واکاوی مناسبات موانع مشارکت سیاسی زنان و قوانین موضوعه در نظام جمهوری اسلامی ایران
محورهای موضوعی : زن و خانواده
هدیه سادات میرترابی
1
(استادیار، گروه حقوق، واحد تهران شرق، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران ( نویسنده مسئول) Mirtorabi52@ut.ac.ir)
حجت الله محمدشاهی
2
(مربی ، حقوق عمومی ، واحد پردیس، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)
نیلوفر چینی چیان
3
(دانش آموخته دکترای علوم سیاسی ، واحد پردیس، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)
کلید واژه: مشارکت سیاسی, حقوق زنان, نظام حقوقی ایران معاصر,
چکیده مقاله :
حقوق سیاسی زنان و نحوه مشارکتشان در حوزه عمومی در ایران معاصر، با توجه به چارچوب‌های برگرفته‌شده از دین، سنت، فرهنگ و عرف حاکم بر جامعه، همواره از مسائل چالش‌برانگیز است. از این منظر تبیین سؤال اصلی این مقاله ناظر بر چرایی کاستی‌ها و ظرفیت‌های موجود در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران برای حضور زنان در امور سیاسی است. ساختار پژوهش بر مبنای بیان تاریخچه مشارکت و حضور زنان در عرصه عمومی از عصر مشروطه تاکنون، جایگاه حقوق سیاسی زنان در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، عملکرد و حضور زنان در قوای عمومی ایران (به تفکیک نهاده‌ای اساسی کشور) و نهایتاً ارائه راهکاری عملی تبیین شده است. همچنین در حوزه چارچوب نظری علاوه بر قوانین موضوعه برخی دیدگاه‌های مخالفِ مشارکت زنان در امور عمومی مطرح و نقد شده‌اند. در این فرایند روش پژوهش توصیفی – تحلیلی است؛ هدف از این نوشتار علاوه بر شناخت ظرفیت‌های قانونِ اساسی جمهوری اسلامی ایران، بررسی چالش‌ها و کاستی‌های آن در عرصه نظری و عملی است. همچنین در این راستا با تکیه بر توانِ بالای چارچوب‌های معرفتی قوانین اسلامی و با توجه به اوضاع عصر حاضر زمینه‌ها و راهکارهای عملی و مناسب برای رفع این مهم در عرصه سیاست ورزی و قانون‌گذاری مورد بررسی قرار می‌گیرد.
Women's political rights and how they participate in the public sphere in contemporary Iran are always challenging, given the frameworks derived from the religion, tradition, culture and custom that govern society. From this perspective, the explanation of the main question of this article is due to the lack and capacity of the Constitution of the Islamic Republic of Iran for the presence of women in politics. The structure of the research is based on telling the history of women's participation and presence in the public arena from the constitutional era until now, the position of women's political rights in the constitution of the Islamic Republic of Iran, women's performance and presence in the public forces of Iran (by the country's basic institutions). Also in the field of theoretical framework, in addition to the subject laws, some views opposing women's participation in public affairs have been raised and criticized. In this process, the research method is descriptive-analytical; The purpose of this article, in addition to recognizing the capacities of the Constitution of the Islamic Republic of Iran, is to examine the challenges and shortcomings in the theoretical and practical field. Also, in this regard, relying on the high power of the epistemological frameworks of Islamic laws and considering the conditions of the present era, practical and appropriate contexts and solutions to address this issue in the field of politics and legislation are examined.[1]
آپتون، جوزف. (1361). نگرشی بر تاریخ نوین ایران. ترجمه یعقوب آژند. نشرنیلوفر.
آفاری، ژانت. (1377). انجمن‌های سری زنان در نهضت مشروطه. ترجمه جواد یوسفیان. نشربانو.
ابراهیم‌زاده، نبی‌اللـه. (1377) حاکمیت دینی. مرکز تحقیقات اسلامی.
بامداد، بدرالملوک. (1347) زنان ایرانی از انقلاب مشروطه تا انقلاب سفید، ج1، نشرابن‌سینا.
بشیریه، حسین. (1378). جامعهی مدنی و توسعهی سیاسی در ایران. علوم‌نوین.
بشیریه، حسین. (1386) آموزش دانش سیاسی. مؤسسهی پژوهشی نگاه معاصر.
تیموری، ابراهیم، 1361) تحریم تنباکو، اولین مقاومت منفی ایران، انتشارات امیر کبیر.
حافظیان، محمدحسین. (1378). بررسی مشارکت سیاسی زنان در روند انقلاب اسلامی ایران. پایان‌نامه‌کارشناسی‌ارشد. دانشگاه تهران.
حسن‌زاده‌گرجی، فرشته. (1385). بررسی و نقد حقوق سیاسی زنان در قانون جمهوری اسلامی ایران. پایان‌نامه. دانشگاه تهران.
درکتانیان، غلامرضا. (1383). نهضت فرهنگی زنان ایران و تأسیس مدارس دختران. مجموعه مقالات همایش بزرگداشت مشروطیت. نشرستوده.
دفتر انتخابات وزارت کشور، (1386). فهرست اسامی و مشخصات نمایندگان بیست‌وچهارمین دوره مجلس شورای ملی. تهران.
راش، مایکل. (1377). جامعه و سیاست. ترجمه منوچهر صبوری. نشرسمت.
رئوف، هبه. (1373) مشارکت سیاسی زنان (دیدگاهی اسلامی). ترجمه محسن آرمین. نشرقطره.
سانساریان، الیز. (1384). جنبش حقوق زنان در ایران (طغیان، افول وسرکوب از1280 تا انقلاب57). ترجمه نوشین احمدی‌خراسانی. نشراختران.
شمسالدّین، محمدمهدی. (1376). حدود مشارکت سیاسی زنان در اسلام. ترجمه محسن عابدی. نشربعثت.
صابری‌شمیرانی، (1354). نقش زن در جامعه ایران. پایان‌نامه‌کارشناسی‌ارشد. مؤسسه عالی علوم سیاسی و حزبی.
صادقی، جواد. (21/9/1388) نقش قضات زن در دادگاه خانواده‌کلیدی است. روزنامه فارس.
صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی، (1364). ج3. انتشارات مجلس شورای اسلامی.
علیم، شمیم. (14/1/1373). مشارکت سیاسی زنان در کشورهای درحال توسعه و توسعه‌‌نیافته. ترجمه زهرا حیدرزاده. روزنامه همشهری.
قاریسیدفاطمی، محمد. (1388). حقوق بشر در جهان معاصر. ج2. مؤسسهی مطالعات و پژوهشهای حقوقی.
قربانیان، ناصر و همکاران. (1380). بازپژوهی حقوق زن. مرکز امورمشارکت زنان ریاست‌جمهوری. ج1. روزنو.
کار، مهرانگیز. (1376). حقوق سیاسی زنان در ایران. انتشارات روشنگران ومطالعات زنان.
کار، مهرانگیز. (1379). مشارکت سیاسی زنان (موانع و امکانات). انتشارات روشنگران ومطالعات زنان.
کدیور، جمیله، (1378). زن. انتشارات اطلاعات.
کسروی، احمد، تاریخ مشروطه ایران، ج2، انتشارات امیرکبیر.
مدنی، سیدجلال‌الدین. (1376). کلیات حقوق اساسی. انتشارات پایدار.
مرادخانی، فردین.(1392). اصول بنیادین مشروطیت در اندیشهی مشروطهخواهان ایرانی (رسالهی دکتری). دانشکده‌ی حقوق دانشگاه شهیدبهشتی.
مصفّا، نسرین. (1373). نظامهاى سیاسى تطبیقى. انتشارات دانشکده‌ی حقوق و علوم‌سیاسى دانشگاه تهران.
مصفا، نسرین. (1375). مشارکت سیاسی زنان. وزارت امورخارجه.
ملک‌زاده، مهدی.(1364). تاریخ انقلاب مشروطیت ایران. ج2. نشرابن‌سینا.
منصورنژاد، محمد.(1381). مسئله ی زن اسلام و فمینیسم. انتشارات برگ زیتون.
موسوی‌خمینی، سیدروح‌الله. (1362). راه امام ازکلام امام: زن، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
مهرپور، حسین. (1383). نظام بین‌المللی حقوق بشر. انتشارات اطلاعات.
مهرپور، حسین. (1384). مباحثی از حقوق زن (بحثی پیرامون قضاوت زن). انتشارات اطلاعات.
نشاط، امید.(1378). معرفی نظام جمهوری اسلامی ایران. مرکز مطالعات فرهنگی و بین‌المللی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی.
نودهی، عفت.(1377). نقد و بررسی حقوق اجتماعی سیاسی زنان. پایان‌نامه. دانشگاه شهیدبهشتی.
ولویون، یروان، جایگاه زن درقانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، روزنامه آفتاب، 3/9/1388.
هاشمی، سیدمحمد.(1374). حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران. جلد 2. انتشارات میزان
هاشمی، سیدمحمد. (1375). حقوق اجتماعی و سیاسی زنان درچهار عرصه، مجله فرزانه، ش8.
هدیه‌لو، مریم. (14/9/1389). نقش زنان در مشارکت سیاسی. روزنامه جام‌جم.
Afari, Janet. (1998). Secret Women's Associations in the Constitutional Movement. Translated by Javad Yousefian. Banoo Publications.
Alim, Shamim. (1994/4/3). Women's political participation in developing and underdeveloped countries. Translated by Zahra Heidarzadeh. Hamshahri newspapar.
Bamdad, Badr al-Muluk. (1995) Iranian women from the Constitutional Revolution to the White Revolution. vol. 1. IbneSina publications.
Bashirieh, Hussein. (1999). Civil society and political development in Iran. New Sciences Publications.
Bashirieh, Hussein. (2007). Teaching political knowledge. Publications of the Contemporary View Research Institute.
Daraktanian, Golamreza. (2004). Iranian women's cultural movement and establishment of girls' schools. Proceedings of the Conference in Commemoration of Constitutionalism. Sotoudeh Publications.
Detailed minutes of the parliamentary deliberations on the final review of the Constitution (1985). Vol.3. Islamic Consultative Assembly Publications.
Ebrahimzade, Nabiolah. (1998). Religious Sovereignty, Islamic Research center.
Ghorbanian, Nasser and…. (2001). Review of women's rights. Center for Women Participation in the Presidency. Roze No Publications.
Hafezian, MohammadHossein. (1999). A Study of Women's Political Participation in the Process of the Islamic Revolution of Iran. Master Thesis. University of Tehran
Hasanzadeh Gorgi, Fereshte. (2006). Review and Critique of women's political rights in the constitutional of Islamic republic of Iran. Tehran University
Hashemi, Seyed Mohammad. (1995). Constitutional law of the Islamic Republic of Iran. Vol.2. Mizan Publications.
Hashemi, Seyed Mohammad. (1996). Social and political rights of women in four areas. Farzaneh Magazine. N.8.
Hediyehloo, Maryam. (2010/12/5). The role of women in political participation. Jam-e-Jam newspaper.
Kadivar, Jamileh, (1999). Woman. Etelaat publications.
Kar, Mehrangiz. (1997). Women's Political Rights in Iran. Roshangaran Publications.
Kar, Mehrangiz. (2000). Women's political participation (barriers and opportunities). Roshangaran Publications.
Kasravi, Ahmad, (1984). Constitutional history of Iran. Vol.2. Amirkabir Publications.
Madani, Seyed Jalaluddin. (1997). Generalities of constitutional law. paydar Publications.
Malekzadeh, Mehdi. (1985). History of the Iranian Constitutional Revolution. Vol2. IbneSina publications.
Mansournejad, Mohammad. (2002). The problem of women, Islam and feminism. Barge Zeyton Publications.
Mehrabi, MaFine zam. (2008). Iran and its place among nations. Newyork: Praeger.
Mehrpour, Hussein (2004). International human rights system. Etelaat publications.
Mehrpour, Hussein (2005). Discussions on women's rights (discussion on women's judgment). Etelaat publication.
Ministry of Interior Election Office. (2007). List of names and details of the representatives of the 24th term of the National Assembly. Tehran.
Moradkhani, Fardin (2013). The basic principles of constitutionalism in the thoughts of Iranian constitutionalists (doctoral dissertation). Faculty of Law, Shahid Beheshti University.
Mousavi Khomeini, Sayyed Ruhollah. (1983). Imam's way from Imam's words: Woman, Ministry of Culture and Islamic Guidance
Musafa, Nasrin. (1994). Comparative political systems. Reproduction from the Faculty of Law and Political Science, University of Tehran.
Musafa, Nasrin. (1996). Women's Political Participation. Publications of the Ministry of Foreign Affairs.
Najmabadi, Afsane. (1991). Hazards of Modernity and Morality: Women, state and Ideology in contemporary Iran. in D. kandiyoti(ed), women Islam and state, London: Macmillan Press.
Neshat, Omid. (1999). Introduction of the Islamic Republic of Iran. Publications of the Center for Cultural and International Studies of the Organization of Islamic Culture and Communications.
Nodehi, Effat. (1998). Critique of women's socio-political rights. Thesis. Shahid Beheshti University.
Qari Seyed Fatemi, Mohammad (2009). Human rights in the contemporary world. Vol.2. Institute of Legal Studies and Researches.
Raouf, Hebe. (1994) Women's Political Participation (Islamic Perspective). Translated by Mohsen Armin. Gatreh Publications.
Rush, Michael. (1998). Society and politics. Translated by Manouchehr Sabouri. Samt Publications.
Saberi Shemirani. (1975). The role of women in Iranian society. Master Thesis. Higher Institute of Political and Party Sciences.
Sadeghi, Javad. (2009/12/12). The role of female judges in the family court is key. Fars Newspaper.
Sansarian, Eliz. (2005). The Women's rights movement in Iran (uprising, decline and repression from 1280 to the revolution of 57). Translated by Noushin Ahmadi-Khorasani. Akhtaran Publications.
Shamsuddin, MohammadMahdi. (1997). Limits of women's political participation in Islam. Translated by Mohsen Abedi. Besat Publications.
Teymouri, Ibrahim. (1982). Tobacco boycott: Iran's first negative resistance. Amirkabir Publications
Upton, Joseph. (1982). A view on the modern history of Iran. Translated by Yaghoub Azhand. Niloufar Publications.
Volvion, Yerevan. (2009/11/24) The status of women in the constitution of the Islamic Republic of Iran, Aftab newspaper.
_||_