بررسی حقوق مالی زوجه در حین زوجیت
محورهای موضوعی : دین، مذهب و فقه
شکوفه زایرتوری
1
(دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، گروه فقه و حقوق، قم. ایران.)
علی بحری (طیبی)
2
(دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، گروه فقه و حقوق، قم. ایران.)
کلید واژه: marriage, زوجه, wife, حقوق مالی, زوجیت, Financial rights,
چکیده مقاله :
عقد نکاح جزء اسبابی است که برای زوجین ایجاد حق می‌نماید، این حق اعم از حق مالی و حق غیر مالی است. حقوق مالی زوجین را به سه دوره می‌توان تقسیم کرد: در حین زوحیت، پس از طلاق، بعد از فوت. حقوق مالی مختص به زوجه که ناشی از حق نکاح می‌باشد، شامل مهر و نفقه و اجرت المثل و نحله می باشد. هدف این پژوهش بررسی حقوق مالی زوجه در فقه امامیه و حقوق موضوعه ایران در حین زوحیت می باشد. روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی، تحلیلیمی باشد. نتایج در این پژوهش نشان داد که مهر یکی از ارکان نکاح است و مقدار مالی است که زوج به زوجه می‌پردازد. سبب وجوب مهر عقد است و به محض عقد نکاح مهر به ملکیت زن در می‌آید و با وقوع نزدیکی تمام آن استقرار می‌یابد. تعبیری که قرآن از مهریه کرده، صداق است(قرآن کریم، نساء، 4) و صداق، بی‌شک، همراه با بار حقوقی، پایه‌ای کاملاً اخلاقی دارد؛ زیرا تأیید کننده‌ی راستی و نشان وفاداری شوهر به زن است؛ در واقع، صداق، عنصر سوم و در عین حال اختیاری و غیر‌اجباری در نکاح است که مرد آن را به عنوان هدیه به زن می‌دهد؛ هرچند که گاه، کلان بودن میزان این هدیه، بار معنوی آن را تقریباً از میان می‌برد و به آن صورتی کاملاً مادی می‌بخشد. نفقه زن عبارتست از عموم مایحتاج معیشتی زن که زوج مکلف است این نیازمندیها را متناسب با شان و منزلت اجتماعی و خانوادگی زن بپردازد. نفقه ضمن اینکه یک حکم تکلیفی است حکم وضعی نیز می‌باشد، نفقه مختص به عقد دائم می باشد.
Marriage contract is a mean that initiate legal rights for the both involved couples. It included both the financial and non-financial rights. The couple financial rights could be divided into three periods: 1) during the marriage, 2) After the divorce, 3) after the death. The allocated financial rights for the wife that resulted from the marriage included the alimony, compensation and dowry. The research aimed to review the financial rights of woman in Shiite Jurisprudence and Iranian laws during the marriage. The research methods was a descriptive- analytical. The study concluded that "Mahr"(alimony) is one of the pillars of marriage and it is the amount of money that the husband should pay to his wife. The cause for the alimony necessity is the marriage contract and as soon as the marriage contract would have the obligation seal stamped it become the women's property and would be all established while the couple relation accomplished. The Quran interpretation of the "Mahr"(alimony) is Sedagh( interchanging present) (Quran, An-Nisa 4) and Mahr, no doubt, with its legal burden, based on completely ethical, since it confirms the honesty and show loyalty of the husband to his wife. In fact, Mahr, the third element that is voluntary. It should be presented to wife by the husband as a gift. Dowry is the living costs of the wife which should be assigned properly and paid by the husband. It is limited to a permanent marriage contract.
- قرآن کریم.
- ابن بابویه قمی، محمد‌بن‌علی‌بن‌حسین (شیخ صدوق) (1415ق). من لا یحضره الفقیه، انتشارات اسلامیه.
- بحرانی، یوسف(1409ق.)،الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة، مؤسسه نشر اسلامی، قم
- بوازار، مارسل (1362). انسان دوستی در اسلام، برگردان محمدحسن مهدی اردبیلی و غلام‌حسین یوسفی، توس، تهران.
- جبعی العاملی، زین الدین (شهید ثانی) (1416 ق). مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام، چ اول، موسسه المعارف الاسلامیه، قم.
- جبعی العاملی، زین‌الدین (شهید ثانی) (1410ق). الروضه البهیة فی شرح اللمعه الدمشقیة، چ اول، انتشارات داوری، قم.
- جعفری لنگرودی، محمد جعفر(1346). ترمینولوژی حقوق، ابن سینا، تهران.
- جعفری، محمدتقی(1375). ترجمه و تفسیر نهج‌البلاغه، ج11، دفتر نشر اسلامی، قم.
- جوادی آملی، عبدالله(1375). زن در آیینه‌ی جلال و جمال، ج1، صدرا، قم.
- حلّی، جمال الدین ابی منصور حسن بن یوسف (علامه حلی) (1376). تبصره المتعلمین فی احکام الدین، ج2، دارالفکر، قم.
- زحیلی، وهبة،(1420ق)، الاسرة المسلمة فی العلم المعاصر، دارالفکر، دمشق.
- صفایی، سید حسن، امامی، اسدالله (1378). مختصر حقوق خانواده، چ5و8، میزان، تهران.
- طالقانی، سیدمحمود (1360). پرتوی از قرآن، ج4، شرکت سهامی انتشار، بی‌جا.
- طباطبایی، سیدعلی‌بن محمدبن ابی معاذ (1418ق). ریاض المسائل فی التحقیق الاحکام بالدلائل، موسسه آل‌البیت (ع)، قم.
- طوسی، محمدبن الحسن (1409ق). التبیان، ج6، مکتبه الاعلام الاسلامی، قم.
- ق‍ان‍ون مدنی با آخ‍ری‍ن اص‍لاح‍ات ب‍ان‍ض‍م‍ام ق‍ان‍ون م‍س‍ئ‍ول‍ی‍ت مدنی ت‍ص‍ح‍ی‍ح و م‍ق‍اب‍ل‍ه بر اس‍اس ک‍ت‍اب ق‍ان‍ون مدنی در ن‍ظم ک‍ن‍ون‍ی ناصر کاتوزیان(۱۳۹۲)زی‍ر ن‍ظر م‍ح‍م‍دح‍س‍ی‍ن ش‍ه‍ب‍ازی؛ ب‍ک‍وش‍ش ع‍ب‍اس ح‍س‍ی‍ن‍ی‌ن‍ی‍ک. م‍ج‍د، تهران.
- کاتوزیان، ناصر(1378). حقوق مدنی خانواده، چ2، بهمن برنا، تهران.
- محقق داماد، مصطفی(1365). بررسی فقهی حقوق خانواده، انتشارات علوم اسلامی، تهران.
- مکارم شیرازی، ناصر و همکاران (1366). تفسیر نمونه»، ج3، دارالکتاب الاسلامیّه، تهران.
- موسوی الخمینی، روح‌الله (بی‌تا). تحریر الوسیله، چ2، ج2، انتشارات دارالعلم، قم.
- نجفی، محمّد حسن (1366). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام ، چ2، المکتبة الاسلامیّة، تهران.
- نجفی، محمد حسن(1981). جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام، چ7، دارالاحیاء التراث العربی، بیروت، لبنان.
_||_