تحلیل فضایی بیماری های تنفسی در ایران مرور دامنه ای مقالاتِ علمی پژوهشی داخلی 1402-1390
قاسم فتحی
1
(
گروه جغرافیا و یرنامه ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
)
علیرضا محمدی
2
(
استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری
)
عطا غفاری
3
(
گروه جغرافیا و یرنامه ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
)
کلید واژه: ", تحلیلِ فضایی", , ", بیماری تنفسی", , ", مرورِ دامنه ای", , ", ایران", .,
چکیده مقاله :
در سال های اخیر پژوهش های تجزیه و تحلیل فضایی بیماری های تنفسی در کشور بخصوص بعد از دوره کرونا در حال افزایش است. با این حال، براساس اطلاعات ما، هیچ مطالعه قبلی، بررسی جامعی از این حوزه تحقیقاتی ارائه نکرده است. بنابراین، در این پژوهش با رویکرد مرور دامنه ای ، دایره مطالعاتِ اپیدمیولوژیک جغرافیایی، تحلیل فضایی و تحلیل فضایی-زمانی از منظر سیستم اطلاعات جغرافیایی را بررسی کردیم تا به تلخیص این مطالعات بپردازیم و همچنین شکاف‌های این تحقیقات را بررسی و در نتیجه دستورالعمل‌هایی برای تحقیقات آینده ارائه کنیم. در این پژوهش روش مرور دامنه ای تحقیقات مورد بررسی در 5 مرحله صورت گرفته است. با اجرای غربالگری، مقالات علمی-پژوهشی داخلی در پایگاه های SID، پژوهشکده علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و سایر پایگاه ها از سال 1390 تا سال 1402، در مجموع، 17 مقاله نهایی معیارهای ورود به تحقیق را داشتند و در سه موضوع اصلی سازماندهی شدند که شامل: تحلیل خطر بیماری(n=13)، مدلسازی بیماری (n=9) و نقشه پردازی بیماری(n=12) می باشد. یافته ها نشان می‌دهد که اغلب مطالعات به نقشه برداری بیماری در سطح ابتدایی تحلیل فضایی همانند نقشه های حرارتی و ... در سطح محدوده جغرافیایی مورد بررسی پژوهش پرداخته اند. هیچ یک از مطالعات به تحلیل فضایی ارتقای سلامت و بیماران بهبودیافته در مجدوده جغرافیایی مطالعه خود نپرداخته اند و اغلب نسبت به وضع موجود بیماری توجه داشته اند. در استفاده از روش های بیزی بعنوان روش کارآ در سنجش سوگیری نتایج تحلیل فضایی در مطالعات سابقه ای مشاهده نشد. از شیوه خودهمبستگی فضایی بعلت ماهیت اغلب واگیرداری بیماری های تنفسی و لزوم بررسی تاثیر عوامل، کمتر مورد استفاده واقع شده است. از شیوه ها و رویکردهای نوین مدلسازی و پیش بینی انتشار بیماری ها کمتر استفاده شده است. طبقه بندی عوامل موثر در شیوع و انتشار بیماری های تنفسی در سطح محدوده، تصادفی سازی آنها و در نظر گرفتن محدودیت های دسترسی به منابع داده ای در مورد متغیرها در مطالعات کمتر استفاده شده است.
چکیده انگلیسی :
In recent years, research on spatial analysis of respiratory diseases has increased in the country, especially after the coronavirus period. However, to our knowledge, no previous study has provided a comprehensive review of this research area. Therefore, in this research, with a scoping review approach, we examined the circle of geographical epidemiological studies, spatial analysis, and spatiotemporal analysis from the perspective of a geographic information system to summarize these studies and also examine the gaps in these research and as a result, guidelines for research Present the future. In this research, the scoping review method of the investigated research has been done in 5 stages. The findings show that most studies have dealt with disease mapping at the basic level of spatial analysis, such as heat maps, etc., at the level of the geographical area under investigation. None of the studies have focused on the spatial analysis of health promotion and recovered patients in the geographical area of their study, and they often pay attention to the current state of the disease. The use of Bayesian methods as an efficient method in measuring the bias of spatial analysis results was not observed in previous studies. The spatial autocorrelation method is rarely used due to the often contagious nature of respiratory diseases and the need to investigate the effect of factors. New methods and approaches for modeling and predicting the spread of diseases have been used less. Classification of effective factors in the prevalence and spread of respiratory diseases at the range level, their randomization, and taking into account the limitations of access to data sources about the variables have been used in fewer studies.