اخلاق کاری (گرایش ارزشی به کار) در رابطه بلوغ روانی و انگیزش شغلی به اين نتيجه دست يافت كه بلوغ روانی کارکنان و انگیزش شغلی آنها رابطه دارد. همچنین، رابطه بلوغ روانی و انگیزش شغلی با توجه به نقش میانجی گرایش ارزشی به کار تایید شد (16). اگر چه پژوهش هايي در ارتباط با متغيرهاي مورد بررسي صورت گرفته است، اما در جامعه معلمان شهر شيراز اين شكاف پژوهشي وجود دارد كه بين اشتياق شغلي و رفتار نوآورانه معلمان دوره ابتدايي چه رابطه اي وجود دارد و آيا اخلاق كاري در اين رابطه مي‌تواند نقش تعديل كنندگي ايفا کند؟
در اين پژوهش فرضيات زير مورد بررسي قرار گرفته است:
فرضیه نخست: اشتیاق شغلی با اخلاق کاری معلمان مدارس دوره ابتدایی رابطه دارد.
فرضیه دوم: اشتیاق شغلی با رفتار نوآورانه معلمان مدارس دوره ابتدایی رابطه دارد.
فرضیه سوم: اخلاق کاری با رفتار نوآورانه معلمان مدارس دوره ابتدایی رابطه دارد.
فرضیه چهارم: اخلاق کاری در رابطه اشتیاق شغلی با رفتار نوآورانه معلمان دوره ابتدایی نقش واسطه‌ای دارد.
روش پژوهش و ابزار پژوهش
این پژوهش از لحاظ طبقه‌بندی پژوهش بر مبنای هدف، از نوع کاربردی است. برحسب طبقه‌بندی پژوهشها براساس روش گردآوری دادهها، توصیفی و از نوع همبستگی بوده است. در این پژوهش جامعه آماری معلمان زن دوره ابتدایی ناحيه يك شهر شيراز در سال تحصيلي 1401-1402 بوده اند كه با روش نمونه گيري تصادفي خوشه‌ای و بر اساس کوکران تعداد 272 نفر حجم نمونه برآورد و انتخاب شد.
ابزار پژوهش
در اين پژوهش براي گردآوری دادهها از ابزار پرسشنامه استفاده شده است. براي سنجش اشتياق شغلي از پرسشنامه اشتياق شغلي هلم ديچ و اسپنس(1977) استفاده شده است. آنها نوع متفاوتی از پرسشنامه اشتیاق شغلی را ساختند، این فرضیه را که انگیزه پیشرفت ساختار واحدی است رد کردند و آزمونی برای سنجیدن چهار مولفه مجزای انگیزه پیشرفت ساختند. اين پرسشنامه شامل ۲۳ گویه است و ۴ مولفه را در بر میگیرد که جهت گیری تسلط شامل سوالات 1 تا 6، جهت‌گیری کاری شامل سوالات 7 تا 12، رقابت شامل سوالات 13 تا 18، عدم علاقه فردی شامل سوالات 19 تا 23 مي‌باشد. در اين پژوهش برای بررسی همسانی درونی یا پایایی سازه‌های پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است که نتایج مربوط به بررسی پایایی پرسشنامه 91/. بدست آمد.
براي سنجش رفتار نوآورانه معلمان از پرسشنامه رفتار نوآورانه کارآمد (17) استفاده شد که از 50 سوال بسته پاسخ تشکیل شده است و دسته‌بندی سوالات براساس مقیاس 5 درجه ای لیکرت (کاملا موافق، موافق، بی نظر، مخالف، کاملا مخالف) میباشد. براي سنجش ميزان پايايي اين پرسشنامه در این پژوهش از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است. ضريب پایایی پرسشنامه بر اساس روش الفاي كرونباخ در این پژوهش 89/. بدست آمد.
برای سنجش اخلاق کار از پرسشنامه استاندارد‌گری گوری سی پتی که در سال 1990 ساخته شده و تاکنون در پژوهش های متعدد بکار رفته استفاده شده است. این پرسشنامه شامل 23سوال میباشد که ابعاد چهارگانه اخلاق کار از دیدگاه سی پتی شامل (علاقه به کار، پشتکار در کار، روابط انسانی در کار و مشارکت در کار) را مورد سنجش قرار میدهد. در این پرسشنامه از مقیاس اندازه گیری 5 درجه‌ای لیکرت استفاده میشود. برای بررسی همسانی درونی یا پایایی پرسشنامه در این پژوهش از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است. ضريب پایایی اين پرسشنامه در این پژوهش 84/0 بدست آمد.
تجزيه و تحليل داده هاي پژوهش با استفاده از ضریب همبستگی گشتاوری پیرسون و مدل معادلات ساختاری برای نشان دادن روابط خطی بین متغیرها، صورت گرفته است.
یافته های پژوهش
پیش از بررسی فرضیات پژوهش، نرمال بودن متغیرهای مطالعه مورد بررسی قرار گرفت. برای بررسی فرض نرمال بودن متغیرهای مطالعه از آزمون کولموگوروف- اسمیرنوف یک نمونه‌ای استفاده شده است. نتایج این آزمون در جدول زیر آورده شده است.
جدول 1. مقادیر شاخص‌های توصیفی متغیرهای پژوهش
متغیر | ابعاد | مد | میانه | میانگین | انحراف معیار | کمینه | بیشینه |
اشتیاق شغلی | جهت گیری تسلط | 6/3 | 8/3 | 5/3 | 8/0 | 0/1 | 0/5 |
| جهت گیری کاری | 7/3 | 8/3 | 6/3 | 7/0 | 0/1 | 0/5 |
| رقابت | 8/3 | 8/3 | 5/3 | 8/0 | 0/1 | 0/5 |
| عدم علاقه فردی | 7/3 | 8/3 | 8/3 | 7/0 | 0/1 | 0/5 |
| کل | 7/3 | 8/3 | 6/3 | 7/0 | 0/1 | 0/5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
رفتار نوآورانه | کل | 8/3 | 8/3 | 6/3 | 8/0 | 0/1 | 0/5 |
اخلاق کاری | کل | 6/3 | 6/3 | 5/3 | 7/0 | 0/1 | 0/5 |
پیش از بررسی فرضیات پژوهش، نرمال بودن متغیرهای مطالعه مورد بررسی قرار گرفت. برای بررسی فرض نرمال بودن متغیرهای مطالعه از آزمون کولموگوروف- اسمیرنوف یک نمونه‌ای استفاده شده است. نتایج این آزمون در جدول زیر آورده شده است.
جدول 2. نتایج آزمون کولموگوروف- اسمیرنوف برای بررسی نرمال بودن توزیع داده ها
متغیر | ابعاد | حجم نمونه | آماره آزمون | معنی داری | نتیجه |
اشتیاق شغلی | جهت گیری تسلط | 272 | 270/1 | 079/0 | نرمال |
| جهت گیری کاری | 272 | 043/1 | 227/0 | نرمال |
| رقابت | 272 | 044/1 | 226/0 | نرمال |
| عدم علاقه فردی | 272 | 048/1 | 310/0 | نرمال |
| کل | 272 | 680/0 | 315/0 | نرمال |
رفتار نوآورانه | کل | 272 | 025/1 | 179/0 | نرمال |
اخلاق کاری | کل | 272 | 648/0 | 796/0 | نرمال |
نتايج آزمون كولموگروف اسميرنف نشان داد كه وضعيت توزيع داده هاي مرتبط با متغيرهاي مورد بررسي نرمال است لذا، مي‌توان از آزمون هاي آماري پارامتريك براي تحليل دادهها استفاده كرد. ابتدا ماتريس همبستگي متغيرها بررسي شده است. از آنجا که پایه و اساس مطالعات تحلیل مسیر همبستگی بین متغیرها میباشد، در ادامه ماتریس همبستگی متغیرهای پژوهش ارائه شده است.
جدول3. ماتریس همبستگی متغيرهاي اشتياق شغلي و اخلاق كاري با رفتار نوآورانه
متغیرها | 1 | 2 | 3 |
1. اشتیاق شغلی | 1 |
|
|
2. اخلاق کاری | **50/0 | 1 |
|
3. رفتار نوآورانه | **38/0 | **43/0 | 1 |
01/0 P < ** 05/0 P < *
با توجه به جدول3 ملاحظه میشود که از میان متغیرهای برونزا (اشتیاق شغلی) و درونزا (اخلاق کاری)، به ترتیب اخلاق کاری (43/0) و اشتیاق شغلی (38/0) بیشترین تا کمترین ضریب همبستگی را با رفتار نوآورانه دارا میباشند که هر دوی این ضرایب از نظر آماری معنی دار هستند (01/0>P).
آزمون مدل معادلات ساختاری
در این پژوهش برای بررسی اثرات مستقیم و غیرمستقیم متغیرهای پژوهش بر رفتار نوآورانه، یک مدل فرضی براساس پیشینه نظری و تجربی طراحی شد. فرضیههای ارائه شده نیز بیانگر روابط علی میان متغیرهای موجود در مدل است. در این پژوهش بررسی همزمان فرضیه‌ها در قالب مدل اوّلیه صورت میگیرد. برای ارزیابی مدل فرضی این پژوهش، ابتدا با استفاده از روش بیشینه احتمال به برآورد پارامترها پرداخته شد. پارامترهای برآورد شده شامل ضرایب اثر مستقیم، ضرایب اثر غیرمستقیم و ضرایب اثر کل میباشد که برای هر کدام از این پارامترها جدول جداگانه‌ای حاوی ضرایب برآورد استاندارد شده، خطای استاندارد برآورد و ارزش t مربوط به آزمون معنی‌داری این پارامترها ارائه شده است. ضمن این که پاسخگویی به فرضیههای پژوهش با توجه به این ضرایب صورت میگیرد. در نهایت، نیز مشخصه‌های برازندگی مدل و نمودار مدل برازش شده پیش بینی رفتار نوآورانه ارائه میشود.
اثرات مستقیم
در این بخش با توجه به اطلاعات مندرج در جدول 3 به بررسی فرضیههای مرتبط با اثرات مستقیم متغیرها پرداخته شده است. در ادامه، جدول مربوط به اثرات مستقیم ارائه شده است.
جدول 4. برآوردهای ضرایب اثر مستقیم اشتياق شغلي بر اخلاق كاري و رفتار نوآورانه
برآوردها متغیرها | پارامتر استاندارد شده | خطای استاندارد برآورد | t |
اثر مستقیم اشتیاق شغلی بر: |
|
|
|
اخلاق کاری | **43/0 | 04/0 | 85/3 |
رفتار نوآورانه | **31/0 | 01/0 | 01/1 |
اثر مستقیم اخلاق کاری بر: |
|
|
|
رفتار نوآورانه | **38/0 | 03/0 | 06/3 |
01/0 P < ** 05/0 P < *
فرضیه نخست: اشتیاق شغلی با اخلاق کاری معلمان مدارس دوره ابتدایی رابطه دارد.
با توجه به اطلاعات مندرج در جدول 4 تاثیر مستقیم اشتیاق شغلی با اخلاق کاری برابر با 43/0 و با توجه به مقدار (85/3 t=) در سطح 01/0 معنی‌دار است. بر این اساس فرضیه نخست پژوهش تایید میشود و میتوان گفت اشتیاق شغلی با اخلاق کاری معلمان مدارس دوره ابتدایی شهر شیرازرابطه دارد.
فرضیه دوم: اشتیاق شغلی با رفتار نوآورانه معلمان مدارس دوره ابتدایی رابطه دارد.
با توجه به اطلاعات مندرج در جدول 3، تاثیر اشتیاق شغلی معلمان با رفتار نوآورانه برابر با 31/0 و با توجه به مقدار (01/1 t=) در سطح 01/0 معنی دار است. بر این اساس فرضیه دوم پژوهش تایید میشود و میتوان گفت اشتیاق شغلی با رفتار نوآورانه معلمان مدارس دوره ابتدایی شهر شیراز رابطه دارد.
فرضیه سوم: اخلاق کاری با رفتار نوآورانه معلمان مدارس دوره ابتدایی رابطه دارد.
با توجه به اطلاعات مندرج در جدول 3، تاثیر مستقیم اخلاق کاری معلمان با رفتار نوآورانه برابر با 38/0 و با توجه به مقدار (06/3 t=) در سطح 01/0 معنی دار است. بر این اساس فرضیه سوم پژوهش تایید میشود و میتوان گفت اخلاق کاری با رفتار نوآورانه معلمان مدارس دوره ابتدایی شهر شیرازرابطه دارد.
در این بخش با توجه به اطلاعات مندرج در جدول 4، به بررسی سوالهای مرتبط با اثرات غیرمستقیم متغیرها بر یکدیگر خواهیم پرداخت. در ادامه جدول مربوط به اثرات غیرمستقیم ارائه میشود.
جدول5. برآورد ضرایب اثر غیرمستقیم اشتياق شغلي بر رفتارنوآورانه
برآوردها متغیرها | پارامتر استاندارد شده | خطای استاندارد برآورد | t |
اثر غیرمستقیم اشتیاق شغلی بر: |
|
|
|
رفتار نوآورانه | **16/0 | 03/0 | 59/3 |
فرضیه چهارم: اخلاق کاری در رابطه اشتیاق شغلی با رفتار نوآورانه معلمان دوره ابتدایی نقش واسطه‌ای دارد.
با توجه به اطلاعات جدول 5 تاثیر غیرمستقیم اشتیاق شغلی معلمان بر رفتار نوآورانه برابر با 16/0 است که با توجه به (59/3 t=) در سطح 01/0 معنی دار است. گفتنی است که این رابطه غیرمستقیم و مثبت اشتیاق شغلی معلمان بر رفتار نوآورانه از راه میانجیگری اخلاق کاری معلمان صورت میگیرد. بر این اساس فرضیه چهارم پژوهش تایید شده و لذا، میتوان نتیجه گرفت که اشتیاق شغلی معلمان از راه میانجیگری اخلاق کاری با رفتار نوآورانه آنان در مدارس ابتدایی دارای رابطه غیرمستقیم مثبت و معنادار است.
در جدول 5 شاخص‌های برازش مدل آمده است.
جدول6. شاخص های برازش مدل
شاخص | مقادیر محاسبه شده |
مجذور کای | 72/220 |
درجه آزادی | 114 |
معناداری | 054/0 |
تقسیم مجذور کای بر درجات آزادی | 90/1 |
ریشه میانگین مجذور برآورد خطای تقریب (RMSEA) | 064/0 |
شاخص برازش استاندارد(NFI) | 86/0 |
شاخص نرم نشده برازش (NNFI) | 85/0 |
شاخص تطبیقی برازش (CFI) | 90/0 |
شاخص نيكويي برازش(GFI) | 87/0 |
شاخص نيكويي برازش اصلاح شده(AGFI) | 86/0 |
همان‌گونه که مشاهده میشود، تقسیم مجذور کای بر درجات آزادی کوچک‌تر از 3 بدست آمده است. ریشه میانگین مجذور برآورد خطای تقریب (RMSEA) کوچک‌تر از 08/0 به دست آمده که حاکی از برازش نسبتا مطلوب مدل است. در سایر شاخصها از جمله (NFI، CFI، GFI و AGFI) نتایج بالاتر از 85/0 است که حاکی از برازش قابل قبول مدل میباشد.
0.73 |
جهت گیری تسلط |
0.43 |
0.31 |
0.53 |
0.63 |
جهت گیری کاری |
0.61 |
0.38 |
0.62 |
رقابت |
0.62 |
0.60 |
0.60 |
عدم علاقه فردی |
Chi-Square = 220.72 , df = 114 , p-value = 0.05441 , RMSEA =0.064
شکل 2. مدل ساختاری پژوهش در حالت استاندارد
بحث و نتیجه‌گیری
در بررسي داده هاي مربوط به فرضيه نخست كه اشتیاق شغلی بر اخلاق کاری معلمان مدارس دوره ابتدایی تاثیرگذار است. نتایج حاکی از آن بود که معنی داری ضریب همبستگی پیرسون در مورد مقدار تاثیر بین اشتیاق شغلی بر اخلاق کاری معلمان مدارس دوره ابتدایی شهر شیراز در سطح 001/0 معنی دار است. لذا، فرض صفر رد شد و این بدان معنی است که اشتیاق شغلی بر اخلاق کاری معلمان مدارس دوره ابتدایی شهر شیراز تاثیری مستقیم و معنی دار دارد. پژوهشي كه مستقيما اين روابط سه گانه را مورد مطالعه قرار دهد براي مقايسه همسويي و ناهمسويي نتايج يافته نشد .
نقش اخلاق در اشتیاق شغلی چنان سازنده است که از انسان با انگیزههایش که خود منشأ بسیاری از ناهنجاریهای اخلاقی است، انسان کامل خالی از رذایل اخلاقی و آراسته به فضایل اخلاقی میسازد و تمام ابعاد وجودی انسان، اعم از مادی و معنوی را در جهت کمال مطلق و بینهایت و جاودانه قرار میدهد. نكته مهم ديگر در اينجا تركيب بين اخلاق با اشتياق است كه متغيري به نام اشتياق اخلاقي را پديد مي‌آورد. لذا، جای این پرسش هست که اشتیاق اخلاقی چه ویژگی‌اي دارد؟ آیا خود گرایانه است یا دیگر گرایانه. آیا میل انسان به این است که عمل اخلاقی لذتی برای خود انسان ایجاد کند یا تنها نفعی به دیگران برساند. یا امری میان این دو؟ برخی در توضیح ویژگی اشتیاق اخلاقی گفته‌اند باید میان انچه ما را به انجام کاری بر می‌انگیزد خواه عقل باشد خواه میل و آنچه ما برای انجام ان برانگیخته می‌شویم و چگونگی اشتیاق ما برای عمل، تفاوت قایل شده، انچه ما برای انجام آن برانگیخته می‌شویم همان اشتیاق است.
نوع پاسخی که به این پرسش داده میشود دو دیدگاه بسیار تاثیر گذار در نظریه‌های اخلاقی را ایجاد کرده است. یک دیدگاه مبتنی بر این است که انسان به لحاظ سرشتی تنها برای انجام عمل برای ارضای تمایلات خودش برانگیخته میشود که به خود‌گروی روان‌شناختی موسوم است و دیدگاه دیگر معتقد است در کنار گرایش‌های خود محورانه انسان برخی کارها را تنها و تنها برای دیگران انجام میدهد که به دیگر گروی روان‌شناختی مشهور است.
در كشور ما شغل معلمي در رديف شغل هاي داراي جايگاه اجتماعي و اقتصادي نيست، اما همچنان يكي از مشاغل جذاب براي بسياري از كساني است كه باور دارند مي‌توان جامعه را با آموزش و پرورش نجات داد. لذا، كساني كه مفروضات ذهني و شناختي آنها اين است كه معلمي فارغ از جايگاه آن در نظام اجتماعي جامعه يك فعاليت حرفه‌اي اثرگذار است و ذاتا نيز تمايل به اصلاح و ارتقاي جامعه دارند، همچنان مشتاقند كه با همه سختي‌ها مشغول فعاليت حرفه‌اي معلمي شوند و اخلاق كاري معلمي را سرلوحه قرار دهند.
يكي از فرضيات ديگر اين پژوهش آن بود كه اخلاق کاری بر رفتار نوآورانه معلمان مدارس دوره ابتدایی تاثیرگذار است. براساس نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل اطلاعات اين نتيجه حاصل شد که معنی داری ضریب همبستگی پیرسون در مورد مقدار تاثیر بین اخلاق کاری بر رفتار نوآورانه معلمان مدارس دوره ابتدایی در سطح 001/0 معنی‌دار است و این بدان معنی است که بین اخلاق کاری بر رفتار نوآورانه معلمان مدارس دوره ابتدایی تاثيری مستقیم و معنی‌دار وجود دارد. از چالش‌هاي اصلي در حوزه نوآوري سازماني اين است كه چه عواملي بر نوآوري سازماني تأثير دارند و چگونه مي‌توان آن را بوجود آورد و بهبود بخشيد. در اين پژوهش مشخص شد كه اخلاق كاري مي‌تواند رفتار نوآورانه را تا حد زيادي تحت تاثير قرار دهد. البته، در بسياري از تئوري ها و پژوهش‌هاي انجام گرفته توسط صاحبنظران، بر ويژگي‌ها و صفات افراد نوآور و خلاق تأكيد شده است.
در نظام متمركز كشور ايران فرصت نوآوري به معلمان به دلايل متعددي داده نشده است. اساسا نظام هاي متمركز كه در آن معلم صرفا مجري برنامه هاي درسي از پيش تدوين شده است فرصت فعاليت‌هاي نوآورانه كم است، اما اگر اشتياق شغلي در معلم وجود داشته باشد فرصت‌هاي نوآوري را در كنار همه محدوديت‌ها ايجاد مي‌كند. لذا، اشتياق شغلي زمينه ساز رفتار نوآورانه معلمان خواهد بود.
اخلاق می توانـد سـازوکاری ارتبـاطی بـین اجتمـاع و امـور شخصی باشد. رفتار اخلاقی، عادت‌های خوب، نگرشهای کاری مثبـت، همـاهنگی بـا دیگر افراد و مهارت‌های مورد نیاز برای حفظ شغل اسـت. بنـابراین، اخـلاق حرفـه ای، متعهد شدن توان ذهنی، روانی و جسمانی فرد یا گروه به اندیشه جمعی بمنظور اخـذ قوا و استعداد درونی گروه و فرد بـرای توسـعه اسـتبه بیان دیگر، اخلاق کاری، هنجاری فرهنگی است که بـه انجـام دادن کار مناسب و خوب در جامعه، ارزش معنوی مثبت می دهد و بر این باور است که کـار به خودی خود ارزشی ذاتی دارد. امروزه اخلاق حرفه ای یكی از مهم‌ترین متغیرها در موفقیت سازمان و مزیتی رقابتی است. اگرچه انسان‌ها در مصداق موفقیت و تعریف آن دیدگاه واحدی ندارند، اما در موفقیت طلبی همسان اند. آموزش فرايندي است كه در آن معلم بايستي خود را پايبند به يك صري موازين و اصول اخلاقي بداند تا بتواند فرايند را به سمت غايت مطلوب سوق دهد لذا، اخلاق حرفه اي آموزش از خصيصه هاي الزامي براي معلمان است كه مي‌تواند شوق تغيير را نيز رقم بزند. شوق تغيير زمينه ساز رفتارهاي نوآورانه معلمان است و اين دليلي بر تاثيرگذاري اخلاق كاري بر رفتار نوآورانه معلمان مي‌باشد.
مفروضه اصلي اين پژوهش آن بود كه اخلاق کاری در تاثیر اشتیاق شغلی با رفتار نوآورانه معلمان دوره ابتدایی نقش واسطه‌ای دارد كه نتايج حاكي از تاييد اين فرضيه مي‌باشد. لذا، مي‌توان گفت كه این تاثیر مثبت اشتیاق شغلی با رفتار نوآورانه معلمان دوره ابتدایی شهر شیراز از راه میانجیگری اخلاق کاری معلمان صورت میگیرد. بنابراین میتوان گفت اشتیاق شغلی از راه میانجیگری اخلاق کاری آنان با رفتار نوآورانه در مدارس دارای تاثیر غیرمستقیم مثبت و معنادار است. براساس پژوهش صورت گرفته توسط عظيم پور و جليلان (18) نيز نتایج نشان داد متغیرهاي رفتارهاي کاري نوآوري و سرسختی شغلی اثر مستقیم معنادار و متغیر سرسختی شغلی اثر غیرمستقیم معنادار بر روي اشتیاق شغلی دارند. پس اين پژوهش به طور ضمني نشان داده شده است كه اشتیاق و عوامل انگيزشي از جمله عناصري هستند كه بر نوآوري تأثير بسزايي دارند.
نتیجه کلی مدل ساختاری بین اشتیاق شغلی با رفتار نوآورانه معلمان دوره ابتدایی از راه متغیر واسطه‌ای اخلاق کاری نشان‌دهنده این مطلب بود که معلمان با داشتن اشتیاق شغلی در محیط کاری افزون بر ایجاد رضایت در بین معلمان دیگر، زمینه ساز استقرار اخلاق کاری و ایجاد اعتماد در مدرسه خواهند شد که این امر به آنان در انجام اثربخش امورات اثر قابل توجهی خواهد گذاشت و زمینه ساز نوآوری و خلاقیت در آنها خواهد شد.
در اين پژوهش محقق با محدوديت‌هايي مواجه بوده است كه مي‌تواند براي پژوهشگران بعدي راهنماي عمل باشد: از جمله محدوديت هاي در اختيار در اين پژوهش اين بود كه تنها از ابزار پرسشنامه براي گردآوری داده‌های استفاده شده است، پژوهشگران بعدي مي‌توانند براي گردآوری داده‌های جامع‌تر از ابزارهاي كيفي همچون مشاهده و مصاحبه هم استفاده كنند. اين پژوهش بر روي معلمان دوره ابتدايي انجام شده است لذا، تعميم نتايج آن به معلمان ساير دوره‌هاي تحصيلي بايستي با احتياط انجام شود.
ملاحظات اخلاقی
پیش از اجرای پژوهش از شرکت‌کنندگان رضایت آگاهانه کتبی گرفته شد و تمام شرکت‌کنندگان با رضایت خود در پژوهش شرکت داشتند و پژوهشگران به آنها اطمینان دادند که نتایج پژوهش محرمانه خواهد بود.
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
در این پژوهش ملاک‌ها و ضوابط اخلاقی انجمن روان‌شناسی آمریکا و ملاک‌های اخلاقی سازمان نظام روان‌شناسی و مشاوره ایران در نظر گرفته شد. تمام نکات اخلاقی شامل رازداری، امانت‌داری، دقت در استناددهی، قدردانی از دیگران، رعایت ارزش‌های اخلاقی در گردآوری دادهها، رعایت حریم خصوصی شرکت‌کنندگان توسط پژوهشگران مدنظر قرار گرفته است.
حامی مالی
تمام منابع مالی و هزینه پژوهش و انتشار مقاله تماماً بر عهده نویسنده بوده و هیچ‌گونه حمایت مالی دریافت نشده است.
مشارکت نویسندگان
در این پژوهش انتخاب عنوان، انجام پژوهش، تجزیه و تحلی دادهها، تدوین مقاله از گزارش پژوهش انجام شده، تنظیم مقاله بر اساس فرمت مجله توسط نویسنده مسئول انجام شده است.
تعارض منافع
بر اساس گزارش نویسنده این مقاله فاقد تعارض منافع میباشد.
1. El Badriati B, Saleh M, Nahar FH, Aprilia TL, Azizurrohman M. The work ethics of muslim woman Songket weavers in increasing family income: Sukarare tourism village, Indonesia. Heliyon. 2022;8(11). https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2022.e11604
2. Shirvani A. Islamic Ethiks and That’s Foundations. 1, editor. Tehran: Darolfekr; 2010. [persian]
6. Peters,T. Thriving on chaos. London Macmillan. 1988.
14. Sternberg RJ. Thinking styles. Tehran: Dadar Publishing House and Research. 2016. [persian].