سنجش کیفیت ذهنی زندگی در محلات شهری با استفاده از مدل‌های تصمیم گیری چندمعیاره (مطالعه موردی: محلات کارمندان و اسلام آباد شهر زنجان)

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

محسن احدنژاد ¹ , سعید نجفی ²

1 - دانشگاه زنجان
2 - دانشگاه زنجان

تاریخ دریافت : 1393/12/25 تاریخ پذیرش : 1394/11/22 تاریخ انتشار : 1394/11/01

کلید واژه: شهر زنجان, محلات شهری, کیفیت ذهنی زندگی,

چکیده مقاله :

کیفیت زندگی شهری­معمولاً از طریق شاخص‌های­ذهنی­حاصل از پیمایش و ارزیابی ادراکات و رضایت شهروندان از زندگی شهری و یا با استفاده از شاخص‌های عینی حاصل از داده‌های ثانویه و به ندرت با استفاده از هر دو نوع شاخص‌ها اندازه گیری می‌شود. هدف پژوهش حاضر، سنجش­کیفیت زندگی نواحی شهر­­زنجان نمونه موردی­محلات کارمندان و اسلام آباد با استفاده از شاخص‌های­ذهنی است. داده‌های مورد نیاز با استفاده از پیمایش خانوارهای شهری در شهر زنجان جمع آوری شده است.برای سنجش کیفیت ذهنی زندگی از مدل‌های تصمیم گیری چندمعیاره Vikor و AHP و روش‌های­آماری از قبیل ­میانگین و­ تحلیل واریانس، ANOVA و T-testو تحلیل­و ارزیابی روابط آن با برخی از خصوصیات فردی استفاده شده است. نتایج حاصل نشان داد که اولاً میزان­رضایت ساکنین براساس­شرایط اجتماعی،فرهنگی و مذهبی،اقتصادی،کالبدی­و زیست محیطی درمحلات برنامه­ریزی­شده و سکونتگاه غیررسمی متفاوت است. ثانیاً کیفیت زندگی­خانوار با سطوح مختلف وضعیت شغلی،سطح تحصیلات، میزان­درآمد،میزان­سن،تعداد اتاق برای­خانوار­­ و تعداد خانوار در­مسکن در­محلات برنامه ریزی شده و­سکونتگاه غیررسمی تفاوت معناداری وجود دارد.

چکیده انگلیسی:

Quality of  life is  usually  measured  by subjective evaluation of obtained  of surveys  of citizens'  perceptions and  satisfaction  City  life  or  the  use  of  objective  indicators  derived from  secondary  data  and  rarely  using  both  types  of  indicators  are  measured. This  study assessed  the  quality  of  life of areas in Zanjan case Karmandan and Islamabad neighborhoods using subjective indicators. Data required using a city of  Zanjan  survey of urban households has been collected. To assess subjective quality of life models Multi Criteria Decision Making Vikor and AHP and Statistical methods such as mean and variance analysis, ANOVA and T-test analysis and evaluation of its relationship with some individual characteristics are used. Results of showed  that the first residents of satisfaction based on social conditions cultural and religious, economic, physical and environmental in neighborhoods planning and informal settlements vary. Second, quality of life households with different levels of, job status, education level, income level, age, number of rooms for the household and the number of households housing in informal settlements and  planned neighborhoods, there are significant differences.

منابع و مأخذ:

بندرآبادی، علیرضا و همکار(1393) ارزیابی شاخص‌های کیفیت زندگی با تاکید بر اصول شهر زیست پذیر در منطقه 22 تهران، مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری، سال پنجم، شماره شانزدهم،

بلوک آماری(1390) سرشماری عمومی نفوس و مسکن شهر زنجان

پوراحمد، احمد و همکاران(1393) سنجش کیفیت زندگی شهری مهاجران افغان مقیم ایران با رویکرد ذهنی(مطالعه موردی: شهر رباط کریم)، پژوهش‌های جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دوره 2، شماره 1، بهار، ص1-15.

پور احمد، احمد و دیگران،1391، تحلیل طبقه بندی کیفیت زندگی شهری با روش SAW، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 44، شماره ی 4.

حاتمی نژاد، حسین(1379) عدالت اجتماعی و شهر: ناهمگونی فضایی محلات شهر مشهد، پایانامه دوره دکتری جغرافیا گرایش برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی.

خواجه شاهکوهی، علیرضا و همکاران(1391) ارزیابی و سنجش شاخص‌های ذهنی کیفیت زندگی شهری؛ مطالعه موردی: شهر کاشان، دو فصلنامه مدیریت شهری، شماره 30، پاییزو زمستان، صص 285-296

زبردست، اسفندیار (1380) کاربرد فرآیند تحلیل سلسله مراتبی در برنامه­ریزی شهری و منطقه­ای، مجله هنرهای زیبا. شماره 10.

شریفی، عبدالنبی(1385) عدالت اجتماعی و شهر: تحلیلی بر نابرابریهای منطقه ای در شهر اهواز، پایانامه دوره دکتری جغرافیا گرایش برنامه ریزی شهری، دانشگاه تهران

غیاثی، مصطفی(بی تا) روش Vikor، نشر پایگاه علمی – پژوهشی پارس مدیر.

قالیباف، محمد باقر و همکاران(1390) ارزیابی کیفیت زندگی شهری (مطالعه ی موردی: محله یافت آباد)، جغرافیا (فصلنامه علمی – پژوهشی انجمن جغرافیای ایران) – سال نهم – شماره 31

لطفی، صدیقه و همکار(1390) تحلیل ابعاد عینی و ذهنی دسترسی به تسهیلات محله ای در کیفیت زندگی شهری (مطالعه موردی: بافت قدیم، جدید و روستایی شهر مراغه)، نشریه هنرهای زیبا – معماری و شهرسازی،شماره 45، ص 75-86

مرصوص، نفیسه(1382) تحلیل فضایی عدالت اجتماعی در شهر تهران، پایانامه دوره دکتری جغرافیا گرایش برنامه ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس.

نقاده، حمیده(بی تا) روش Vikor، نشر پایگاه علمی – پژوهشی پارس مدیر.

Avndrews F , Withey SB.(1976) “Social indicators of well-being: Americans perceptions of quality of life”. Plenum, New York

Bunge, M.(1975) “What is a quality of life indicators”, Social indicators Research, 2(1), 65-79

Bowling, A., and Windsor, J, (2001) “Towards the Good Life: A Population Survey of Dimension of Quality of life”, Journal of Happiness Studies, 2(1), 55- 82.

Costanza, R., Fisher, B., Ali, S., Beer, C. , Bond, I., Boumans, R., … Snapp, R,(2007)” Quality of life: An approach integrating opportunities”, human needs, and subjective well-being. Ecological Economics, 61(2-3), 267-276

Church, M. C. (2004)” The conceptual and operational definition of quality of life” ,a systematic of the literature Texas A&M University.

Cramer, V., Torgersen, S. and Kringler, E. (2004)” Quality of life in a city, the effect of population density”, Social Indicators Research 69.

Diener, E. and Lucas, R, E. (2000)” Explaining Differences in Societal Levels of Happin relative standards, need fulfillment, culture and evaluation theory”. In Journal Happiness Studies, 1, 41-78.

Diener E, Suh EM,Lucas RE, Smith HL (1999) “Subjective well-being: three decades of progress”. Psycholo Bull 125(2): 276 – 302.

Das, D.(2008)” Urban Quality of life: A Case Study of Guwahati”. Social indicators Research, 88(2), 297- 310

Diener. E, and Suh. E.(1997)” Mearing quality of life: Economic, Social, and Subjective indicators”. Social Indicators Reseaech, 40(1), 189- 216

Foo, T. S. (2000)”Sublective assessment of urban quality of life in Singapore(1997-1998)”. Habitat international, 24(1), 31-49

Fahy, F. and Cinneide, M.O. (2006) “Community-base quality of life indicators for urban areas as derived in Galway City, Ireland”. Paper presented at the 4^th

Felce, D., & Perry, J. (1995”. Quality of life: Its definition and measurement”. Research in Developmental Disabilities, 16(1), 51-74

McCrea, R., Shyy, T.K. and Stimson, R.,(2006)” What is the strength of the link between objective and subjective indicators of urban quality of life?” Applied Research in Quality of Life, 1(1): 79-96.

Pearl, d. C., Cabral, P., and Mateu, J.(2011)” Mapping the Quality of life Experience in Alfama: A case study Lisbon, Portugal”. In B. Murgante, O. Gervasi, A. Iglesias, D. Taniar and B. Apduhan(Eds), Computational Science and its Applications – ICCSA 2011(vol 6782, pp. 269-283): Springer Berlin / Heidelberg

Shin, D. C., Rutkowski, C. P., and Park, C. M. (2003)” The Quality of life in Korea: Comparative and Dynamic perspectives”, Social Indicators Research, 62-63(1), 3-16

SANTOS.L.D and MARTINS.I(2007)” MONITORING URBAN QUALITY OF LIFE: THE PORTO EXPERIENCE”, social Indicators Research, 411-425

Teklay,Rishan(2012) “Adaptation and Dissonance in Quality Of Life: Indicators for urban planning and policy making “,Enschede, the Netherlands, march

Tesfazghi, E. S., Matinez, J. A., and Verplanke, J.J.(2010)”Variability of quality of life at small scales: Addis Ababa, Kirkos Sub-City”. In: Social Indicators research,98(2010)1, pp./3-88

Veenhoven, R.(2002)” Why social policy needs subjective indicators”. Social Indicators Research. 58, pp. 33-45

Woldetinsaye, S. G. (2011)” Analyzing variation of urban quality of life using participatory aproach in Addis Ababa, Ethiopia: a case study of kirkos sub-city”. University of Twente Faculty of Geo-Information and Earth Observation ITC, Enschede.