نقد و تحلیل مضامین اجتماعی رمان سووشون (سیمین دانشور)
محورهای موضوعی : ادبیات فارسی
مریم محمودی
1
(دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان، گروه زبان و ادبیات فارسی، دهاقان، ایران.)
فائزه اشرفیان
2
(دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان، گروه زبان و ادبیات فارسی، دهاقان، ایران.)
کلید واژه: رمان سووشون, مضامین اجتماعی, سیمین دانشور,
چکیده مقاله :
پژوهش حاضر با هدف شناخت فضای اجتماعی سال های پیش از انقلاب و تحلیل مسائلی هم چون نقش زنان در اجتماع، مردسالاری، غرب زدگی و حضور استعمار و خانواده با تکیه بر رمان سووشون سیمین دانشور، به روش، توصیفی - تحلیلی انجام گرفته است. جامعهشناسی ادبیات از سویی با ادبیات و از سوی دیگر با جامعهشناسی در ارتباط است. در این شیوة نقد، ساختار و محتوای اثر ادبی و ارتباط آن با جامعه و تأثیرات متقابل ادبیات و جامعه و چگونگی انعکاس مسائل اجتماعی از دیدگاه خالق اثر مورد بررسی قرار می‌گیرد. رمان سووشون محصول شرایط اجتماعی سال های وحشت و خشونت پس از کودتای 28 مرداد 1332 است؛ دوره‌ای که آمال و آرزوهای ملتی آزادی‌خواه و استقلال‌طلب در اثر دسیسة عوامل بیگانه و داخلی و پاره‌ای اشتباهات رهبران سیاسی و مذهبی بر باد رفت و یأس و ناامیدی، احساس شکست و انزواطلبی، گریبانگیر جامعة ازهم‌گسیختۀ ایران گردید. نتیجة پژوهش نشان داد که سیمین دانشور با تیزبینی و درایتی متعهدانه تلاش کرده است بخشی از حقایق تلخ اجتماعی و نیز دردها، رنج ها و مصائبی را که در این سال های سیاه بر ملت ایران رفته است، ترسیم نماید. وی به مشکل هویت و جایگاه زن ایرانی در تغییرات و تحولات اجتماعی می‌پردازد و تلاش برای خودیابی و باید و نبایدها را با انتقاد از جامعۀ مردسالار در هم می‌آمیزد.
The purpose of this study was to identify the social atmosphere of the pre-revolutionary years and to analyze such issues as the role of women in society, patriarchy, westernization, and the presence of colonialism and family, based on the narrator's narrative by descriptive-analytical method. Sociology of literature, on one hand, is related to literature, and on the other hand to sociology. In this method of critique, the structure and content of the literary work and its relation to society, and the mutual effects of literature and society, and how to reflect social issues from the author's point of view in a literary work are examined. The novel “Savushun” is the product of social conditions in the years of horror and violence after the coup on Aug. 19 1953; the period that the wishes and ideals of a freedom loving and nationalist nation were ruined due to the conspiracy of alien and domestic agents and various mistakes by the political and religious leaders, and disappointment, despair, the feeling of failure, and aloofness bothered the disunited Iranian community. The main aim of the author in this study is identifying the social environment of the years before the revolution and analyzing the points such as the role of women in the community, patriarchy, heroism, and the influence of the foreigners by relying on the novel “Savushun”. By subtlety and committing discernment, Daneshvar has tried to depict a part of bitter social realities and the agonies and sufferings as well as difficulties confronting the Iranian nation in those black years. She dealt with the problem of identity and position of Iranian women in the social transformations, and in her efforts for self-concept and releasing from veils, she incorporates the agreements and disagreements by criticizing the patriarchal community.
- باقری، نرگس. (۱۳۸۷). زنان در داستان. تهران: مروارید.
- حسنلی، کاوس، سالاری، قاسم. (1386). نشانههای فمنیسم در آثار سیمین دانشور. فصلنامة مطالعات اجتماعی- روانشناختی زنان (مطالعات زنان)، 1، 5-25.
- حسینی، مریم. (۱۳۸۴). روایت زنانه در داستان‌نویسی زنانه. نشریۀ کتاب ماه ادبیات و فلسفه، 93، 94 -101.
- دانشور، سیمین. (۱۳۵۷). سووشون. تهران: خوارزمی.
- دری، تجمه، خیراندیش، سید مهدی. (1393). مقایسة بازتاب فرهنگ عامه در آثار سیمین دانشور و احمد محمود. نشریة فرهنگ و ادبیات عامه، 3، 79-103.
- دقیقی، مژده. (1381). سرگردانی یک جیرۀ همگانی است. نشریۀ زنان، 86، ۳۲-۳۶.
- ذوالقدر، میمنت. (1379). رمانهای معاصر فارسی. تهران: نیلوفر.
- رنجبر، ابراهیم. (۱۳۹۰). تحلیل رمان سووشون از منظر عناصر حماسی. نشریۀ زبان و ادبیات فارسی، 70، ۳۷-۶۲.
- سپانلو، محمد علی. (۱۳۸۱). نویسندگان پیشرو ایران: مروری بر قصه‌نویسی، رمان‌نویسی، نمایشنامهنویسی و نقد ادبی. چاپ ششم. تهران: انتشارات آگاه.
- سرمشقی، فاطمه. (۱۳۸۶). سووشون روایت نمادین تاریخ ایران. فصلنامۀ هنر، ۷۲، ۲۸- ۶۴.
- سرمشقی، فاطمه. (۱۳۸۸). سووشون و رویکرد اصالت زن. فصلنامۀ هنر، ۷۹، ۷-۳۷.
- شریفی، محمد. (۱۳۸۸). فرهنگ ادبیات فارسی. تهران: فرهنگ نشر نو و معین.
- عبداللهیان، حمید. (1378). کارنامه نثر معاصر. تهران: پایا.
- عسگری حسنکلو، عسگر. (۱۳۹۴). جامعهشناسی رمان فارسی. تهران: انتشارات نگاه.
- مدیری، بهمن. (۱۳۸۹). زن و ادبیات معاصر: رهیافتی تاریخی بر جایگاه زنان در ادب پارسی با تأکید بر دوران معاصر. نشریۀ حافظ، ۷۷، ۳۴-۳۸.
- ناظمیان، رضا، شکوهی نیا، مریم. (1392). مقایسه و تحلیل جلوه‌های پسااستعماری در رمانهای موسم هجرت به شمال طیب صالح و سووشون سیمین دانشور. فصلنامة پژوهش زبان و ادبیات فارسی، 29، 1-32.
- نوین، حسین. (1388). نقد و تحلیل جامعه‌شناختی داستان عید ایرانیها با تکیه بر مجموعه داستانی شهری چون بهشت. فصلنامة پژوهش زبان و ادبیات فارسی، 12، 125- 141.
- میرعابدینی، حسن. (۱۳۸۰). صد سال داستان‌نویسی. ۲ج، تهران: چشمه.
_||_