بررسی تأثیر عناصر اقلیمی در معماری شهری: مطالعه موردی شهر لالی

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

مسعود صفایی پور ¹ (اســتادیار اقلــیم شناســی، دانشــگاه شــهید چمــران اهــواز، ایــران)
همـــا طـــاهری ² (کارشناسی ارشد اقلیم شناسی، دانشـگاه آزاد اسـلامی واحـد اهـواز، ایـران)

تاریخ دریافت : 1394/10/15 تاریخ پذیرش : 1394/10/15 تاریخ انتشار : 1389/07/01

کلید واژه: برنامه ریزی اقلیمی, منطقه آسایش, شاخص اولگی, شاخص گیونی, شاخص ماهانی, لالی,

چکیده مقاله :

اقلیم معماری دانشی است که شیوۀ استفاده از عناصر اقلیمی در جهت طراحی اصولی ساختمان را امکان پذیر می سازد. برای دست یابی به اهداف تحقیق حاضر از دوره آماری 24 ساله (2009- 1985) ایستگاه سینوپتیک شهر لالی به روش تحلیلی - توصیفی بهره گرفته شده، مساکن آن بر پایۀ روش های تجربی، نظیر (روش زیست- اقلیمی اولگی، جدول بیوکلیماتیک ساختمانی گیونی، ماهانی) برای تعیین محدوده آسایش حرارتی در طول شبانه روز مورد توجه قرار گرفت. مهمترین عناصر اقلیمی موثر در لالی، تابش، ساعات آفتابی، دما و باد شناخته شد. آسایش حرارتی در لالی در طی بیشتر شب ها مناسب بوده، ولی در بیشتر ماه های سال آسایش حرارتی در روز مناسب نیست. بهترین جهت قرارگیری ساختمان‌ها جهت شمالی جنوبی با کشیدگی شرقی غربی است، به طوری که و معماری ساختمان به صورت فشرده همراه با حیاط باشد. فاصله گذاری بین ساختمان ها بافت فشرده و متراکم مناسب تر است. اندازه بازشوها در اندازه کوچک مناسب تر هستند و مساحت آنها بهتر است 5/1 الی 5/5 درصد مساحت نمای مربوطه باشد. موقعیت بازشوها چون ایجاد کوران در فضای داخلی ضرورتی ندارد، ساختمان ها می توانند یک طرفه باشند؛ یعنی تنها از یک طرف به فضای آزاد ارتباط داشته باشند. فضاهای خارجی چون در 5 ماه از سال، هوا در شب ها مناسب است، باید فضایی در خارج از ساختمان برای استفاده در شب ها یا در مواقعی که هوا مناسب است، پیش بینی شود. دیوارهای داخل و خارجی و بام ها، باید از مصالح سنگین ساخته شوند تا زمان تأخیر این مصالح بیشتر از 8 ساعت باشد  

منابع و مأخذ:

1- آرام، مهسا، ( 1384)، مطالعه و طراحی همسازبا اقلیم گرم و خشک با تأکیـد بـر شهرسـتان کاشـان، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.

2- بحرینی، حسن، کریمی،کیوان، (1381)، برنامـه ریزی محیطی ایران برای توسعه زمین (راهنمایی برای برنامـه ریــزی و طراحــی محلــی پایــدار)، انتشــارات دانشگاه تهران.

3- پورحســینی، کلثــوم،( 1388)، بررســی نقــش عناصـر اقلیمـی در شهرسـتان اندیمشـک، پایـان نامـه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا، دانشـگاه آزاد اسـلامی واحد اهواز.

4- توســلی، محمــود، (1381)، ســاخت شــهر و معماری در اقلـیم گـرم و خشـک ایـران، چـاپ اول، انتشارات دانشگاه پیام نور.

5- جهانبخش، سعید و همکاران، ( 1386)، نقش اقلـیم در طراحـی و ایجـاد فضـاهای مسـکونی شـهر سرعین، سازمان مسکن و شهرسازی استان اردبیل.

6- دالمن، مسعود، (1381)، نقش اقلیم حیـاتی در معماری سواحل جنوب، پایان نامـه کارشناسـی ارشـد دانشگاه اصفهان.

7- زمرشیدیان، حسین، ( 1384)، معماری ایـران- اجرای ساختمان با مصالح سنتی، انتشارات آزاده.

8- شریفی، لیلا، (1380) بهینـه سـازی مسـکن از نظر مصرف انرژی، مطالعه ی موردی شهر اهواز، پایان نامه کارشناسی ارشدجغرافیا، دانشگاه تهران شمال.

9- شکیبا منش، امیر و قربانیـان، مهشـید، (1385)، تنظیم شرایط محیطی: اصـول و مبـانی اقلـیم شناسـی، جلد دوم، انتشارات طحان.

10- صدایی، یوسـف، ( 1386)، بررسـی اقلـیم و معماری شهر سـراب، پایـان نامـه کارشناسـی ارشـد، دانشگاه زنجان.

11- صفایی، شهلا، ( 1385)، تهیه الگوی مسـکن بهینه همساز بـا اقلـیم بـرای شـهر اهـواز، پایـان نامـه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی اهواز. 

 

12- طاهری، همـا، (1380)، ارزیـابی تـوان هـای محیطی شهر لالی، پایان نامه کارشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز.

13-علیجــانی، بهلــول و کاویــانی، محمدرضــا،(1382)، مبــانی آب وهواشناســی، انتشــارات ســمت، تهران.

14- قبادیــان، وحیــد و فــیض مهــدوی، محمــد،(1384)، طراحــی اقلیمــی، اصــول نظــری و اجرایــی کاربرد انرژی در ساختمان، انتشارات دانشگاه تهران.

15- کـاظمی، عبـاس، ( 1386)، اثـرات اقلـیم بـر معماری قدیم و جدید رامهرمز، پایان نامه کارشناسـی ارشد رشته جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز.

16- کاویــانی، محمدرضــا و علیجــانی، بهلــول، (1373)، بررسی نقشـه زیسـت اقلـیم انسـانی ایـران، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 28.

17- کسمایی، مرتضی، (1384)، اقلیم و معمـاری، مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن تهران.

18- کسمایی، مرتضی، ( 1367)، اقلیم و معمـاری خوزســتان، خرمشــهر، انتشــارات مرکــز تحقیقــات و مسکن.

19- کـواینگز، برگـر، (1996)، راهنمـای طراحـی اقلیمـی، متـرجم مرتضـی کسـمایی، مرکـز تحقیقـات ساختمان و مسکن تهران.

20- مــرادی، ساســان، ( 1384) تنظــیم شــرایط محیطی، انتشارات آشیان.

21- نوروزپـور، شـهین، ( 1386)، بررسـی نقـش اقلیم در ساخت و سازهای شهر آغاجاری، پایان نامـه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا، دانشـگاه آزاد اسـلامی واحد اهواز.

22- Bonnie, Michael, ( 2001), sustainableDesert Housing: from the Dwell into the DesertCommunity, Sustainable Development ofCommunities A Regional Dysprosium, UNDP,IRAN.

23- United Nation, (1970), Design of lowcostHousing and Community facilities VOI .IClimate and House Design, New York.