اثر بخشی آموزش کارکردهای اجرایی بر نشانه های نارسایی توجه و مهارت های اجتماعی کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی در تبریز
محورهای موضوعی : زن و خانوادهعلیرضا رزمی 1 , معصومه آزموده 2 , اکبر رضایی 3 , تورج هاشمی 4
1 - دانشجوی دکتری ، گروه روانشناسی، دانشکده علوم انسانی و تربیتی ، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
2 - استادیار، گروه روانشناسی، دانشکده علوم انسانی و تربیتی ، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران ( نویسنده مسئول )
mas_azemod@iaut.ac.ir
3 - دانشیار، گروه روان شناسی، دانشکده علوم انسانی و تربیتی، واحد تبریز، دانشگاه پیام نور، تبریز، ایران
4 - استاد، گروه روان شناسی، دانشکده علوم انسانی و تربیتی، دانشگاه تبریز، ایران
کلید واژه: مهارت های اجتماعی, کارکردهای اجرایی, اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی,
چکیده مقاله :
هدف پژوهش حاضر تعیین اثر بخشی آموزش کارکردهای اجرایی (توجه، بازداری پاسخ، حافظه فعال) بر نشانه های نارسایی توجه و مهارت های اجتماعی کودکان مبتلا به بیش‌فعالی در تبریز بود. این تحقیق به روش نیمه آزمایشی، در یک طرح پیش‌آزمون – پس‌آزمون، با گروه کنترل انجام گرفت. جامعه آماری مشتمل برکلیه دانش آموزان پسر ابتدایی مدارس ناحیه 4 آموزش و پرورش شهر تبریز بود. از بین جامعه مذکور نمونه ای به حجم 30 نفر به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و در دو گروه آزمایش و کنترل به طور تصادفی جایگزین شدند. سپس هر دو گروه مورد پیش آزمون قرار گرفته و به پرسشنامه های CSI-4 و مقیاس درجه بندی مهارت های اجتماعی (SSRS) پاسخ دادند. در مرحله بعد گروه آزمایش در 10 جلسه (60 دقیقه ای) آموزش کارکردهای اجرایی شرکت کردند و در ادامه از هر دو گروه پس آزمون بعمل آمد. پس از گردآوری داده ها فرضیه های تحقیق با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس به وسیله نرم افزار SPSS تحلیل شدند. نتایج نشان داد که آموزش کارکردهای اجرایی بر نشانه های نارسایی توجه و مهارت های اجتماعی کودکان مبتلا به بیش‌فعالی موثر بود.
The aim of this study was to determine the effectiveness of executive function training (attention, response inhibition, working memory) on attention deficit symptoms and social skills of children with ADHD in Tabriz. This quasi-experimental study used a pretest-posttest design with a control group. The statistical population included all male elementary school students in Tabriz district 4. from among this population, 30 students were selected using available sampling method and were randomly divided into experimental and control groups. Both groups were pre-tested and answered the CSI-4 questionnaire and the Social Skills Rating Scale (SSRS). Next, the experimental group participated in ten training sessions (each lasting 60 minutes) on executive functions, and then, both and control groups took post-test groups. By collecting data, the researcher tested the hypotheses of analysis of covariance using SWS software. The results showed that the mean score of negligence and anxiety in the post-test in the experimental group decreased compared to the pre-test. Also, the mean score of social skills in the post-test in the experimental group increased compared to the pre-test. The results showed that executive function training is effective on the symptoms of attention deficit and social skills of children with ADHD in Tabriz.
آهنگر قربانی، زهره؛ حسین خانزاده، عباسعلی؛ خسرو جاوید، مهناز؛ صادقی، عباس. (1394). اثربخشی اموزش کارکردهای اجرایی بر مهارتهای اجتماعی دانش آموزان با نارسا خوانی. فصلنامه افراد استثنایی، 5 (19)، 186.
تهرانی دوست؛ مهدی، رادگودرزی؛ رضا، سپاسی، میترا و علاقه بند راد، جواد ( 1382 ). نقایص کارکردهای اجرایی در کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه / بیش فعالی، تازه های علوم شناختی، 5(1)، 9- 1.
کوثری، لیلا و علیزاده، حمید(1389). مقایسه مهارت های اجتماعی دانش آموزان با اختلال نارسایی توجه / بیش فعالی و دانش آموزان بدون این اختلال در مقطع دبستان، مطالعات روان شناختی. دوره 6، شماره 3.
علیزاده، حمید (1383). اختلال نارسایی توجه/ فزون جنبشی، ویژگی ها، ارزیابی و درمان. تهران: انتشارات رشد.
فرد کهن، محمود؛ غباری بناب، باقر (1388). مقایسه مهارتهای اجتماعی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان استثنایی در مدارس تلفیقی و استثنایی. پژوهش در حیطه کودکان استثنایی سال نهم بهار 1388 شماره 1 (پیاپی 31).
منابع لاتین:
Ahangar gorbani, zouhre; Hossein Khanzadeh, Abbas Ali; Khosrow Javid, Mahnaz; Sadeghi, Abbas (1394). The effectiveness of executive function training on social skills of students with dyslexia. Quarterly Journal of Exceptional People, 5 (19), 186.
Alizadeh, Hamid (1383). Attention Deficit / Hyperactivity Disorder, Characteristics, Evaluation and Treatment. Tehran: Roshd Publications.
American Psychiatric Association (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders. 5th ed. Washington DC:USA.
Bannon, S. , Gonsalves, C. J. , Croft, R. J. , & Boyce, P. M. (2006). Executive function in obsessivecompulsive disorder: state or trait deficits. Australian and New Zealand Journal of Psychiatry, 40 (11-12), PP: 1031-1138.
Barkley, R. A. (2006). Attention Deficit Hyperactivity Disorder: A handbook for diagnosis and treatment (3 rd ed. ). New York: Gilford Press.
Charman, T., Carrol, F., Sturge, C. (2001). Theory of mind, executive function, And social competence in boy with ADHD. Emotional and behavioural Difficulltis, 6 (1) 31- 49.
Coolidge, F. L., Thede. L. L,& Young. S. E. (2000). Heritability and Comorbidity of attention deficit hyperactivity disorder with behavioral Disorders and executive functions deficits: A preliminary investingation. Developmental Neurophysiology, 17 (3), 273- 287.
Daniel Mares, M. A., Mcluckie, A., Scheartz., M., & Saini, M. (2007). Executive Functions impairments in children with attention Deficit hyperactivity disordetr: Do they differ between school and hom Invironments? Canadian Journal of psychiatry, 52 (8), 527-538.
Dawson, P; Guare, R. (2004). Executive skills in children and adolescents: A practical guide to assessment and intervention. New York: Guilford Press.
Dukte, S., & Stober, J. (2001). Test Anxiety and Working Memory. Journal of Developmental Psychology. 28, 689-729
Eslinger. P.J , Flaherty -Craig & C.V, Chakara.F (2013). Handbook of Clinical Neurology, Neurological Rehabilitation .Vol. 110 (3rd series).
Fard Kohan, Mahmoud; Ghobari Bonab, Baqer (1388). Comparison of social skills and academic achievement of exceptional students in integrated and exceptional schools. Research in the field of exceptional children in the ninth year of spring 2009 No. 1 (31 consecutive.(
Fisher, M; Barkley, R, A; Smallish, L; Fletcher, K. (2005). Executive functioning in hyperactive children, as young adults: attention, inhibition, response perseveration, and the impact of comorbidity. Developmental Neuro psychology. 27, 107-133.
Franke, B.; Faraone, S.V.; Asherson, P.; Buitelaar, J.; Bau, C.H.; Ramos-Quiroga, J.A.; Mick, E.; Grevet, E.H.; Johansson, S.; Haavik, J.; et al.( 2012). The genetics of attention deficit/hyperactivity disorder in adults, a review. Mol Psychiatry. 17, 960–987.
Fredriksen, M.; Dahl, A.A.; Martinsen, E.W.; Klungsoyr, O.; Faraone, S.V.; Peleikis, D.E. )2014(. Childhood and persistent ADHD symptoms associated with educational failure and long-term occupational disability in adult ADHD. Atten. Defic. Hyperact. Disord. 6, 87–99.
Fujii, Y., Kitagawa, K., Shimizu, Y., Shimizu, N., Toyomaki, A., Hashimoto, N., Kako, Y., Tanaka T, Asakura, S., Koyama, T., & Kusumi, I. (2013). Severity of Generalized Social Anxiety Disorder Correlates with Low Executive. Journal of Neuroscience Letters. 543, 42-46.
Goldberg, M. C.,Mostofsky. S. H., Cutting, L. E., Mahone, E., M., Aslor, B. C., Denckla, M. B., &Landa, R. J. (2005). Subtle executive impainrment in children with autism and children with ADHD. Journal of Autism and Developmental Disorders, 35 (3), 279-293.
Goldstein, S. & Golstein, M. ( 1998 ). Managing Attention Deficit Hyperacv ity Disorder in: aguide for praco ners ( 2nd ed ). New York, Ny: John Wiley.
Gresham, F., & Elliot, S. N. ( 1990 ). The social skills rating sestem.
Harji, o. And Saunders, K .; (1384). Social skills in interpersonal communication, translation: Beigi, Khashayar and Firooz Bakht, Mehrdad. Tehran: Roshd Publications.
Jonathan Banks. (2004). Social skills deficits. In E. Mash & L. Terdal (Eds.), Behavioral assessment of childhood disorders (pp.347-396). New York: The Guilford Press.
Kempton, S., Vance, A., Maruff, P., Luk, E., Costin, J., & Pantelis, C. (2001). Executive Functions and attention deficit hyperactivity disorder: Stimulant medication and better executive Function performance in children. Psychological Medicine, 29 (3), 527- 538.
Kowsari, Leila and Alizadeh, Hamid (1389). Comparison of students' social skills with attention deficit / hyperactivity disorder and students without this disorder in primary school, psychological studies. Volume 6, Number 3.
Langley, K. ADHD Genetics. In Oxford Textbook of Attention Deficit Hyperactivity Disorder; Oxford University Press: Oxford, UK, 2018; Chapter 3; p. 19.
Lee Park.K.,Loman,S., &Miller,M.A. (2007).Social skills.Adaptive Behavior Assessment-II: Clinical Use and Interpretation,Elsevier Inc.
Mares, D; McLuckie, A; Schwartz, M; Saini, M. (2007). Executive Function Impairments in Children with Attention-Deficit Hyperactivity Disorder: Do They Differ Between School and Home Environments. The Canadian Journal of Psychiatry. 52. 8.
Mc Closkey, G; Perkins, L; Divner, B. (2009). Assessment and Intervention for Executive Function Difficulties. New York: Routledge Press.
Micco, J. , Henin, A. , Biederman, J. , Petty, C. , & Beker, D. (2009). Executive function in patients with depression and anxiety. Journal of Depress Anxiety, 26, PP:780-790.
Rapport, M. D, Bolden J, Kofler MJ, Sarver DE, Raiker JS, Alderson M. R. (2009). Hyperactivity in boys with attention- deficit/ hyperactivity disorder (ADHD): A ubiquitous core symptom or manifestation of working memory deficits? Journal of Abnormal Child Psychology. , 9, PP:521-534.
Seidman, Larry J, neuropsychological Functioning in people with ADHDacross the lifespan, (2006). J of Clinical psychology Review, 26, 466- 485.
Tehrani Doost; Mehdi, Radgoodarzi; Reza, Sepasi, Mitra and Alaghband Rad, Javad (2003). Executive dysfunctions in children with attention deficit / hyperactivity disorder, Cognitive Science News, 5 (1), 9-1.
Valerna, E. M., & Seidman, L. J. (2006). Neuropsychology of attention deficit hyperactivity disorder in preschoolers. Infant and Young children, 19 (2), 94-108.
Willcutt, E. G; Doyle, A. E; Nigg, J. T; Faraone, S. V; Pennington, B. F. (2005). Validity of the executive function theory of attention deficit/hyperactivity disorder: A meta-analytic review. Biological Psychiatry. 57, 1336-1346.
_||_