مقایسه اثربخشی زوج‌ درمانی هیجان مدار و زوج‌ درمانی شناختی-رفتاری بر افزایش کیفیت زندگی زوجین

محورهای موضوعی : زن و خانواده

مهدی بهرامی مقدم ¹ , کریم افشاری نیا ^{2 *} , کیوان کاکابرایی ³

1 - دانشجوی دکتری گروه روانشناسی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران
2 - استادیار گروه روانشناسی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران(نویسنده مسئول) [e-mail]
3 - دانشیار گروه روانشناسی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران

تاریخ دریافت : 1402/01/18 تاریخ پذیرش : 1402/07/24 تاریخ انتشار : 1404/03/31

کلید واژه: کیفیت زندگی, زوج‌ درمانی شناختی-رفتاری, زوج‌ درمانی هیجان مدار,

چکیده مقاله :

هدف از پژوهش حاضر مقایسه اثربخشی زوج درمانی هیجان مدار و زوج درمانی شناختی-رفتاری بر افزایش کیفیت زندگی زوجین بود. روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون با گروه کنترل همراه با مرحله پیگیری 2 ماهه بود. جامعه آماری این پژوهش کلیه زوجین مراجعه کننده به مراکز مشاوره و خدمات روانشناختی شهر کرمانشاه در سال 1400 بودند. در مرحله اول با استفاده از روش نمونه‌گیری در دسترس تعداد 45 نفر زوج انتخاب و سپس به شیوه تصادفی ساده در 3 گروه آزمایش(هر گروه 15 زوج) جایگزین شدند. سپس مادران گروه‌ آزمایش اول تحت 10 جلسه 90 دقیقه ای زوج درمانی هیجان مدار و گروه آزمایش دوم تحت 10 جلسه 90 دقیقه ای زوج شناختی-رفتاری قرار گرفتند؛ اما گروه کنترل هیچ‌ گونه مداخله ای دریافت نکرد و در لیست انتظار باقی ماند. از پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی نسخه کوتاه (2004) به منظور گردآوری اطلاعات استفاده شد. ‌برای تحلیل داده های به‌دست‌آمده از تحلیل واریانس آمیخته با نرم افزار SPSS استفاده شد. نتایج نشان داد هر دو زوج درمانی مذکور اثربخشی معناداری بر افزایش کیفیت زندگی داشته است(05/0>P). نتایج آزمون تعقیبی بن فرونی نشان داد که زوج درمانی هیجان مدار اثربخشی بیشتری نسبت به زوج درمانی شناختی-رفتاری دارد(05/0>P). بر اساس نتایج پژوهش حاضر، می توان گفت که زوج درمانی هیجان مدار و زوج درمانی شناختی-رفتاری می توانند به عنوان شیوه های زوج درمانی برای افزایش کیفیت زندگی زوجین در مراکز مشاوره و خدمات روانشناختی به کار برده شوند.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this study was to comparing effectiveness of emotion-focused couple therapy and cognitive behavioral couple therapy on improving quality of life of couples. This semi-experimental study was conducted with a pretest-posttest design with control group and follow-up 2 month. The statistical population of this research was all the couples who referred to counseling centers and psychological services in Kermanshah city in 1400. In the first stage, using convenience sampling method, 45 couples were selected and then randomly divided into 3 groups (each group 15 couples) were replaced and experimental groups underwent emotion-focused couple therapy (10 sessions 90 minutes) and cognitive behavioral couple therapy (10 sessions 90 minutes), but the control group received no training and remained in the waiting list. To collect data quality of life-BRIEF of World Health Organization (2004). Analysis of variance with repeated measures with SPSS software was used for data analysis The results showed that both interventions had a significant effect on on improving quality of life of couples (P<0.05).  In addition, the results of Bonferroni post hoc test showed that emotion-focused couple therapy is more effective in improving quality of life (P<0.05). Based on the results of the present study, it can be said that emotion-focused couple therapy and cognitive behavioral couple therapy can be used as a treatment method to on improving quality of life of couples in counseling centers and family psychological services.

منابع و مأخذ:

ایزدی، راضیه؛ نشاط دوست، حمیدطاهر؛ عسگری، کریم؛ عابدی، محمدرضا (1393). مقایسه اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و درمان شناختی- رفتاری بر علایم بیماران مبتلا به اختلال وسواس- اجبار. تحقیقات علوم رفتاری، 1(35):19-33.

امیری، سحر؛ احتشامزاده، پروین؛ حافظی، فریبا؛ برنا، محمدرضا (1399). مقایسه‌ی اثربخشی درمان فعال‌سازی و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کارکردهای اجرایی یادگیری قوانین، بازداری تکانش گری و انعطاف‌پذیری در بیماران مبتلا به افسردگی. مجله علوم اعصاب شفای خاتم، 9(2): 68-78.

براری بازیارخیلی، زهرا؛ ابراهیمی، صدیقه .(1400). پیش‌بینی درماندگی روانشناختی و تحمل ناکامی بر اساس نارسایی هیجانی در زنان مبتلا به سرطان پستان. نشریه پرستاری، 34(129): 96-108.

بنی اسدی فاطمه، پورشریفی حمید، برجعلی احمد و مفید بهرام. (1400). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر پریشانی روان شناختی افراد مبتلا به سرطان پروستات طب پیشگیری، 8(1):12-22.

بی غم لعل آبادی الهه، نریمانی محمد، حاجی مرادی راضیه. (1401). فراتحلیل اثربخشی درمان فعالسازی رفتاری بر میزان افسردگی نوجوانان، روش ها و مدل های روانشناختی، 13(47): 161-174.

پورعبداله، هما؛ جعفری ورجوشانی، نسرین؛ نمدیان، معصومه .(1401). بررسی کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان معده و عوامل مرتبط با آن در شهر زنجان. سلامت جامعه، 16(3): 27- 35.

جعفری، سالم؛ کردتمینی، بهمن؛ کهرازئی، فرهاد (1400). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کاهش افسردگی و نشخوار ذهنی زنان مبتلا به سرطان. مجله علوم پزشکی رازی، 28(3): 210-219.

خدایاری‌ فرد، محمد ؛ محمدی‌حاصل، کورش؛ دیده‌دار، مریم .(1398). شناخت رفتار درمانگری یکپارچه شده با ذهن آگاهی: اصول و روش اجرا‏‫. انتشارات دانشگاه تهران.

سوره، جمال؛ حاجلو، نادر؛ عطادخت، اکبر؛ بشرپور، سجاد .(1402). مقایسه اثربخشی درمان شناختی مبتنی بر ذهن‌آگاهی و درمان مبتنی بر معنی و هدف در ارتقای رشد پس از آسیب و سازگاری روانی-اجتماعی بیماران مبتلا به سرطان پستان. رویش روانشناسی، 12(2): 27-38.

علیایی زهرا، محمدی مسعود، انوری کاظم و حسینی سید ابراهیم (1401). برررسی اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر افسردگی، کیفیت زندگی و میزان کورتیزول سرم در افراد افسرده، زیست شناسی جانوری، 14(4):153-169.

محمدزاده، سلیمان؛ یوسفی، فایق؛ کمالی اردکانی، سارا؛ مرادویسی، برهان؛ سیدی‌نسب، سیده‌زهرا؛ طه‌زاده، سمیه .(1401). بررسی شیوع افسردگی در کودکان و نوجوانان مبتلا به سرطان بستری شده در بخش انکولوژی بیمارستان بعثت سنندج. مجله روانشناسی و روانپزشکی شناخت، 9(5): 66-76.

میراویسی، سحر؛ احمدیان، حمزه؛ مرادی، امید؛ قادری، بایزید (1402). اثربخشی برنامه آموزشی مبتنی بر سازش با درد بر افسردگی و اضطراب بیماران سرطانی. مجله روانشناسی و روانپزشکی شناخت، 10(2): 107-117.

وهابی ماشک، معصومه؛ مجتبایی، مینا .(1401). اثربخشی آموزش درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر افسردگی و کیفیت زندگی زنان مبتلا به سرطان پستان. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم‌ پزشکی مشهد، 65(4): 1858-1869.

Adarsh, T., Likhit, C. S., & Khan, N. A. (2023). Are we Really Improving the Quality of Life after Hemiarthroplasty of the Hip in the Elderly? An Observational Study. Journal of Orthopaedics, Traumatology and Rehabilitation, 15(1), 63-67.

Ajari, M., Amiri, H., Houseini, S. S., & Afsharinia, K. (2021). The Effectiveness of Group Cognitive-Behavioral Couple Therapy in Improving the Quality of Marital Relationships, Marital Intimacy, and Marital Depression of Women Affected by Infidelity. Journal of Applied Family Therapy, 2(4), 52-70. [In Persian]

Allen, S., Hawkins, A. J., Harris, S. M., Roberts, K., Hubbard, A., & Doman, M. (2022). Day‐to‐day changes and longer‐term adjustments to divorce ideation: Marital commitment uncertainty processes over time. Family Relations, 71(2), 611-629.

Almeida, I. D. S., Andrade, L. D. S., Sousa, A. M. M. D., Junior, G. C., Catai, A. M., Mota, Y. L., & Durigan, J. L. Q. (2022). Is the Combination of Aerobic Exercise with Mat Pilates Better than Mat Pilates Training Alone on Autonomic Modulation Related to Functional Outcomes in Hypertensive Women? Secondary Analysis of a Randomized Controlled Trial. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(17), 1-10.

Berhani Kakhaki, M., Narimani, M., & MusaZadeh, T (2022). Comparison of the effectiveness of cognitive-behavioral couple therapy and life skills training to increase marital satisfaction of couples in unreconciled divorce applicants. The Islamic Journal Of Women and The Family, 9(2), 61-82. [In Persian]

Bodenmann, G., Kessler, M., Kuhn, R., Hocker, L., & Randall, A. K. (2020). Cognitive-Behavioral and Emotion-Focused Couple Therapy: Similarities and Differences. Clinical Psychology in Europe, 2(3), 1-12.

Brandão, T., Brites, R., Hipólito, J., Pires, M., & Nunes, O. (2019). Dyadic coping, marital adjustment and quality of life in couples during pregnancy: an actor–partner approach. Journal of reproductive and infant psychology, 1-11.

Catino, M., Rocchi, S., & Marzetti, G. V. (2022). The network of interfamily marriages in’Ndrangheta. Social Networks, 68(1), 318-329.

Dew, J., Trujillo, S., & Saxey, M. (2022). Predicting marital financial deception in a national sample: A person‐centered approach. Family Relations, 1(2), 1-10.

Dollahite, D. C., Marks, L. D., & Wurm, G. J. (2019). Generative devotion: A theory of sacred relational care in families of faith. Journal of Family Theory & Review, 11(3), 429-448.

Gibbons, C. J., Skevington, S. M., & WHOQOL Group. (2018). Adjusting for cross-cultural differences in computer-adaptive tests of quality of life. Quality of Life Research, 27(4), 1027-1039.

Greenman, P. S., & Johnson, S. M. (2022). Emotionally focused therapy: Attachment, connection, and health. Current Opinion in Psychology, 43, 146-150.

Hajloo, N., Pourabdol, S., Saravani, S., Sobhi Gharamaleki, N., & mousavi, B. (2021). The Effectiveness of Cognitive-Behavioral Couple Therapy on Components Social Well-being in Couples with Marital Conflict. Clinical Psychology Studies, 12(45), 113-137. [In Persian]

Hamilton, M. A. X. (1967). Development of a rating scale for primary depressive illness. British journal of social and clinical psychology, 6(4), 278-296.

Harasymchuk, C., Peetz, J., Fehr, B., & Chowdhury, S. (2021). Worn out relationship? The role of expectations in judgments of relational boredom. Personal Relationships, 28(1), 80-98.

Hatami, N.,Heydari, H., & Davoodi, H. (2021). Effectiveness of Emotionally-Focused Couple Therapy on the Marital Burnout and Divorce Inclination in the Couples Applying for Divorce. Women Studies, 12(35), 23-40. [In Persian]

Jenkins, A. I., Fredman, S. J., Le, Y., Mogle, J. A., & McHale, S. M. (2022). Religious Coping and Gender Moderate Trajectories of Marital Love among Black Couples. Family process, 61(1), 312-325.

Jia, Y., Shi, J., Sznajder, K. K., Yang, F., Cui, C., Zhang, W., & Yang, X. (2021). Positive effects of resilience and self‐efficacy on World Health Organization Quality of Life Instrument score among caregivers of stroke inpatients in China. Psychogeriatrics, 21(1), 89-99.

Johnson, S. M. (2012). The practice of emotionally focused couple therapy: Creating connection. Routledge.

Kemerer, B. M., Zdaniuk, B., Higano, C. S., Bossio, J. A., Camara Bicalho Santos, R., Flannigan, R., & Brotto, L. A. (2023). A randomized comparison of group mindfulness and group cognitive behavioral therapy vs control for couples after prostate cancer with sexual dysfunction. The Journal of Sexual Medicine, 1(1), 1-10.

Lu, F., Huang, X., Xu, E., Chung, C. N., & He, X. (2022). Instrumental love: Political marriage and family firm growth. Management and Organization Review, 18(2), 279-318.

Manchia, M., Isayeva, U., Collu, R., Primavera, D., Deriu, L., Caboni, E., ... & Carpiniello, B. (2022). Converging Evidence Points to BDNF as Biomarker of Depressive Symptoms in Schizophrenia-Spectrum Disorders. Brain Sciences, 12(12), 1-10.

Marren, C., Mikoška, P., O'Brien, S., & Timulak, L. (2022). A qualitative meta‐analysis of the clients' experiences of emotion‐focused therapy. Clinical Psychology & Psychotherapy, 29(5), 1611-1625.

Martinelli, A., Killaspy, H., Zarbo, C., Agosta, S., Casiraghi, L., Zamparini, M., & Ruggeri, M. (2022). Quality of residential facilities in Italy: satisfaction and quality of life of residents with schizophrenia spectrum disorders. BMC psychiatry, 22(1), 1-13.

Oppermann, P. D. O., Rabaioli, L., Feijó, C., Pilati, N. P., Hrisomalos, E. N., Migliavacca, R. D. O., & Lavinsky-Wolff, M. (2022). Overall quality of life impact on candidates for septorhinoplasty according to the World Health Organization quality of life brief questionnaire (WHOQOL-Brief). Brazilian Journal of Otorhinolaryngology, 88(1), 570-575.

Rosén, H., Ahlström, G., & Lexén, A. (2020). Psychometric properties of the WHOQOL-BREF among next of kin to older persons in nursing homes. Health and Quality of Life Outcomes, 18(1), 1-10.

Sadeghi R, Sodani M, Gholamzadeh Jofreh M. (2022). The effectiveness of Acceptance and Commitment Therapy on Reducing Negative Emotions and Improving Quality of Life in Substance-Dependent Individuals. Etiadpajohi, 15 (62), 61-84. [In Persian]

Saffarinia, M, Adabdoost, F., Shahandeh, M., & Zare, H. (2022). Predicting marital boredom based on social comparison and couple exchange style. Rooyesh, 11 (2), 85-94. [In Persian]

Siljander, E., Luoma, M. L., & Meriläinen–Porras, S. (2015). Validity and reliability of Finnish version of WHOQOL–Bref on adult population in Finland. International Journal of Happiness and Development, 2(1), 52-68.

Sotoodeh Navroodi, S.O., Nicknam, M., Fatahi Andabil, A. (2020). Effectiveness of Emotionally Focused Couple Therapy on Cohesion, Adaptability, Emotional Intimacy and Quality of Communication in the Parents after the Birth of the First Child. J Child Ment Health, 7(3), 1-13. [In Persian]

Wang, H., Xu, C., & Fan, X. (2019). Effect of marital relationship on women's quality of life: Testing the mediating role of subjective well‐being. Journal of community psychology, 47(2), 327-337.

World Health Organization. (2004). The world health organization quality of life (WHOQOL)-BREF (No. WHO/HIS/HSI Rev. 2012.02). World Health Organization.

Zimpel, R. R., Panzini, R. G., Bandeira, D. R., Fleck, M. P., & da Rocha, N. S. (2019). Psychometric properties of the WHOQOL-SRPB BREF, Brazilian Portuguese version. Brazilian Journal of Psychiatry, 41(5), 411-418.