تحلیل شخصیت و نقش زنان در داستان های شاهنامه
محورهای موضوعی : روان شناسی
حسین علی نقی
1
(دانشگاه شهید رجایی، گروه ادبیات فارسی، تهران، ایران)
کلید واژه: شاهنامه, فردوسی, Shahnameh, story, Ferdowsi, شخصیت زنان, نقش زنان, role of women, Character of Woman,
چکیده مقاله :
بررسی نقش زنان در شاهنامة فردوسی و بازتاب سیمای آنها در آن، جزو بحث هایی است که همیشه مورد مناقشة اهل فن و تحقیق بوده است. برخی معتقد به زن ستیزانه بودن شاهنامه هستند و برخی دیگر در پی رد این مدعا. هدف از انجام این پژوهش بررسی شخصیت، نقش و تأثیر زنان شاهنامه در داستان های آن است. شخصیت هر یک از زنان شاهنامه منحصربه فرد و یکتاست؛ همچنان که نقش زنان در تمام داستان های شاهنامه یک شکل نیست و دارای تأثیرهای متفاوتی است و نقش آنان در هر دوره، چه اساطیری و چه پهلوانی و چه تاریخی بسامدهای گوناگونی دارد. بررسی شخصیت و نقش زنان در داستان های شاهنامه موجب می شود تا آنها را بهتر شناخته و کنش ها و واکنش های آنان، در راستای داستان ها به درستی مورد بررسی قرار داده شود. این مقاله ابتدا به دیدگاه حاکم بر فضای داستان های شاهنامه نسبت به زنان می پردازد. سپس نقش کلی زنان در شاهنامه را مورد بررسی قرار می دهد. در ادامه به تحلیل و بررسی نقش و شخصیت هر یک از زنان شاهنامه و تأثیر هر یک در روند داستان ها می پردازد.
The Role and share of Woman in Ferdowsi Shahnameh stories has been as a controversial issue among the experts. Some claimed misogynistic stands for the Shahnameh while others denied such an attitude. The current research purposed to review the character, role and the contribution of women in Shahnameh Stories. The character of any Shahnameh woman is peerless and unique; such as their roles that are not similar in all stories and have different weights and frequency in each part of the Shahnameh: the mythology part, the heroic-epic part and the historic part. This article, at first, discussed the general atmosphere about women in Shahnameh stories and then reviewed the various roles of women in the tales and finally, analyzed each character and function of each woman in the trend of each story and tale.
اسلامی ندوشن، محمدعلی( 1370) آواها و ایماها، انتشارات یزدان.
اکبری، منوچهر( 1380) «شایست و ناشایست زنان در شاهنامه»، مجلة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، تابستان و پاییز.
بصاری، طلعت( 1350) زنان شاهنامه، انتشارات دانشسرای عالی.
بهامیریان قهفرخی، فرخنده، لویمی، سهیلا(1388) آشنایی با نقش زنان در تحولات ادبی، فصلنامه علمی پژوهشی زن و فرهنگ، سال اول، شماره اول، ص 68-56.
پاک نیا، محبوبه( 1385) «خوانشی از زن در شاهنامه»، مجلة مطالعات زنان، س 4 ، ش 2.
سرّامی، قدمعلی( 1388) از رنگ گل تا رنج خار (شکل شناسی داستانهای شاهنامه)، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
سلیمانی، محسن( 1365) تأملی دیگر در باب داستان، انتشارات حوزة هنری سازمان تبلیغات اسلامی.
عباسی، حجت؛ قبادی، حسینعلی( 1389) «مقایسة جایگاه زن در شاهنامة فردوسی با ایلیاد و اودیسة هومر»، فصلنامة ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، س 6 ، ش 19.
فردوسی، ابوالقاسم( 1374) شاهنامة فردوسی : متن کامل (بر اساس نسخة مسکو)، نشر قطره.
قبول، احسان( 1388) «شخصیت شناسی شغاد در شاهنامه» مجلة جستارهای ادبی، ش 164.
مکی، ابراهیم( 1371) شناخت عوامل نمایش، انتشارات سروش.
موسوی، سید کاظم؛ خسروی، اشرف( 1387) «آنیما و راز اسارت خواهران همراه در شاهنامه» مجلة پژوهش زنان، دورة 6، ش 3.
میرصادقی، جمال( 1376) ادبیات داستانی، انتشارات سخن.
میرصادقی، جمال ( 1385) عناصر داستان، انتشارات سخن.
نولدکه، تئودور( 1384) حماسة ملی ایرانیان، ترجمة بزرگ علوی، انتشارات نگاه.
یزدانی، زینب( 1378) زن در شعر فارسی، انتشارات فردوس.
_||_