شبیه سازی پراکندگی و تعیین منشاء آلاینده های کیفی آب زیرزمینی (مطالعه موردی: دشت نوبندگان)

محورهای موضوعی : منابع آب

سیدامیربیژن الهامیان ¹ , غلامرضا رخشنده رو ² , امیرحسین جاوید ³

1 - دانشجوی دکترا، گروه مهندسی محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
2 - استاد بخش مهندسی عمران، دانشکده مهندسی، دانشگاه شیراز
3 - عضو هیئت علمی گروه مهندسی محیط زیست دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1400/10/23 تاریخ پذیرش : 1400/12/24 تاریخ انتشار : 1401/03/01

کلید واژه: GMS, شبیه سازی آب زیرزمینی, منشا آلودگی, مدیریت کیفی, نوبندگان فارس,

چکیده مقاله :

با توجه به افزایش روزافزون جمعیت، دسترسی به آب یک بحران جدی تلقی می شود. هدف از انجام این مقاله، شبیه سازی منابع آب زیرزمینی به صورت مطالعه موردی در دشت نوبندگان فارس و بدست آوردن مسیر و شدت جریان آبخوان و تعیین پراکنش و منشا آلاینده های کیفی در آن با استفاده از نرم افزار GMS می باشد. هیدرولیک جریان آب زیرزمینی در این دشت ابتدا شبیه سازی، واسنجی و صحت سنجی گردیده است. سپس با مشخص شدن شدت و مسیر حرکت جریان آبخوان دشت و تعامل آن با آبخوانهای مجاور، پراکنش آلاینده های کیفی بررسی و شبیه سازی گردیده است. در انتها، با درون یابی اطلاعات کیفیت آب، منشا احتمالی آلاینده ها در دشت بررسی و تعیین گردیده است. بیشینه پارامترهای سختی و شوری آب دشت به ترتیب 1272 (mg/l.CaCO3) و 3178 (µ mho/cm) می باشد که نسبتا زیاد بوده و نشان دهنده کیفیت پایین آب دشت می باشد. مقادیر این آلاینده ها در نواحی مرکزی دشت که ضخامت آبخوان افزایش یافته و قدری رقیق سازی صورت گرفته، کاهش می یابد. کیفیت آبخوان از لحاظ شوری در دسته ی لب شور و از لحاظ سختی در دسته بسیار سخت قرار می گیرد. بررسی نقشه کاربری اراضی در دشت نشاندهنده آنست که منابع احتمالی آلودگی آبخوان در نواحی متراکم زمین های کشاورزی در نواحی شمالی، در اطراف شهر نوبندگان و محل روستاها در شمال دشت می باشند. بهمین ترتیب غلظت آلاینده ها در نواحی مرکزی دشت به علت نبود شهر، روستا و افزایش ضخامت آبخوان کاهش می یابد.

چکیده انگلیسی:

Due to the population growth and their agricultural needs, access to water is considered a serious crisis. The objective of this paper is to simulate groundwater resources in Nobandegan plain, Fars, as a case study, to obtain the path and intensity of groundwater flow, and to determine the distribution and origin of groundwater quality pollutants using GMS software. First, groundwater flow hydraulics in the plain has been simulated, calibrated and validated. Then, having the intensity and direction of groundwater flow in the plain and its interaction with adjacent aquifers, the distribution of qualitative pollutants has been investigated and simulated. Finally, combining groundwater quality and quantity information, possible origin of pollutants in the plain has been investigated and determined. Maximum values for groundwater hardness and salinity in the plain were 1272 (mg / l.CaCO3) and 3178 (µ mho / cm), respectively, which are relatively high and indicate low groundwater quality in the plain. However, pollutant levels decreased in the central areas of the plain where the aquifer thickness increases and some dilution takes place. Groundwater quality is saline in terms of salinity and very hard in terms of hardness. Investigating land use over the plain shows that the possible origins of groundwater pollution are dense agricultural activities in the northern areas, and location of Nobandegan city and villages there. Pollutants concentration in central plain decreased, apparently due to the lack of any city, village, or agricultural activity, in addition to aquifer thickness increase there.