ســل در آبزیان

محورهای موضوعی : علوم بالینی دامپزشکی

آلاء عنایتی ¹ (گروه پژوهشی فرآورد‌ه‌های بیولوژیک دامی، سازمان جهاد دانشگاهی تهران)

تاریخ دریافت : 1398/04/22 تاریخ پذیرش : 1398/06/22 تاریخ انتشار : 1398/12/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

مایکوباکتریوز ماهی که توبرکولوز (سل) آبزیان نیز نامیده می‌شود، یکی از بیماری‌های گرانولوماتوزی مزمن ماهیان با نشانه‌های لاغری مفرط، از بین رفتن رنگ بدن، زخم‌های جلدی سطحی و یا عمیق و ندول‌های سفید رنگ در اندام‌های داخلی ماهی است، این بیماری گرانولوماتوزی سیستمیک به‌صورت مزمن یا حاد در ماهی‌های آکواریومی و پرورشی و به‌طور ویژه در آن‌هایی که تحت شرایط نامناسبی نگهداری می‌شوند، رخ می‌دهد. این بیماری قابل انتقال به انسان بوده و به آن گرانولومای تانک ماهی یا گرانولوم استخر شنا نیز اطلاق می‌شود و به‌طور معمول به‌صورت بیماری پوستی شامل التهاب گرانولوماتوز و یا گرانولومای ندولی یا منتشر پوست، بافت زیر پوستی و غلاف تاندون انگشتان و دست‌ها تظاهر می‌یابد. با وجود این‌که تمام ماهیان زینتی آب شیرین و شور به این بیماری حساس‌ هستند، خانواده‌های آنابانتیده (بتا وگورامی‌ها)، کاراسیده (تتراها) و کپور ماهیان (بارب، کوی و گلدفیش) حساسیت بیشتری نشان داده‌اند. گونه‌های متداول ایجاد کننده توبرکلوز ماهی عبارت‌اند از: M.marinum، M.chelonae، M.fortuitum و M.neoaurum. گونه‌های مختلفی از مایکوباکتریوم‌ها در حیوانات مختلف ایجاد بیماری می‌کنند که برخی از آن‌ها موجب بیماری‌های مهمی در انسان نیز می‌شوند. با این حال گونه‌هایی که مایکوباکتریوز ماهی را ایجاد می‌کنند به عنوان مایکوباکتریوم‌های غیر سلی مطرح هستند و بیماری وخیمی در انسان ایجاد نمی‌کنند. مهم‌ترین مخزن مایکوباکتریوم‌های غیر سلی، آب است. مایکوباکتریوز یک زئونوز شغلی است که طیف گسترده‌ای از گونه‌های مختلف ماهیان پرورشی، وحشی و آکواریومی آب شیرین، لب‌شور و شور را مبتلا می‌سازد. تعداد کمی از مایکوباکتریوم‌های آبزیان برای انسان بیماری‌زا هستند، اما به‌طور ویژه گونه مایکوباکتریوم مارینوم و گاهی مایکوباکتریوم فورتویتوم می‌توانند گرانولومای تانک ماهی را در انسان ایجاد کنند؛ عفونت مزمنی که معمولا به اندام‌های انتهایی (مثل انگشتان و دست‌ها) محدود است و بیشتر در افراد با مشکلات سیستم ایمنی اتفاق می‌افتد. بهترین راه مقابله با بیماری، معدوم کردن ماهیان آلوده و ضدعفونی کامل تجهیزات است. در مورد ماهیان زینتی و ماهیان با ارزش بالا، درمان تزریقی یا خوراکی، یا درمان حمام یا تزریق داخل صفاقی کانامایسین، ایزونیازید، همراه با ریفامپیسین در غذا، ممکن است پذیرفتنی باشد.