ریز پهنه‌بندی خطر سیلاب در محدوده شهر نیشابور در راستای توسعه شهری

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

ابوالقاسم امیراحمدی ¹ , صغری کرامتی ² , طیبه احمدی ³

1 - نویسنده
2 - نویسنده
3 - نویسنده

تاریخ دریافت : 1394/10/14 تاریخ پذیرش : 1394/10/14 تاریخ انتشار : 1390/10/01

کلید واژه: شهر نیشابور, پهنه‌بندی سیلاب, Idrisi, ArcGis,

چکیده مقاله :

به منظور پهنه بندی سیلاب در شهر نیشابور، منطقه‌ای به وسعت 390 کیلومتر مربع، شامل محدوده فعلی شهر و محدوده شبکه‌های هیدروگرافی منتهی به شهر انتخاب شد. این منطقه شامل سه واحد ژئومرفولوژی کوهستان، دشت سر (همراه مخروط افکنه‌های آبرفتی) و دشت است. گسترش شهر از واحد ژئومرفولوژی دشت آغاز و با گسترش به سمت کوهستان قسمتی از سطح مخروط افکنه‌های آبرفتی را پوشانده است. ابتدا منطقه مورد مطالعه (حوضه 390 کیلومتری) به علت وسعت زیاد به 3 زیر حوضه تقسیم و حداکثر دبی لحظه-ای سیلاب هر حوضه تا دوره برگشت 100 ساله محاسبه گردید. هدف از این محاسبه، تخمین حد‌اکثر حجم سیلاب ورودی به محدوده بافت شهری از حوضه‌های مذکور بوده است.سپس با تهیه لایه‌های مورد نیاز محدوده شهر، اقدام به تعیین وزن هر لایه بر اساس میزان اهمیت آن در بروز سیلاب گردید. پس از وزن دهی نهایی، لایه‌ها به صورت دو به دو مقایسه و ماتریس حاصل از این مقایسات به نرم‌افزار Idrisi منتقل و ضریب نهایی برای هر لایه تعیین شد. در نهایت، با اعمال این ضرایب از طریق منویRaster calculator در نرم افزار ArcGis نقشه پهنه‌بندی خطر سیلاب در محدوده شهر نیشابور تهیه گردید. بدین ترتیب، محدوده‌های بحرانی بافت شهری در برابر سیلاب و آب گرفتگی مشخص و خسارات ناشی از سیل در قالب نقشه‌ ارزیابی خسارت ارائه شد. این نقشه نشان می‌دهد که حدود 15% از شهر در پهنه خطر زیاد، 45% در پهنه خطر نسبتا زیاد، 30% در پهنه خطر نسبتا کم و 10% در پهنه کم خطر از لحاظ سیل‌گیری قرار دارد. هم‌چنین با تهیه نقشه ارزیابی خسارت مشخص شد که پهنه‌های مشخص شده 80 درصد منطبق با پهنه‌های مختلف از نظر شدت سیل‌گیری است.