کاربرد فرآیند تحلیل سلسله مراتبی در مکان یابی صنایع سنگین با استفاده ازتکنیک GIS (مورد: بنادر امام خمینی و ماهشهر)

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

آرش رحیمی ¹ (کارشناسی ارشد جغرافیای طبیعی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران)
رضا برنا ² (دانشیار گروه جغرافیای طبیعی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1393/10/06 تاریخ پذیرش : 1395/11/30 تاریخ انتشار : 1395/11/01

کلید واژه: مکانیابی, GIS, فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP), صنایع سنگین, بندر ماهشهر و بندر امام خمینی,

چکیده مقاله :

توجه به مسأله مکان­یابی به منظور استقرار صنایع برای پیشگیری از بحران­های زیست محیطی محتمل و همچنین استفاده شایسته و پایدار از جمیع امکانات پهنه سرزمین، یکی از موضوعاتی است که در سال های اخیر مورد توجه مسئوولین و به خصوص سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفته است. هدف از این مطالعه، مکانیابی صنایع سنگین با توجه به عوامل محیطی، طبیعی و زیربنایی در بندر ماهشهر و بندر امام خمینی با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)در محیط GISاست. در این راستا، با توجه به ویژگی­های خاص منطقه مورد مطالعه اقدام به مکان­یابی صنایع سنگین شد. هر یک از مراحل مدنظر شامل تعیین فاکتورها با توجه به شرایط خاص منطقه، جمع آوری و آماده سازی داده­ها، تهیه نقشه­های فاکتور مورد نیاز، تلفیق نقشه های فاکتور و نهایتاً انتخاب مکان مناسب می­باشد. تحقیق حاضر بر مبنای هدف، کاربردی و بر اساس ماهیت و روش توصیفی- تحلیلی است. در این تحقیق بر اساس نقش و تأثیر متفاوت فاکتورهای مختلف در تعیین مکان مناسب برای استقرار صنایع سنگین، دو نوع نقشه تحت عناوین نقشه های محدودیت و نقشه های فاکتور تهیه گردیدند. سپس با توجه به اهمیت موضوع تلفیق اطلاعات، مدل فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) انتخاب و با بهره­گیری از نرم افزار EC2000 پیاده سازی گردید و از محیط نرم ‌افزاری GIS برای مدل سازی و تحلیل فضایی و تلفیق اطلاعات استفاده شد و منطقه مطالعاتی از نظر قابلیت استقرار صنایع سنگین به چهار بخش ضعیف، متوسط، خوب و عالی پهنه­بندی گردید. نتایج نشان می­دهد که اراضی کاملاً مناسب برای استقرار صنایع 85/34642 هکتار از اراضی محدوده­ی مورد مطالعه را شامل می­شود، که این مناطق عمدتاً در قسمت­های مرکزی، غربی، شرقی و جنوبی استان خوزستان واقع شده است و علل عمده مطلوبیت این مناطق در ارتباط با  استقرار صنایع شامل قرار گیری اراضی بایر، دوری از عوامل مخاطره آمیز منطقه، وجود شیب کاملا مناسب و داشتن دسترسی مناسب به شبکه ارتباطی می باشد.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this study is to locate heavy industry with respect to environmental, physical and underlying factors of Bandar Mahshahr and Bandar Emam Khomeini by using the analytic hierarchy _{^{process (AHP) in a GIS environment. In this regard, the specific characteristics of the studied area were conducted to determine. Each of these steps involves determining factors according to the specific conditions of the region, collecting and preparing data, and invoice maps to locate the proper position ultimately. This analytical research was used two types of maps and map plots restriction maps to identify the role of different factors in determining an appropriate location for the establishment of heavy industries. With regard to the importance of integrating information, Model Analytic Hierarchy Process (AHP) was selected and implemented by utilizing EC2000 software and the GIS software was used for modeling and spatial analysis and integration of information to divide the studied area into four parts, poor, average, good and excellent area in terms of the ability to deploy heavy industry. The results show that the suitable land for industrial deployment is 85/34642 acres of studied area that these areas are mainly located in central, western, eastern and southern of Khuzestan province. The main causes of the desirability of these arid areas in relation to the establishment of industries refer to far away from risky areas, the perfectly slope fit and having convenient access to communication networks.}}

منابع و مأخذ:

1. Ahadnezhad, M., Zolfi, A. & Norozi, M. (2013): Analysis of the location of land to establish industries by using AHP and VIKOR (Case Study: Central Part of Aras Free Zone), a season of preparation environment , Volume VII, Issue 24, Malayer, pp. 63-82. (in Persian)


2. Amanpor, S., Alizadeh, H. & Gharari, H. (2013): Analysis of the ways of locating the optimal physical development of the city of Ardabil by using AHP, Journal of Regional Planning, Issue 10, Marvdasht, PP. 83-96. (in Persian)


3. Bertolini, M. (2006): Application of the AHP methodology in making a proposal for a public work contract.


4. Ghodsi Pour, H. (2005): Analytical Hierarchy Process (AHP), Amirkabir University, Tehran. (in Persian)


5. Ghodsi Pour, H. (2009): Analytical Hierarchy Process (AHP), Amirkabir University, Tehran. (in Persian)


6. Haidari, R., Hazeri, Roostaee,  Sh. & Arboni, Z. (2013): Evaluation of Women's Parks by using AHP (Case study: Tabriz), Journal of Regional Planning, Issue 12 , Marvdasht, PP. 21-34. (in Persian)


7. Kampf,Rodolf. (2003): Estimation Methods for weight criteria, scientific papers of the university of pardubice, 225-261.


8. Khaliji, M. & Saeedeh zarabadi, Z. (2015): Analysis of the location of industrial estates in the city of Tabriz utilizes a multi-criteria decision models, Journal of Regional Planning, Issue 19, Marvdasht, PP. 101-114. (in Persian)


9.  Rahimi, A. (2014): locate heavy industry due to environmental conditions and climate (Case Study: Mahshahr and Bandar Imam Khomeini)," Master's Thesis Climatology, Islamic Azad University, Ahvaz. (in Persian)


10.  Raeisi, M., Saffianian, A, & Qodusi, H. (2009): Optimal use Boolean logic to find the location of industries (A Case Study of Isfahan), Geomatics Conference and Exhibition in Tehran. (in Persian)


11.  Rangzan, K., Saberi, M, & Bakhtiari, M. (2015): the location of wood industry in Khuzestan province analytical network process (ANP) in GIS, Journal of Regional Planning, Issue 17, Marvdasht, PP. 45-58. (in Persian)


12.  Solymani, R., Balandeh, N, & Jamali, F. (2011): The use of geographic information system (GIS) to analyze the location of heavy industry", the fifth Conference of Environmental Engineering, Tehran. (in Persian)


13.  Malczewski. J. (2006): GIS-based multicriteria decision analysis: a survey of the literature. International Journal of Geographical Information Science. 20(7),pp. 703–726.


14.  Moein afshar, M., Miri, Gh., Karimiyan bostani, M, & Nikbakht, R. (2014): Evaluation of the function of small towns in regional development surrounding villages AHP model in software using GIS (Case Study: City Banjar- city of Zabol) "regional planning Journal, Issue 13, Marvdasht, PP. 75-86. (in Persian)


15. Nasrolahi, Z, & Salehi Ghahfarokhi, F. (2012): Factors Affecting the Location of industrial estates with regard to sustainable development indicators and prioritize them using triangular fuzzy numbers, Journal of Economic Growth and Development, the second year , No. 7, Tehran, pp. 93-123. (in Persian)


16.  Pellenbarg, P. (2002): Sustainable Bussiness Site in the Netherland: A Review, Journal of Environmental Planning and Management. 45 (1), pp. 59-84.


17.  Ruiz, M.C. (2007): The Development of a New Methodology Based on GIS and Fuzzy Logic to Locate Sustainable Industrial Areas, Paper presented at the Geographic Information Science.


18.  Saaty, T.L. (1980): The Analytical Hierarchy Process. McGraw Hill. New York: pp. 350.


19.  Saaty, T.L. (2000): Fundamentals of decision making and priority theory. 2nd Ed. PA: RWS Pub: Pittsburgh.


20.  Shakor, A, & Karimi Ghotbabadi, F. (2015): prioritize the establishment of cottage industries in the city center and model evaluated using indicators AHP, Journal of Regional Planning, Issue 18, Marvdasht, PP. 73- 84. (in Persian)


21.  Shad, R., Ebadi, H., Sadi mesgari M,& Vafaeenezhad, A. (2009): Design and implementation of GIS for locating industrial applications using fuzzy models, weight and genetic marker", College of Engineering, University of Khajeh Nasir, Volume 43, Number 4, Tehran, pp. 417-429. (in Persian)