ارائه الگوی رقابتپذیری پایدار در جهان پسا کرونا با رویکرد توسعه گردشگری خلاق (مطالعه موردی: شهر زنجان)
محورهای موضوعی : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهریمحمد تقی حیدری 1 , صادق برزگر 2 , محمد رسولی 3
1 - دانشیار گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه زنجان، زنجان ،ایران
2 - استادیار گروه جغرافیای انسانی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
3 - دانشجوی دکتری جغرافیاو برنامه ریزی شهری، گروه جغرافیا، دانشگاه زنجان، ایران
کلید واژه: گردشگری, زنجان, گردشگری خلاق, مورفول, متا- سوات,
چکیده مقاله :
کرونا ویروس از هر نظر دنیا را برای همیشه تغییر داده و نقش بسزایی در توقف این تحرک اجتماعی بزرگ(گردشگری)، سفرهای بین‌المللی، تقاضای گردشگری و صنعت مهمان نوازی داشته است. چنانکه حتی اقتصادهای توســعه یافته و مســتحکم هم از اثرات مخرب ناشــی از مبارزه با این ویروس در امان نمانده اند وآنها نیز به خصوص در بخش های مربوط به خدمات دچار بحران جدی شــده اند. با این ضرورت، تحقیق حاضر درصدد بازشناسی محرک‌های موثر بر رقابت پذیری سفر وگردشگری برای دوران پساکرونا خواهد بود. بر این اساس تحقیق حاضر سعی دارد با تلفیق روش مورفول و متاسوات الگوهای رقابتپذیری گردشگری خلاق را در شهر زنجان مشخص سازد. برای این منظور نیز براساس مطالعات اسنادی، کتابخانهای، میدانی نه عامل در 27 وضعیت شناسایی شدهاند که جهت تحلیل وضعیتهای آینده از نرمافزار مورفول و متاسوات و برای تعیین الگوهای رقابتپذیری گردشگری خلاق از متاسوات استفاده شدهاند. لازم به ذکر است که نمونه مورد استفاده در تحقیق حاضر خبره محور و به میزان (تعداد 15) نفر بوده است. نتایج تحقیق حاضر نشان داد که وضعیت آینده گردشگری خلاق در شهر زنجان وضعیت نامطلوب داشته است، در این راستا الگوهای توان یابی رقابتپذیری گردشگری خلاق در این شهر در جهان پسا کرونا به شرح زیر بودهاند: اهتمام به امکانات ارتباط شهر با دیگر استانها و بهبود خدمات الکتریکی- برقی شهر بهعنوان عامل تقلیدناپذیر، توجه به نیروی متخصص و قیمتگذاری مناسب محصولات برای عرضه به گردشگران بهعنوان الگوهای متناسب با استراتژی گردشگری، و در نهایت شیوع ویروس کرونا، تحریم‌های آمریکا و بی توجهی به ذینفعان گردشگری بهعنوان تهدید شناسایی شدهاند.
The corona virus has changed the world forever in every way And has played a significant role in stopping this great social mobility (tourism), international travel, tourism demand and the hospitality industry. As even developed and strong economies have not been spared the destructive effects of fighting the virus. And they are in a serious crisis, especially in the service sector. With this necessity, the present study will seek to identify the drivers affecting the competitiveness of travel and tourism for the post-corona era. Accordingly, the present study tries To determine the competitiveness patterns of creative tourism in Zanjan city by combining Morphol and Metaswot methods. For this purpose, based on documentary studies, library, field, nine factors have been identified in 27 situations , Morphol and Metaswot software have been used to analyze future situations and Metaswot software has been used to determine the competitiveness patterns of creative tourism. It should be noted that the sample used in the present study was expert-oriented and (15) people. The results of the present study showed that the future situation of creative tourism in Zanjan was unfavorable. In this regard, the patterns of empowerment of creative tourism competitiveness in this city in the post-Corona world have been as follows: Paying attention to the city's communication facilities with other provinces and improving the city's electrical services as an inimitable factor, paying attention to the expert force and proper pricing of products to be offered to tourists as models appropriate to the tourism strategy, and finally the prevalence The corona virus, US sanctions and neglect of tourism stakeholders have been identified as threats.
Extended Abstract
Introduction
The Covid 19 outbreak is a global crisis, Because no country is immune to the disease. Countries that rely on the tourism industry for their economic growth have faced many problems. Both advanced economies and emerging markets and developing countries are currently in recession. In this regard, a review of the background of the experimental literature has shown that efforts to measure the economic impact of Covid 19 on the body of the tourism industry have been at the national and global levels. This requires the development and advancement of research in various sectors of tourism, including the competitiveness of tourist destinations for the post-crisis period. Evaluating the competitiveness of a tourism destination is increasingly becoming an important tool for analysis and marketing. Given the importance of tourism competitiveness in international markets, achieving a reliable and sustainable position in the long run is one of the main priorities in tourism competitiveness.
Methodology
The present research is of applied type and in terms of descriptive-analytical method both library and field methods have been used to collect information Combined method (morpho and Meta swot) was used for analysis An expert-centered questionnaire of 15 urban affairs experts was used to measure the data. It should be noted that for the expert-centered example, according to the researchers' findings, there are no restrictions and no specific formula and limit has been set for it. It should be noted that to ensure the validity of the measure, a questionnaire was sent to 5 expert professors and after receiving the corrective opinions of experts, a questionnaire was developed. And to ensure the reliability of the retest method, 5 questionnaires were given to 5 experts after 10 days and finally the evaluation results of the two forms were reviewed so that its coefficient was estimated to be 0.080.
Results and discussion
Moving towards creative tourism and ultimately gaining the status of a creative city can provide many important opportunities in urban interactions, especially in transnational arenas for any urban location. Therefore, the importance of the role of creative tourism in the economic prosperity of cities has led to attention to the issue of sustainable competitiveness model with the approach of developing creative tourism in Zanjan. For this purpose, to analyze, first the possible situations of creative tourism in Zanjan city have been explained using Morphol software. The results show that 29 scenarios with different probability coefficients in different coefficients are divided into 5 spectra, with the highest coefficients of boreholes being related to the critical situation, as opposed to the lowest coefficient of realization of the boreholes related to the situations. It has been desirable. In this regard, in order to determine the best strategy to reduce unfavorable situations and tendency to favorable situations, it is necessary to identify the capabilities of regional and regional competitors. Findings Figure 5 has been the goal of developing creative tourism in Zanjan.
Conclusion
Efforts to reach the tourist destination have created a platform for competition between cities. In this regard, one of the new policies of cities for this important has been the tendency to creative tourism. Tourism is a complex and expanding activity and one of the most dynamic industries. Today, after the oil and automobile industry, it has become the third largest industry in the world with direct and indirect effects on economic and social growth and development. Accordingly, in the present study, an attempt has been made to determine the competitive patterns of creative tourism in the city of Zanjan The results showed 29 scenarios The scenarios of destroying the historical monuments and attractions of the city, ignoring the stakeholders, ignoring the role of festivals and events were the most probable ones, Therefore, critical situations were more likely to occur than other situations. Accordingly, it is necessary to consider the strategies of the creative tourism competitiveness model To minimize adverse results. In this regard, the results indicate the superior position of the city in terms of communication with other provinces, the provision of electrical services and the existence of religious places as components of scarcity and imitation by other competitors in order to develop creative tourism. And the expert and creative forces, the supply of electricity, the supply of products at reasonable prices have been most in line with the competitive tourism strategy of creative touris.
_||_
ارائه الگوی رقابتپذیری پایدار در عصر پسا کرونا با رویکرد توسعه گردشگری خلاق
(مطالعه موردی: شهر زنجان)
چکیده
شیوع همه گیر کرونا) 19COVID- ( بهعنوان هستیِ نوپدیدی به یکی از مؤلفه‌های همزاد توسعه شهر و شهرنشینی بدل شده و كيفيت زندگي و زيست پذيري را دچار اختلال کرده و بر فضای اجتماعی، اقتصادی، سیاسی شهرها تأثیر گذاشته و تغییراتی را در فضای آنها در دوران پساکرونا ایجاد خواهد کرد. براین اساس تحقیق حاضر با هدف ارائه الگوی رقابتپذیری پایدار در عصر پسا کرونا با رویکرد توسعه گردشگری خلاق در شهر زنجان سعی داشته است با روش توصیفی – تحلیلی ضمن بررسی وضعیتهای احتمالی رقابتپذیری شهر در عصر پساکرونا، راهبردهای تحقق وضعیتهای مطلوب را نیز بیان دارد. بدین منظور براساس مطالعات اسنادی، کتابخانهای، میدانی نه عامل در 27 وضعیت شناسایی شدهاند که جهت تحلیل وضعیتهای آینده از نرمافزار مورفول1و برای تعیین الگوهای رقابتپذیری گردشگری خلاق از متاسوات2 استفاده شده است. لازم به ذکر است که نمونه مورد استفاده در تحقیق حاضر خبره محور و به میزان (تعداد 15 نفر) به روش هدفمند( گلوله برفی) انتخاب شده است. نتایج تحقیق حاضر نشان داد که وضعیت آینده گردشگری در شهر زنجان با ضریب تحقق 15درصد و میزان خطا 1 وضعیت نامطلوب داشته است، در این راستا الگوهای توان یابی رقابتپذیری گردشگری خلاق در این شهر در جهان پسا کرونا با در نظر گرفتن توان رقابتی برتر تبریز و قزوین با امتیازهای 3.8 و 2.8 به شرح زیر بودهاند: اهتمام به امکانات ارتباط شهر با دیگر استانها و بهبود خدمات الکتریکی- برقی شهر بهعنوان عامل تقلیدناپذیر، توجه به نیروی متخصص و قیمتگذاری مناسب محصولات برای عرضه به گردشگران بهعنوان الگوهای متناسب با استراتژی گردشگری.
واژگان کلیدی: گردشگری، گردشگری خلاق، مورفول؛ متا- سوات؛ زنجان،
بیان مساله
کرونا، همچون برخی واژگانِ یونانی، دوسرمعنا است؛ هم تاج و هم هاله. اکنون دنیا‌گیر است و تاجِ جهان شده و همه‌چیز را در هالۀ خود فروبرده است. بیماریِ کووید‌ـ19، جهان را بر آستانه نهاده است؛ تا جایی‌که، از دنیای پیشاکرونا/پساکرونا، به‌مثابه دو دنیای بسیار ناهمانند سخن گفته میشود. کرونا، موقعیتِ درمرزافتادۀ جهانِ کنونی را آشکار ساخته است؛ بدون آنکه، پیشاپیش بر سر آن اجماعی صورت گرفته باشد (Khalili,2020:1). ویروس کرونا صنعت گردشگری جهان را متلاطم کرده است. کشورهایی مانند چین که اپیدمی در آن آغاز شده است و همچنین ایتالیا که موارد جدید به طورمداوم گزارش میشود، دیگر مقصد گردشگری نیستند. شیوع کووید 19 یک بحران جهانی است، کاملا بیسابقه بوده و از بسیاری از جهات غیرقابل مقایسه با سوانح شناخه شده گذشته بوده است( ستورپر3، 2021) و هیچ کشوری از ابتلا به این بیماری در امان نمانده است(نیوونهویسن4، 2021 )، کشورهایی که برای رشد اقتصادی خود به صنعت گردشگری متکی هستند، با مشکلات عدیده ای مواجه شده اند. در حال حاضر هم اقتصادهای پیشرفته و هم بازارهای نوظهور و هم کشورهای در حال توسعه در رکود اقتصادی به سر می‌برند. تقریبا همه ی کشورها با توقف سفرهای بین المللی روبرو هستند. حتی اگر فعالیتها و صنایع اصلی فعالیت خود را از سر بگیرند، تاثیر آن برای مدتی ادامه خواهد داشت(Dehghan et al,2020:522). به طوری که طبق آخرین گزارش‌های سازمان جهانی گردشگری5 و شورای جهانی سفر6 ، با ظهور کووید 19 ، به عنوان هفتمین فاجعه بزرگ دنیا ( ستورپر، 2021) 50 میلیون شغل در صنعت گردشگری و مهمان‌نوازی در معرض نابودی قرارگرفته است و حجم درآمدهای حاصل از این صنعت به یک سوم نزول پیدا کرده که عددی حدود 300 تا 450 میلیارد دلار حجم تخمینی این رکود است. با این شرایط ناشناخته و تأثیرات کووید 19، علامت هایی از این بحران وجود دارد که نه تنها متفاوت هستند که قابلیت ایجاد تغییرات ساختاری و اساسی در گردشگری را به همراه داشته اند (Akbari & ansari,2020:255). این ویروس ریشه در الگوی رشد و رقابت پذیری کشورها دارد. همه گیری کنونی کووید 19 یک تغییر در الگوی تحقیقات سفر و گردشگری را در پی داشته است. در این راستا، بررسی پیشینة ادبیات تجربی نشان از آن دارد که این پژوهش‌ها جامع نبوده و بیشتر تلاش ها برای سنجش تأثیرات اقتصادی کووید 19 بر بدنة صنعت گردشگری در سطح بافت ملی و جهانی بوده است که این مستلزم توسعه و پیشبرد دامنة پژوهش در بخشهای مختلف گردشگری از جمله رقابت پذیری مقصدهای گردشگری برای دوران پسا بحران است(همان). ارزیابی رقابت یک مقصد گردشگری، به طور فزاینده ای، ابزاری مهم برای تجزیه و تحلیل بازاریابی مقصد شناخته شده است (Nadalipour & Chiti,2018: 82). از طرفی، کسب جایگاه رقابتی توسط مقصدهای گردشگری در بازارهای جهانی و حفظ و تقویت این جایگاه، چالشی مهم و در عین حال، پیچیده است(Crouch, 2018: 390).این امر ناشی از پتانسیل اقتصادی گردشگری و وجود رقابت شدید بین بنگاه‌ها و مقصدهای گردشگری است(لی و کینگ7،2009). با توجه به اهمیت رقابت پذیری گردشگری در بازارهای بین المللی، دست یابی به جایگاه قابل اطمینان و پایدار در طولانی مدت، یکی از اولویت‌های اساسی در رقابتپذیری گردشگری، تعیین بازارهای هدف و بخش‌بندی بازار بویژه در بین کشورهای آسیایی براساس درجه اهمیت گردشگری کشور ایران است( اسکندری و همکاران ، 1400(. در این رابطه، رویکرد اصلی بخش‌بندی بازار گردشگری براین است که پیش بینی می شود كه هر بازار از گروه‌ها یا بخش‌هایی با خواسته‌ها و نیازهای تقریباً متفاوتی تشكیل شده است (Shamsabadi,2016:5). براساس گزارش سال ۲۰۱۸ سازمان جهانی گردشگری ملل‌متحد، تعداد گردشگران ورودی به ایران در سال ۲۰۱۶ برابر با ۴ میلیون و ۹۴۲ هزار نفر بود که این رقم با رشد منفی 5/1 درصد در سال ۲۰۱۷ به ۴ میلیون و ۸۶۷ هزار نفر رسید و به این ترتیب، در این سال سهم ایران از گردشگری جهانی فقط 5/1 درصد(Shokrollahi, 2018:3). و در سال 2017 رتبة ایران را در بین 140 کشور 93 اعلام کرده است؛ در حالی که با وجود فعالیتهای گستردة انجام‌شده در این حوزه در سال‌های گذشته و جابه‌جایی رتبة ایران از 114 در سال 2011 به رتبة ذکرشده، همچنان وضعیت ایران از منظر این شاخص بین‌المللی فراوانی جاذبههای فرهنگی و طبیعی، ضعیف ارزیابی شده است و ضرورت توجه به این مقوله را روشن‌تر میسازد. مدل بومی طراحی‌شده در این مقاله نقشة راهی برای هریک از مقاصد داخلی کشور خواهد بود که در مجموع بهبود جایگاه کلان کشور را باعث میشود(Boroumand et al, 2018: 106). امروزه در کشورمان، شهر زنجان به عنوان یکی از مقصدهای گردشگری نتوانسته است در سطح ملی و بین‌المللی به رونق و شکوفایی چشمگیري در زمینه گردشگري دست یابد( حیدری و همکاران، 1400). ضعف مدیریتی باعث نادیده گرفتن ملاحظات توسعه پایدار، نبود توجه کافی به تحقیقات و مطالعات مستمر و هدفمند بازار و نبود خلاقیت و نوآوري در عرضه ي محصولات شده، که این موضوع خود منجر به بروز مشکلات زیست محیطی و بی توجهی به منافع و هزینه هاي ذینفعان گردشگري در این مقصدها و کاهش رقابت پذیری پایدار در سطح شهر زنجان گردیده است. با این ضرورت، تحقیق حاضر درصدد بازشناسی محرک‌های موثر بر رقابت پذیری سفر وگردشگری برای دوران پساکرونا خواهند بود. محرک‌هایی که میتوانند به ارتقاء مجدد مزیت رقابتی سفر و گردشگری پس از دوران کرونا در کشورمان بیانجامند، لازم است بررسی‌های لازم صورت گرفته تا با بازشناسی نیروهای موثر بر آن و سرمایه‌گذاری روی این محرکها بتوان دوباره جایگاه ایران را بهبود بخشید. در همین راستا شکاف ذهنی نوشتار حاضر بر این امر استوار است ؛
وضعیت رقابتپذیری پایدار گردشگری شهر زنجان در عصر پساکرونا به چه صورتی است؟
الگوهای توان یابی رقابتپذیری گردشگری خلاق جهان پساکرونایی در شهر زنجان چه خواهند بود؟
در همین چارچوب فرضیههای مطرح در تحقیق حاضر به شرح زیر قابل بیان بودهاند؛
به نظر میرسد محتملترین وضعیت برای رقابتپذیری گردشگری پساکرونا شهر زنجان، وضعیت نامطلوب باشد.
به نظر میرسد تاکید بر عوامل تقلید ناپذیر گردشگری توسط سایر رقبای منطقهای، عامل توان یابی رقابت شهر زنجان باشد.
مبانی نظری
گردشگری و رقابت پذیری
رقابتپذیری در‌سطح ملی، بدان معناست که یک کشور در شرایط تجارت آزاد و بازار عادلانه نخست، توانایی تولید کالاها و خدماتی را داشته باشد که در آزمون بازارهای بین المللی سربلند بیرون آیند و دوم، بطور همزمان ضمن حفظ درآمد واقعی مردم خود، میزان این درآمد را در بلندمدت افزایش دهد Zaroki & owliaiynasab,2017:81) ). در گذشته تمرکز بیشتر بر ابعاد اقتصادي نقاط قوت مقصد قرار داشت. اگر چه کارایی اقتصادي یکی از ابعاد مهم رقابت گردشگري است، اما این تنها یکی از ابعاد است. به دلیل ماهیت منحصر به فرد گردشگري، توانایی یک مقصد براي رقابت به نقاط قوت اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، تکنولوژیک و محیطی نیز بستگی دارد(Farzin et al, 2010: 44). لذا، صرف نظر از منافع اقتصادی حاصل از ورود گردشگران، کشور میزبان باید کالاها و خدماتی مانند مسکن، امکانات حمل و نقل، مبادلات خرده فروشی، مبادلات فرهنگی و خدمات ورزشی-تفریحی را برای گردشگران فراهم سازد، و تحقق و فراهم سازی این احتیاجات، بسیاری از بخشهای اقتصاد را تحت تاثیر قرار می دهد(Kum & et al, 2015: 1077). در نتیجه می توان گفت که، رقابت پذیری هر مقصد به توانایی آن مقصد برای ارائه کالاها و خدماتی ارتباط دارد که نسبت به سایر مقاصد عملکرد بهتری دارند(Gomezelj Omerzel, 2011: 27). مدل های بازاریابی گردشگری رقابت پذیر به شرح ذیل است:
مدل مجمع جهانی اقتصاد: این مدل، شاخص رقابتپذیری سفر و گردشگری8 را برای سنجش سطح رقابتپذیری کشورها و مقایسه و رتبه‌بندی آنها محاسبه می‌کند(Boroumand et al, 2018:110). در توسعة مدل و تعیین پارامترهای شاخص مورد محاسبه، شرکت‌ها و مؤسسات متعدد مرتبط با صنعت گردشگری همه‌ساله مشارکت می‌کنند و همچنین شرکت‌های تجاری مختلف مرتبط با گردشگری نیز بازخوردهایی را برای بهبود و به‌روزرسانی شاخص ارائه می‌کنند. برای محاسبة این شاخص هر سال 150 مؤسسه در سراسر جهان به مجمع جهانی اقتصاد کمک می‌کنند(Schwab, 2017: 49-54).
مدل تلفیقی: این مدل بر رفاه اقتصادی پایدار تأکید دارد که مقصدها را میتوان از نظر رقابتپذیری بررسی کرد(Boroumand et al, 2018:110). طبق این مدل، رقابتپذیری مقصد مرتبط با توانایی یک مقصد برای عرضة کالاها و خدماتی است که بهتر از دیگر مقصدها برای گردشگران مهم باشد. برای رقابت‌پذیربودن یک مقصد گردشگری نه صرفاً از نظر اقتصادی و اکولوژیک، به لحاظ اجتماعی، فرهنگی و سیاسی نیز باید توسعة پایدار داشته باشد. بنابراین مقصدی قدرت رقابتپذیری فراوان دارد که قویاً و به طور مؤثر بهره‌وری منابع و رفاه پایدار برای ساکنان خود ایجاد می‌کند(Dwyer & Kim, 2003: 371).
مدل گیلبرت: این مدل در سال 1984 برای سنجش رقابتپذیری مقاصدگردشگری توسط گیلبرت ارائه شد. او اشاره می‌کند مقاصد گردشگری به دوگروه مقاصد با شأن بالا9 و مقاصد با شأن پایین10 تقسیم میشوند(Farzin et al, 2010: 35) گیلبرت می‌گوید مقاصد گردشگری باید تلاش کنند خود را به جایگاه مقاصد با شأن بالا برسانند تا سطح تصویر ذهنی، وفاداری مشتریان و منافع اقتصادی خود را افزایش دهند. با اتخاذ این راهبرد، مقاصد گردشگری میتوانند جایگاه خود را در سطح بین‌المللی زیادتر کرده و گردشگران وفادار و همچنین گردشگرانی ثروتمند را جذب کنند(Buhalis, 2000: 99).
مدل کروچ و ریچی11: این مدل بر مبنای مدل «الماس رقابتپذیری ملی» پورتر(1990) استوار است. تأکید این مدل نه بر شرکت‌ها و محصولات، بلکه بر صنایع خدماتی و اقتصادهای ملی بوده است(Boroumand et al, 2018:109). مطابق این مدل، قدرت رقابت یک مقصد باید نه تنها به وسیلة قابلیت آن در ارتقای شیوة زندگی، بلکه بر مبنای سنجش کارآیی تخصیص منابع، اندازهگیری شود. این مدل شامل پنج بعد است(Crouch, 2018: 34):
Ø عوامل و منابع پشتیبان؛
Ø منابع و جاذبههای محوری؛
Ø مدیریت مقصد؛
Ø خط مشی، برنامهریزی و توسعة مقصد؛
Ø مشخصه‌های کیفی (مشخصه‌های تعدیل‌کننده و تقویت‌کننده)؛
در ارتباط با موضوع «رقابت پذیری گردشگری و تعیین بازارهای هدف گردشگری» پژوهشگران خارجي و داخلي متعددی با نگرش های مختلف جغرافیایی، و اقتصادی و مدیریتی به مطالعه پيرامون آن پرداخته و تأثير آن را بر جنبههاي مختلف «توسعه گردشگری» مورد بررسي قرار دادند.
جدول1- خلاصه تحقیقات داخلی و خارجی در زمینه گردشگری
مولف(ها) | سال | عنوان | شاخص ها | نتیجه |
دوپیراس و مک کلام12 | 2019 | شاخص های اندازه گیری رقابت در گردشگری: یک سند راهنما | زیرساخت، تولید ناخالص داخلی، مدیریت محلی، | گردشگری و رقابت پذیری بیشتر تابع رشد اقتصادی و زیرساخت های موجود مقصد گردشگری است |
کراچ13 | 2018 | رقابت پذیری مقصد: آنالیز خصوصیات تعیین کننده | اقتصاد، محیط زیست، منابع، جمعیت | عوامل تعیین کننده رقابت پذیری نسبی هستند و بسته به خصوصیات گردشگران و مزیت نیبی مقصد است |
کوکولِلی و گوفی14 | 2015 | آیا پایداری باعث افزایش رقابت پذیری مقصد گردشگری می شود | اقتصاد، زیرساخت، خدمات، جمعیت | پایداری بواسطه تقویت اقتصاد و زیرساخت مقصد، منجر به رشد رقابت پذیری می شود. |
گیاوالی و همکاران 15 | 2022 | گردشگری باغبانی; رویکردی برای تقویت اقتصاد کشاورزان در شرایط پسا کووید | موقعیت، مدیریت محلی | برای این منظور باید مدل های مختلف گردشگری باغبانی با توجه به مناطق مختلف جغرافیایی با ارائه یارانه برای پذیرش گسترده آن توسعه و توصیه شود. |
ابراهیمی و همکاران | 1398 | اولویت بندی عوامل رقابت پذیری ایران در گردشگری حلال | منابع فرهنگی، پشتیبانی | عوامل موقعیتی ایران و مدیریت مقصد، مهمترین عوامل رقابتی گردشگری در ایران |
نادعلی پور و چیتی | 1397 | تحلیل رقابتپذیری گردشگری ایران با تاکید بر ادراک گردشگران | تجربه سفر، مشارکت، ادراک رقابت پذیری مقصد | رقابت پذیری گردشگری وابسته به کیفیت خدمات ارائه شده به گردشگران و کیفیت تجربه سفر است. |
فرزین و همکاران | 1397 | رقابتپذیری مقصد گردشگری: تحلیل اهمیت- عملکرد | مدیریت بحران، بازار یابی، زیرساخت | بازاریابی و دستیابی به توسعه پایدار، مهمترین راه تقویت رقابت پذیری گردشگری |
زروکی و اولیایی نسب | 1396 | بررسی عوامل موثر بر رشد گردشگری با تاکید بر رقابت پذیری مقصد | نرخ ارز، رشد گردشگری، سهم گردشگری در GDP | رقابت پذیری گردشگری با سطح توسعه اقتصادی و تولید ناخالص ارتباط مثبت دارد |
اکبری و انصاری | 1399 | بازشناسی محرکها موثر بر رقابتپذیری سفر و گردشگری برای دوران پساکرونا( مطالعه موردی: ایران) | مدیریت مقصد | تقویت تورهای مسافرتی، انتخاب ایران به دلیل تجربه قبلی، آمادگی جهش سفر در اولویت اول قرار گرفته اند. |
روش شناسی
تحقیق حاضر از نوع کاربردی و به لحاظ روش توصیفی- تحلیلی میباشد و جهت جمعآوری اطلاعات از دو روش کتابخانهای و میدانی بهره برده شده است و برای تجزیه و تحلیل از روش تلفیقی( morpho و meta swot ) استفاده شده که برای اندازهگیری دادهها از پرسشنامه خبره محور به حجم 15 نفر استفاده‌شده است که به روش هدفمند( گلولهبرفی) انتخاب شدهاند. لازم به ذکر است برای نمونه خبره محور بنا بر یافتههای محققان هیچ محدودیتی وجود ندارد (Baby, 2013) و فرمول و حد مطلوب خاصی نیز برای آن تعیین نشده است (2016 Melillo & Pecchia,). همچنین برای اطمینان از روایی سنجه، پرسشنامه برای 5 تن از اساتید متخصص ارسال و پس از دریافت نظرات اصلاحی خبرگان، پرسشنامه تدوین‌شده است و جهت اطمینان از پایایی از شیوه بازآزمایی استفاده شده، بدین شرح که 5 پرسشنامه بعد از 10 روز به 5 کارشناس خبره داده شده و در نهایت نتایج ارزیابی دو فرم بررسی شد به طوری که ضریب آن 080/0 برآورد شده است.
شکل شماره 1- مدل مفهومی تحقیق(1399)
جدول2- شاخصهای مورد استفاده برای تحلیل در مورفول
شناسه | گمانه سوم | شناسه | گمانه دوم | شناسه | گمانه اول | نشانه مولفه و زیر مولفه | |
جاذبههای شهر زنجان | A | ||||||
A1-3 | تخریب بناهای تاریخی در نتیجه شهرسازی جدید | A1-2 | متروکه شدن بناهای تاریخی | A1-1 | تنوع کاربریهای تاریخی | A1 | کاربریهای تاریخی |
A2-3 | بی توجهی به مراکز آموزشی در راستای گردشگری خلاق | A2-2 | ساماندهی ضعیف مراکز آموزشی در راستای توسعه گردشگری خلاق | A2-1 | وضعیت مطلوب مراکز اموزشی گردشگری | A2 | مراکز آموزشی-پرورشی |
A3-3 | ناشناس ماندن منابع طبیعی | A3-2 | توجه به اهمیت منابع | A3-1 | توجه جدی به جذابیت هرچه بیشتر منابع طبیعی | A3 | منابع طبیعی |
رویدادهای گردشگری | b | ||||||
B1-3 | بی توجهی به نقش و عملکرد همایشها و جشنواره ها | B1-2 | توجه به نقش مراسمات در معرفی و توسعه گردشگری خلاق | B1-1 | برگذاری همایشها-جشنوارههادر راستای شناساندن هرچه بیشتر جاذبه ها | B1 | همایشها-جشنوارهها |
B2-3 | نادیده گرفتن ارزش های اجتماعی | B2-2 | دادن نقش حاشیه ای به ارزش های اجتماعی گردشگری | B2-1 | توجه وافر به ارزش های اجتماعی در رونق گردشگری | B2 | ارزشهای اجتماعی |
B3-3 | دید صرفا اقتصادی و یک بعدی به گردشگر | b3-2 | برقراری رابطه صیمانه و عاطفانه با کردشگران | B3-1 | وجود روحیه مهمان نوازی در میان گردشگران | B3 | اداب و رسوم |
اقامتی | c | ||||||
C1-3 | دسترسی سخت و نامناسب به مراکز اقامتی | C1-2 | کم بود فضاهای اقامتی با محدودیت | C1-1 | تعبیه فضاهای اقامتی مناسب برای گردشگران | C1 | فضاهای اقامتی گردشگر |
C2-3 | به کار گماشتن افراد با تعصیلات پایین . همچنین بدون هیچ پیش زمینه | C2-2 | کم توجهی به برقراری ارتباط با گردشگران داخلی و خارجی | C2-1 | توجه به مراکز آموزش دیده در مراکز اقامتی | C2 | نیروهای متخصص |
C3-3 | افزایش یافتن قوانین سخت اقامتی برای گردشگران | C3-2 | تلاش برای برداشتن محدودیتهای اقامتی گردشگران | C3-1 | ایجاد تسهیلات ویژه برای اقامت گردشگر | C3 | قوانین اقامت گردشگر |
اقتصادی | D | ||||||
D1-3 | درک ضعیف از رقابت گردشگری | D1-2 | توجه به توانمندیهای گردشگری شهر | D1-1 | توجه به مسئله رقابتپذیر ساز کردن گردشگری | D1 | رقابتپذیری گردشگری |
D2-3 | از بین رفتن مشاغل به دلیل تغییر شغل صاحب مشاغل | D2-2 | پشتیبانی ضعیف از جذب خلاقانه و ابتکاران گردشگری خلاق | D2-1 | اهمیت دادن به مسئله جذب شاغلان دارای حرفه و ابتکار گردشگری | D2 | اشتغال شاغلان |
D3-3 | ایجاد محدودیت برای فعالیت های گردشگری | D3-2 | توجه حاشیه ای به گردشگری در توسعه شهری | D3-1 | ایجاد زمینه اعطای تسهیلات | D3 | تسهیلات گردشگری |
D4-3 | بازگشت آمریکا به برجام و بهبود تورم و رکود اقتصادی و در نهایت گردشگری | D4-2 | ادمه روند تحریم ها آمریکا | D4-1 | افزایش تورم و بیکاری
| D4 | تورم و رکود اقتصادی |
مدیریتی | E | ||||||
E1-3 | بی توجهی به معرفی توانمندی های گردشگری خلاق | E1-2 | توجه کم به برندسازی گردشگری | E1-1 | توجه به ابتکارات و خلاقیت های گردشگری | E1 | توامندیهای گردشگری شهر |
E2-3 | ناهماهنگی و تداخل نهادهای گردشگری | E2-2 | موازی کاری نهادهای مسئول در گردشگری خلاق | E2-1 | نظارت دقیق مدیران شهری | E2 | نظارت بر برنامه های گردشگری |
E3-3 | بی توجهی به فعالیت گردشگری از سوی نهاد | E3-2 | دادن تسهیلات به صاحبان حرفه ها | E3-1 | حمایت از گردشگران خلاق | E3 | حمایت از حرفه گردشگری |
E4-3 | ناتوانی مدیریان شهری در کنترل ویروس کرونا | E4-2 | ضعف در کنترل شیوع ویروس کرونا | E4-1 | مدیریت صحیح شیوع کرونا ویروس | E4 | شیوع کرونا ویروس |
مشارکت | F | ||||||
F1-3 | بی توجهی و کم اهمیت جلو دادن فرهنگ آموزش | F1-2 | ایجاد بسترهای توجه به گردشگری | F1-1 | توجه به مسئله فرهنگ سازی و آموزش شهروندان | F1 | فرهنگسازی |
F2-3 | بی توجهی و نبود هیچ گونه کانال ارتباطی و اطلاع رسانی گردشگری | F2-2 | اطمینان کم شهروندان به اخبار کانال های ارتباط | F2-1 | ایجاد کانال های ارتباط جهت اطلاع از آخرین اخبار گردشگری | F2 | کانال های ارتباط گردشگری |
F3-3 | بی توجهی به ذینفعان و مشارکت آنها در فرایند گردشگری | F3-2 | توجه به مسئله مدیریت و ساماندهی گردشگری با نقش محوری شهروند | F3-1 | افزایش تعلق خاطر شهروندان به اهمیت گردشگری خلاق شهری | F3 | حس تعلق به شهر |
حمل و نقل | J | ||||||
J1-3 | نبود سیستم حمل و نقل با مبداء زنجان به نقاط مختلف کشور | J1-2 | کم بودن ظرفیت حمل و نقل | J1-1 | ایجاد ترمینالها برای ورود و خروج مسافر | J1 | سیستم حمل و نقل شهری |
J2-3 | نبود امکان استراحت-آسایش مسافران در حد قابل قبول | J2-2 | دسترسی مطلوب به ترمینال | J2-1 | کیفیت بالای سیستم حمل و نقل | J2 | کیفیت حمل و نقل |
J3-3 | بی احترامی به گردشگران در سطح خیابان ها | J3-2 | کم توجهی به امنیت گردشگری در سطح خیابان ها | J3-1 | برقراری امنیت گردشگران در خیابانها و پیاده راه ها | J3 | امنیت در معابر |
تغذیه-خرید –گذران اوقات گردشگر | ا | ||||||
H1-3 | بی توجهی به ایجاد فضای مناسب جهت گذران اوقات فراغت گردشگران | H1-2 | کم بود فضا برای گذران اوقات فراغت | H1-1 | ایجاد فضای مناسب برای گذران اوقات فراغت | H1 | فضاهای گذران اوقات برای گردشگر |
H2-3 | نبود مراکز مناسب برای دیدن شیوه درست کردن غذهای محلی | H2-2 | دسترسی به مراکز تولید غذاهای اصیل | H2-1 | ایجاد مراکزی برای عرضه غذاهای محلی | H2 | دسترسی به غذاهای اصیل و بومی |
H3-3 | کم بود فضاهای خرید با دسترسی ضعیف، نامناسب و پراکنده | H3-2 | عرضه تولیدات بومی با قیمت مناسب به گردشگر | H3-1 | ایجاد مراکزی خرید محصولات تولیدی بومی | H3 | فضاهای خرید محصولات تولیدی |
H4-3 | شیوع سریع کرونا مانع هرگونه فعالیت گردشگری شده | H4-2 | شیوع کرونا به صورت دوره ای امکان ارائه کم خدمات | H4-1 | کاهش شیوع کرونا و باز شدن مراکز عرضه خدمات | H4 | تولید-عرضه خدمات |
خدمات | K | ||||||
K1-3 | نبود مراکز موثق اطلاع رسانی در زمینه گردشگری | K1-2 | توجه به شیوه های استاندارد اطلاع رسانی | K1-1 | ایجاد پایگاه های موثق اطلاع رسانی گردشگری | K1 | پایگاه اطلاعات گردشگری |
K2-3 | برنامه ریزی گردشگری بدون در نظر گرفتن شهروندان | K2-2 | توجه به نظرات شهروندان در زمینه تقویت گردشگری | K2-1 | دخیل سازی تولیدکنندگان و صاحب مشاغل در فرایند برنامه ریزی | K2 | برنامهریزی برنامههای گردشگری |
K3-3 | بی توجهی به سیاست های تبدیل شدن شدن شهر به مقصد گردشگری | K3-2 | توجه به جلب گردشگر برای دفعات متولی و بازدید مجدد | K3-1 | دنبال کردن سیاستهای تبدیل سازی شهر به مقصد گردشگری | K3 | وفاداری گردشگری |
منبع: پدیدآورندگان
معرفی محدوده مورد مطالعه
شهر زنجان در زمره شهر هاي مياني کشور و مرکز استان زنجان است. این شهر با سابقه طولاني از جمله شهرهايي است که دوره هاي مختلف اوج وحضيض در پويش شهر نشيني را پشت سر نهاده است. زنگان بیش از آنکه زنجان شود عبارت بود از شهری کوچک و کم نشان، با کوچه های خاکی، خانه های خشتی و گلی،خیابان های ناهموار و بی درخت، با دیوارها و باروهایی که چند بار ویران شده و جمعیتی کمتر از 20 هزار نفر، ایستاده بر جاده ابریشم و گذرگاه اصلی مرکز به شمال غربی ایران، که در طی 1000 سال عمران و آبادی محدوده آن چهار بار ویران شد، اما در هشتاد سال اخیر و به ویژه بعد از دوره قاجاریه دچار دگرگونیهای بنیادی در ساختار و چهره شهر گردیدکه نخستین برایند آن افزایش جمعیت و وسعت شهر بود(حبیبی و همکاران،1387 :352). شهر زنجان علی رغم دارا بودن قدمت تاریخی همسنگ با شهرهای شناخته شده، فاقد پیشینه مدون تاریخی است. ديرينگي و قدمت ناحيه زنجان بر اساس مطالعات انجام شده به اواخر هزاره دوم قبل از ميلاد مي رسد(قزلباش،1387 :181). بعضي از تاريخ نگاران شهر زنجان را با شهر (آگانزانا ) که بطلميوس از آن نام برده است يکي دانسته اند. گفته می شود به استناد متون كتيبه هاى آشورى، منطقه اى كه شهر زنجان درآن واقع شده، در قرن نهم قبل از ميلاد »آنديا « نام داشته است و به احتمال زياد، اقوام ساكن در آن با اقوام لولوبيان و گوتيان مستقر در زاگرس ارتباط داشته اند (دلیر و همکاران،1392 :21). حمدالله مستوفي، بنياد شهر زنجان را از اردشير بابكان، سردودمان ساسانيان دانسته و نام نخستين اين شهر را شهين ذكر كرده است. در لغتنامه دهخدا هم در سرواژه شهين چنين نوشته است (نام شهر زنگان است و معرب آن زنجان باشد و گويند اين شهر را اردشير بابكان بنا كرده است). پیدایش اجسادی با مومیایی طبیعی معروف به((مردان نمکی))؛در معدن نمک روستای چهره آباد زنجان که کارشناسان برای عمر آنها 2300 الی 2500ساله در نظر گرفته اند، نمودی از شکل ظاهری شخصیت پیش از اسلام در منطقه ی زنجان است. کلاویخو سیاح معروف اسپانیایی و سفیر آن کشور در دربار امیر تیمور گورگان در سفرنامه خود نقل کرده است که زنجان قرار گاه داریوش سوم پادشاه هخامنشی بوده است.اين شهر با سابقه بيش از 1400سال، از جمله شهرهايي است که دوره هاي مختلف اوج وحضيض در پويش شهرنشيني را پشت سر نهاده و امروزه با اين حال به لحاظ بررسى هاى تاريخى كمتر مورد توجه محققان و مورّخان قرار گرفته است. شهر زنجان با جمعیت بیش از 430 هزار نفر (مرکز آمار ایران، 1395) «به عنوان یکی از شهرهای توریستی شمال غرب کشور در مرکز استان زنجان واقع شده است. آثار و ابنیه تاریخی و ابنیه تاریخی متعلق به ادوار کهن در جایجای این شهر وجود دارد. در داخل محدوده شهر، آثار، بناها و محوطه‌های تاریخی زیادی وجود دارد که از آنجمله، میتوان به بازار زنجان، که طویلترین بازار ایران میباشد اشاره کرد. گستردگي جغرافيايي بازار از يك سو و تنوع راستهها ، تعدد سراها و كاوانسراهاي درونشهري در راستههاي فرعي كه هركدام به نامي و به فعاليتي خاص اختصاص يافته از سوي ديگر، و همچنين وجود مساجد فراوان، گوياي پويايي اين مجموعه فرهنگي، اقتصادي، تاريخي و هنري در طول زمان و به فراخور اوضاع و شرايط حاكم بوده است .این مجموعه ارزشمند و زیبای هنری و معماری در سال 1356 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است(دلیر و همکاران،1392 :21).
نقشه شماره1: موقعیت شهر زنجان
تجزیه و تحلیل
امروزه صنعت گردشگری به عنوان بزرگترین و متنوعترین صنعت و همچنین منبع اصلی اشتغال و رشد و توسعه اقتصادی کشور محسوب میگردد. براین اساس برنامهریزی گردشگری برای شهرهای کوچک و بزرگ به دلیل سودمندیهای اقتصادی، افزایش درآمد عمومی، اشتغال و روشهای مهمی که در حمایت از تسهیلات و خدمات شهری و کمک در نگهداری و بازسازی مکانهای تاریخی و توریستی استفاده میشود و دارای اهمیت است. در این چارچوب تلاش برای بهرهمندی هرچه بیشتر از منافع این صنعت باعث رقابت شده است. در این میان حرکت به سوی گردشگری خلاق و در نهایت کسب جایگاه شهر خلاق میتواند فرصتهای بسیاری مهمی را در تعاملات شهری، بویژه در عرصههای فراملی برای هر مکان شهری مهیا سازد. براین اساس اهمیت نقش گردشگری خلاق در رونق اقتصادی شهرها باعث توجه به مسئله الگوی رقابت پذیری پایدار با رویکرد توسعه گردشگری خلاق در شهر زنجان شده است. بدین منظور برای تحلیل ابتدا اقدام به تبیین وضعیتهای احتمالی گردشگری خلاق در شهر زنجان شده است تا متناسب با آن استراتژیهای توسعه پایداری بر پایه گردشگری خلاق فراهم گردند. برای این منظور نیز در گام اول با استفاده از نرمافزار مورفول وضعیتهای احتمالی به شرح زیر بیان شدهاند؛
خروجی حاصل از مورفول
برای تحلیل موفولوژیک با استفاده از نرمافزار مورفول 9 شاخص کلیدی شناسایی شده به 27 فرض احتمالی در سه وضعیت( مطلوب-ایستا و بحرانی) تقسیمبندی شدهاند. که نتایج حاصل از مورفول بیانگر 29 سناریو با ضرایب احتمال وقوع مختلف در ضرایب متفاوت بوده است. در جدول زیر سناریوها در سه وضعیت بحرانی با رنگ قرمز، وضعیت ایستا با رنگ زرد و مطلوب با رنگ سبز مشخص شدهاند. همانطور که در جدول 3 مشاهده میگردد ضرایب تحقق گمانهها در 5 طیف تقسیم بندیشدهاند، که بیشترین ضرایب گمانهها مربوط به وضعیت بحرانی با ویژگیهای (تخریب بناهای تاریخی در نتیجه شهرسازی جدید، بی توجهی به مراکز آموزشی در راستای گردشگری خلاق، ناشناس ماندن منابع طبیعی) بودهاند، در مقابل کمترین ضریب تحقق گمانهها مربوط به وضعیتهای مطلوب بوده است. در زمینه احتمال تحقق سناریوهای باید عنوان داشت که هرچه مقدار ضریب احتمال بالا باشد، میزان وقوع آن سناریو بیشتر میتواند باشد، در مقابل هرچه خطا بیشتر باشد میزان وقوع آن سناریو پایین میآید.
جدول3- ضرایب تحقق سناریوهای گردشگری خلاق شهر زنجان
ضریب خطا | احتمال تحقق | ضرایب گمانهها | سناریو | ||||||||||||||||||||||||||||||||
0-%10 | 10-%20 | %20-%50 | %50-%60 | %60-%100 | |||||||||||||||||||||||||||||||
1 | 15% |
|
| ناشناس ماندن منابع طبیعی | بی توجهی به مراکز آموزشی در راستای گردشگری خلاق | تخریب بناهای تاریخی | تخریب اثار و جاذبه های شهر زنجان | ||||||||||||||||||||||||||||
2 | 7.5% |
|
| متروکه شدن بناهای تاریخی | ناشناس ماندن منابع طبیعی | بی توجهی به مراکز آموزشی | ناشناس ماندن آثار و جاذبه ها | ||||||||||||||||||||||||||||
15 | 1% | تنوع کاربریهای تاریخی | توجه جدی به جذابیت هرچه بیشتر منابع طبیعی | بی توجهی به مراکز آموزشی در راستای گردشگری خلاق |
|
| بی توجهی به عملکرد آموزش در گردشگری | ||||||||||||||||||||||||||||
50 | %3 | تنوع کاربریهای تاریخی | وضعیت مطلوب مراکز اموزشی گردشگری | توجه جدی به جذابیت هرچه بیشتر منابع طبیعی |
|
| اهمیت یافتن اثار تاریخی و منابع در آموزش ها | ||||||||||||||||||||||||||||
1.14 | 8.75 |
| نادیده گرفتن ارزش های اجتماعی | دید صرفا اقتصادی و یک بعدی به گردشگر | بی توجهی به نقش و عملکرد همایشها و جشنواره ها |
| نادیده گرفتن نقش جشنوارههای در معرفی جاذبهها | ||||||||||||||||||||||||||||
4.17 | 2.4 |
|
| توجه به نقش مراسمات در معرفی و توسعه گردشگری خلاق | نادیده گرفتن ارزش های اجتماعی | دید صرفا اقتصادی و یک بعدی به گردشگر |
| نگاهی صرف اقتصادی بدون چارچوب گردشگری خلاق | |||||||||||||||||||||||||||
1.9 | 5.2 | برگذاری همایشها-جشنوارههادر | برقراری رابطه صیمانه و عاطفانه با کردشگران | نادیده گرفتن ارزش های اجتماعی |
|
| در حاشیه قرار گرفتن ارزشهای اجتماعی | ||||||||||||||||||||||||||||
10 | 1 |
| برگذاری همایشها-جشنوارهها | وجود روحیه مهمان نوازی در میان گردشگران | توجه وافر به ارزش های اجتماعی در رونق گردشگری |
|
| توجه جدی به وضعیت رویدادهای گردشگری | |||||||||||||||||||||||||||
1 | 8.8 |
|
|
| به کار گماشتن افراد با تعصیلات پایین . همچنین بدون هیچ پیش زمینه | دسترسی سخت و نامناسب به مراکز اقامتی | افزایش یافتن قوانین سخت اقامتی |
| بی توجهی به اقامت گردشگران | ||||||||||||||||||||||||||
1.83 | 4.8 |
| کم بود فضاهای اقامتی با محدودیت | برداشتن محدودیتهای اقامتی | به کار گماشتن افراد با تعصیلات پایین . همچنین بدون هیچ پیش زمینه |
|
| بی توجهی به آموزش در تعامل با گردشگری | |||||||||||||||||||||||||||
7.8 | 0.9% |
| تعبیه فضاهای اقامتی مناسب برای گردشگران | ایجاد تسهیلات ویژه برای اقامت گردشگر | توجه به نیرو آموزش دیده در مراکز اقامتی |
|
| بهبود وضعیت اقامت گردشگران | |||||||||||||||||||||||||||
1.71 | 3.31 |
|
|
| کم بود فضا برای گذران اوقات فراغت | شیوع سریع کرونا مانع هرگونه فعالیت گردشگری شده | کمبود فضاهای خرید با دسترسی ضعیف-نامناسب و پراکنده | نبود مراکز درست کردن غذهای محلی |
| کاهش فضاهای مطلوب جهت گذران چند روزه گردشگر | |||||||||||||||||||||||||
2.94 | 1.93 |
|
|
| عرضه تولیدات بومی با قیمت مناسب به گردشگر | دسترسی به مراکز تولید غذاهای اصیل | شیوع سریع کرونا مانع هرگونه فعالیت گردشگری شده | کم بود فضا گذران اوقات |
|
| :بهبود دسترسی به مراکز تولید | ||||||||||||||||||||||||
189 | 0.03 | ایجاد مراکزی برای عرضه غذاهای محلی | کاهش شیوع کرونا |
|
| ایجاد فضا مناسب برای گذران اوقات فراغت | عرضه تولیدات بومی با قیمت مناسب به گردشگر |
|
| کاهش شیوع ویرویس کرونا و جریان یافتن گردشگری
| |||||||||||||||||||||||||
1 | 12.15 |
|
|
| نبود مراکز موثق اطلاع رسانی در زمینه گردشگری | بی توجهی به سیاست های تبدیل شدن شدن شهر به مقصد | برنامه ریزی گردشگری بدون در نظر گرفتن شهروندان |
| بی توجهی به ذینفعان گردشگری خلاق | ||||||||||||||||||||||||||
2.94 | 1.93 |
|
|
| عرضه تولیدات بومی با قیمت مناسب به گردشگر | کم بود فضا برای گذران اوقات فراغت | کم بود فضا برای گذران اوقات فراغت |
|
| بهبود دسترسی به مراکز تولید | |||||||||||||||||||||||||
|
| کاهش شیوع کرونا و باز شدن مراکز عرضه خدمات | ایجاد عرضه غذاهای محلی |
| ایجاد فضا مناسب برای گذران اوقات فراغت | عرضه تولیدات بومی با قیمت مناسب به گردشگر |
|
| کاهش شیوع ویرویس کرونا و جریان یافتن گردشگری | ||||||||||||||||||||||||||
2.88 | 1.58 |
| ادمه روند تحریم ها آمریکا | درک ضعیف از رقابت گردشگری | ایجاد محدودیت برای فعالیت های گردشگری | از بین رفتن مشاغل |
| بی توجهی به ذینفعان گردشگری خلاق | |||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
| ادمه روند تحریم ها آمریکا | توجه حاشیه ای به گردشگری در توسعه شهری | پشتیبانی ضعیف از جذب خلاقانه و ابتکاران گردشگری خلاق | درک ضعیف از رقابت گردشگری |
|
| بی توجهی به رقابتپذیری گردشگری | |||||||||||||||||||||||||
16.88 | 0.27% |
| - اهمیت دادن به مسئله جذب شاغلان دارای حرفه و ابتکار گردشگری | - ایجاد زمینه اعطای تسهیلات | توجه به مسئله رقابتپذیر ساز کردن گردشگری | کاهش تورم رو رکود اقتصادی |
| بهبود وضعیت اقتصاد و گردشگری | |||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
| کم توجهی به امنیت گردشگری در سطح خیابان ها
| نبود امکان استراحت-آسایش مسافران در حد قابل قبول | نبود سیستم حمل و نقل |
| کاهش عملکرد سیستم حمل و نقل عمومی | |||||||||||||||||||||||||||
1.31 | 6.74 |
|
| کم توجهی به امنیت گردشگری در سطح خیابان ها | دسترسی مطلوب به ترمینال | نبود سیستم حمل و نقل |
| ضعف در ارائه خدمات با دسترسی بالا ارتباطی | |||||||||||||||||||||||||||
2.51 | 3.5 |
| کیفیت بالای سیستم حمل و نقل | بهبود ظرفیت حمل و نقل | برقراری امنیت گردشگران در سطح خیابانها و پیاده راه ها |
|
| بهبود امنیت در سطح شهر برای گردشگر | |||||||||||||||||||||||||||
1 | 4.5 |
|
| بی توجهی به معرفی توانمندی های گردشگری خلاق | موازی کاری نهادهای مسئول در گردشگری خلاق | بی توجهی به فعالیت گردشگری از سوی نهاد | ضعف در کنترل شیوع ویروس کرونا |
| : بی توجهی به معرفی جاذبهها | ||||||||||||||||||||||||||
1.4 | 3.2 |
|
| ناتوانی مدیریان شهری در کنترل ویروس کرونا | ناهماهنگی و تداخل نهادهای گردشگری | - بی توجهی به معرفی توانمندی های گردشگری خلاق | بی توجهی به فعالیت گردشگری از سوی نهاد |
| بی توجهی نهادهای مدیریتی به گردشگری خلاق | ||||||||||||||||||||||||||
75 | 0.06% | مدیریت صحیح شیوع کرونا ویروس | نظارت دقیق مدیران شهری | حمایت از گردشگران خلاق | توجه به ابتکارات و خلاقیت های گردشگری |
|
| : توجه به نیروهای خلاق گردشگری | |||||||||||||||||||||||||||
1 | 6.3 |
|
| بی توجهی به ذینفعان و مشارکت آنها در فرایند گردشگری | بی توجهی و کم اهمیت جلو دادن فرهنگ آموزش | بی توجهی و نبود هیچ گونه کانال ارتباطی و اطلاع رسانی گردشگری |
|
| بی توجهی به عملکرد آموزش در گردشگری خلاق | ||||||||||||||||||||||||||
3 | 2.1 |
| توجه به مسئله فرهنگ سازی و آموزش | اطمینان شهروندان به اخبار کانال های ارتباط | افزایش تعلق خاطر شهروندان به اهمیت گردشگری خلاق |
|
| بهبود روند تعلق خاطر | |||||||||||||||||||||||||||
3.5 | 1.8 |
| توجه به مسئله فرهنگ سازی و آموزش | اطمینان کم شهروندان به اخبار کانال های ارتباط | توجه کم به مسئله مدیریت و ساماندهی گردشگری با نقش محوری شهروند |
|
| کاهش اعتماد شهروندان به نهادهای گردشگری | |||||||||||||||||||||||||||
وضعیتهای محتمل گردشگری خلاق شهر زنجان نمودار تخریب آثار و جاذبههای تاریخی شهر در قالب محتملترین سناریو با ضریب 15 درصد و ضریب خطای یک بوده است، این سناریو روشن میسازد که در کنار تخریب اثار تاریخی شهر، منابع طبیعی موجود در آن نیز ناشناخته میمانند و تلاشی در جهت معرفی جاذبهها به صورت فعال وجود ندارند. همچنین سناریو دوم از لحاظ احتمال تحقق بیانگر نادیده گرفتن ذینفان بوده است، به طوری که شهروندان در فرایند برنامهریزی به حاشیه رانده شدهاند در نتیجه فرایند تبدیل شدن شهر به مقصد گردشگری با چالشهای اساسی و به کندی صورت میگیرد. همچنین سومین سناریو محتمل در قالب نادیده گرفتن نقش جشنوارهها و رویدادها بوده است. همچنان که بیان شد نتایج حاصل از سناریوها، بیانگر احتمال تحقق سناریوهای با وضعیت بحران بوده است، در مقابل سناریوهای با وضعیت مطلوب ضریب تحقق پایین را نشان میدهند، بنابراین میتوان نتیجه گرفت آینده گردشگری در شهر زنجان وضعیت خوشبینانهای نداشته باشد.
در این راستا برای فایق آمدن بر نتایج نامطلوب احتمالی که در مسیر گردشگری خلاق شهر زنجان میتواند باشد، سعی شده است با استفاده از نرمافزار متاسوات بهترین استراتژی برای نزدیک شدن به سناریوهای مطلوب و کاهش اثرات نامطلوب سناریوهای بحرانی مشخص گردند.
مراحل اجرای متاسوات
مشخص نمودن اهداف و منابع
گام اول تحلیل در محیط meta swot مشخص نمودن اهداف پژوهش است، برای این منظور نیز در تحقیق حاضر با کمک نتایج حاصل از مورفول سعی شده است اهداف مشخص، سپس اولویت توجه به هریک از آنها در سه سطح بالا، متوسط و پایین مطابق جدول4 مشخض گردند. همچنان که مشاهده میگردد تبدیل شدن به مقصد گردشگری و برندسازی برای شهر زنجان با سطح بالا شناسایی شدهاند.
جدول4: اهداف توسعه گردشگری خلاق شهر زنجان
اهداف | سطح اولویت |
تبدیل شدن شهر به مقصد گردشگری | بالا |
برون رفت از رکود اقتصادی | متوسط |
بهبود تعلق خاطر شهروندان | پایین |
برندسازی شهری | بالا |
احیای گردشگری خلاق پس از شیوع کرونا | متوسط |
در این راستا برای رسیدن به اهداف مشخص شده منابع و پتانسیلهای لازم است که در شهر زنجان، بنا بر نظر کارشناسان مشخص شدهاند. از آنجا که این منابع و قابلیتها دارای وزن یکسانی نیستند، بنابراین براساس میزان تاثیری که میتوانند در راستای رسیدن به اهداف تحقق داشته باشند، ارزش آنها مشخص شدهاند. لازم به توضیح است مطابق جدول 5 مجموع اوزان تخصیص داده شده باید 100 گردد، در این میان عوامل اثرگذارتر وزن بیشتر را به خود اختصاص دادهاند.
جدول5- منابع شهر زنجان در راستای گردشگری خلاق
ردیف | منابع | ارزش | ردیف | منابع | ارزش |
1 | وجود اماکن مذهبی و برگذاری آیین های مذهبی | 9 | 7 | وجود پارک های موضوعی | 10 |
2 | وجود اداب و رسوم خاص و مختص به خود | 7 | 8 | برگذار جشن ها و رویدادهای فرهنگی | 6 |
3 | توانمندی بالا در تولید غذاهای محلی و صنایع دستی | 6 | 9 | موقعیت جغرافیای و ارتباطی مناسب شهر | 13 |
4 | وجود روحیه مهانوازی و مهمان دوستی | 5 | 10 | عرضه محصولات و خدمات با قیمت مناسب و باکیفیت مطلوب | 8 |
5 | امنیت گردشگر در فضاها و معابر شهر | 6 | 11 | وجود مراکز دانشگاهی و هنری | 12 |
6 | وجود نیرو متخصص و خلاق و باتجربه در زمینه گردشگری | 7 | 12 | توان رقابت پذیری در عرضه های الکتریکی-برقی | 11 |
مقایسه توانمندیهای شهر زنجان با رقبای گردشگری خلاق زنجان
شناسایی ابعاد رقابتی رقبای گردشگری و نقشه رقابتی
از آنجا که فعالیتهای گردشگری هم میتواند شامل خدمات شود که به عینه توسط اشخاص دریافت میشوند و هم خدمات که از لحاظ روحی و روانی متوجه اشخاص شود، میباشد، ابعاد در نظر گرفته شده برای گردشگری خلاق شهر زنجان به دو دسته ملموس و غیرقابل ملموس تفکیک شدهاند. همچنین از آنجا که گردشگری خلاق بستری رقابتی ایجاد کرده و نواحی مختلف سعی در جذب هرچه بیشتر گردشگر هستند، در این بخش سعی شده است شهرهای رقیب گردشگری زنجان مشخص و توانمندیهای زنجان با آنها مورد مقایسه گردد، به طوری که شهرهای در نظر گرفته شامل تبریز، قزوین، همدان و کردستان بودهاند. برای مقایسه زنجان با شهرهای رقیب از طیف پنح تایی ( خیلی عالی تا خیلی ضعیف) استفاده شده است تا براساس آن نقشه رقابتی و اولویتبندی رقبا مشخص گردد. مطابق یافتههای حاصل (شکل 2 و جدول 6 ) مشخص میسازد که تبریز و قزوین با وزنهای 3.88 و 2.87 به ترتیب جدیترین رقیب بخش ملموس بودهاند، همچنین در بخش ناملموس نیز این دو شهر( تبریز و قزوین) با مقادیر 4.15 و 3.29 در رتبههای اول قرار داشتهاند.
شکل 2-جایگاه شهر زنجان نسبت به رقبای گردشگری
جدول 6- وضعیت شهرهای رقیب گردشگری شهر زنجان
| گردشگری ملموس | گردشگری ناملموس | امتیاز | |||
| مطلق | نرمال شده | مطلق | نرمال شده | مطلق | نرمال |
تبریز | 3.87 | 42/1 | 15/4 | 34/1 | 4 | 4 |
قزوین | 2.87 | 059/1 | 29/3 | 068/1 | 3 | 3 |
کردشتان | 2.10 | 77/0 | 90/2 | 942/1 | 2 | 2 |
همدان | 2 | 73/0 | 97/1 | 64/0 | 1 | 1 |
ارزیابی منابع و قابلیتها ، شناسایی عوامل خارجی( تهدید و فرصت)
در این بخش منابع و پتانسیلهای زنجان از لحاظ کامیابی، تقلید ناپذیری و غیرقابل جایگزینی در یک طیف پنج تایی( خیلی موافقم، موافقم، خنثی، مخالفم و خیلی مخالفم) مورد ارزیابی قرار میگیرند. لازم به توضیح است که در این مرحله ارزش منابع مورد بررسی قرار نمیگیرد، چرا که زمانی ارزش منابع مورد بررسی قرار میگیرد که در ارتباط با عوامل خارجی قرار بگیرد. در این زمینه نیز کامیابی نمودار مواردی است که رقبا قادر به انجام کار نیستند. تقلیدپذیری: نمودار کارهای است که قادر به تقلید نیستند. غیرقابل جایگزینی: کارهای که در راستای اهداف خود به کار میگیریم. سپس با توجه به موقعیت شهر زنجان عوامل خارجی از جمله فرصت و تهدیدات که ممکن است متوجه گردشگری خلاق این شهر باشند مشخص و میزان ایستایی، پویایی( اهمیت عامل)، تاثیرگذاری( اثر آن در موفقیت) ، احتمال افزایشی( احتمال افزایش در طول برنامه) و درجه اضطراری بودن( میزان نیازمندی به عامل) آنها نیز مشخص شدهاند. بنا بر یافتههای حاصل از جدول7 مشخص میگردد که شیوع ویروس کرونا، بی توجهی به ذینفعان شهری-گردشگری و نبود کانال های ارتباطی قوی بین گردشگر- مکان) ضریب تاثیرگذاری خیلی قوی داشتهاند.
جدول7- عوامل خارجی موثر بر گردشگری خلاق شهر زنجان
فرصت-تهدید | وزن | تاثیر | احتمال افزایش | درجه اضطراری |
تحریم های اقتصادی آمریکا | خیلی مهم | قوی | پایین | نه خیلی زود |
شیوع ویروس کرونا | خیلی مهم | خیلی قوی | پایین | در دراز مدت |
سیاست های کلان کشوری | متوسط | متوسط | پایین | به زودی |
بسترهای سرمایه گذاری خارجی-روابط با کشورهای همساه و غربی | متوسط | متوسط | پایین | نه به زودی |
تورم و رکود اقتصادی | خیلی مهم | قوی | متوسط | نه به زودی |
تبادل فرهنگی مثبت میان شهروند و گردشگر | خیلی مهم | خیلی ضعیف | بالا | به زودی |
امکان بازآفرینی بافت های فرسوده شهری | اهمیت کم | ضعیف | بالا | خیلی زود |
کاهش مشاغل کاذب شهری | اهمیت کم | ضعیف | بالا | به زودی |
توجه به مسئله مدیریت یکپارچه شهری | اهمیت کم | ضعیف | بالا | به زودی |
بی توجهی به ذینفعان شهری-گردشگری | خیل خیلی مهم | خیلی قوی | خیلی پایین | به زودی |
نبود کانال های ارتباطی قوی بین گردشگر- مکان | خیلی مهم | خیلی قوی | پایین | به زودی |
نقشه استراتژیک
در نقشه استراتژیک منابع و قابلیتها و عوامل خارجی بر مبنای سه معیار مورد تحلیل قرار میگیرند: الف نزدیکی منابع و قابلیتها با عوامل خارجی؛ ب)جایگاه شاخصها( سمت افقی و فوقانی)؛ د) اندازه حباب. بروی نقشه استراتژیک منابع و قابلیتهای داخلی با حبابهای آبی نشان داده شده است. محور افقی(x) کمیابی، تقلیدناپذیری و تناسب سازمانی و محور عمودی (Y) میزان و درجه تناسب استراتژیک عوامل را نشان میدهد. همچنین اندازه حباب تناسب با اهداف را نشان میدهد(بدری و همکاران، 1394: 44)، در این چارچوب موقعیت برتر ارتباطی شهر با دیگر استانها( x=1.96 y=2.54, z0)، عرضه خدمات الکتریکی و برق (x=1.53,y=3.9, z=0)، وجود اماکن مذهبی(,y=1.9, z=4.8, x=1.25) دارای مقدار بالای کمیابی و تقلید ناپذیری از سوی دیگر رقبا بودهاند.و نیروهای متخصص و خلاق( x=0.56, y=4.36, z=0)،عرضههای الکتریکی-برق( x=1.56, y=3.9, z=0)، عرضه محصولات با قیمت مناسب( x=0.31, y=3.63, z=0) دارای بیشترن تناسب با استراتژی رقابتپذیری گردشگری خلاق را داشتهاند. در نهایت اماکن مذهبی موجود شهر( x=1.25, y=1.9, z=4.8)، وجود روحیه مهمان نوازی( x=055, y=2.09, z=4.8) و اداب و رسوم اصیل شهر( x=0.9, y=2.3, z=3.79) بیشترین تناسب را با هدف داشتهاند. در زمینه عوامل خارجی که با حباب نارنجی نشان داده شدهاند. محور افقی(x) میزان قدرت عوامل و محور عمودی(y) درجه اضطراری را نشان میدهند. در این چارچوب شیوع ویروس کرونا( x=5, y=4, z=2)، بی توجهی به ذینفعان شهری-گردشگری( x=5, y=5, z=3) بیشترین قدرت تاثیرگذاری را داشتهاند و اما در رابطه درجه اضطراری نیز بی توجهی به ذینفعان شهری-گردشگری( x=5,y=5, z=3)، تحریم های اقتصادی آمریکا( x=4, y=4, z=2)، شیوع ویروس کرونا( x=5, y=4, z=2)، سیاست های کلان کشوری( x=1.79, y=4,z=3)، بسترهای سرمایه گذاری خارجی-روابط با کشورهای همساه و غربی(x=1.79, y=4,z=2) اولویت اول را به خود اختصاص دادهاند.
شکل 3-نقشه استراتزی توسعه گردشگری خلاق در شهر زنجان
نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات
تحولات گسترده بعد از انقلاب صنعتی باعث سیل مهاجرتها به شهرها شد، این عوامل باعث محدود شدن هرچه بیشتر منابع شهرها در جهت تامین مایحتایج شهروندان خود شد و از طرفی زنگ خطر جدی را برای تامین نیاز نسلهای آینده را به صدا در آورد. براین اساس سیاستها و برنامههای برای برون رفت از چنین شرایطی پیشنهاد شد که در نهایت باعث ارائه توسعه پایدار شهری شد. توسعه پایدار شهری شکلی از توسعه امروزی است که میتواند توسعه مداوم شهرهای آینده را تضمین کند.به طوری که هدف اصلی آن تامین نیازهای اساسی، بهبود و ارتقای سطح زندگی برای همه، اداره بهتر اکوسیستمها و آینده امنتر و سعادتمند میباشد. در این چارچوب رسیدن به چنین اهدافی باعث ایجاد بستر رقابت بین شهرها جهت حصول به آن شده است. در این راستا نیز یکی از سیاستهای جدید شهرها برای این مهم گرایش به گردشگری خلاق بوده است. گردشگری فعالیتی پیچیده و در حال گسترش و یکی از پویاترین صنایع است. که امروزه بعد از صنعت نفت و خودروسازی به سومین صنعت بزرگ دنیا با اثرات مستقیم و غیر مستقیم در زمینه رشد و توسعه اقتصادی و اجتماعی تبدیل شده است. براین اساس در تحقیق حاضر سعی بر تعیین الگوهای رقابتی گردشگری خلاق در شهر زنجان شده است. برای این منظور نیز ار روش تلفیقی morphol و مدل Met swot استفاده کرده است. به طوری که برای بیان وضعیتهای احتمالی گردشگری خلاق در آینده شهر از 9 شاخص با 27 وضعیت مختلف استفاده شده است که نتایج بیانگر 29 سناریو با ضریب احتمال تحقق و ضریب خطای متفاوت بوده است. در این میان سناریوهای که دارای ضریب احتمال بالا و خطای کمتری بودهاند، احتمال تحقق بالاتری داشتهاند، در این میان سناریو تخریب آثار و جاذبههای تاریخی شهر و ناشناس ماندن آثار و جاذبهها به ترتیب با ضریب 0.15 . و 0.75 درصد و ضریب خطای 1 و 2 با ویژگیهای تخریب بناهای تاریخی در نتیجه شهرسازی جدید، بی توجهی به مرکز آموزشی در راستای گردشگری خلاق و ناشناس ماندن منابع طبیعی، متروکه شدن بناهای تاریخی بیش از دیگر وضعیتها محتمل بودهاند. براین اساس لازم است استراتژیهای الگوی رقابتپذیری گردشگری خلاق مدنظر قرار گیرند تا نتایج نامطلوب به حداقل برسند. نتایج حاصل از متاسوات بیانگر موقعیت برتر برای شهرهای تبریز و قزوین به میزان 3.8 و 2.8 در بعد گردشگری ملموس و 4.15 و 3.29 در بعد ناملموس بوده است، با این وجود زنجان در ابعادی چون موقعیت ارتباطی شهر با دیگر استانها، عرضه خدمات الکتریکی و وجود اماکن مذهبی، موقعیت برتر نسبت به رقبای خود داشته و به عنوان مولفههای کمیابی و تقلید ناپذیری شناسایی شدهاند، و نیروهای متخصص و خلاق، عرضههای الکتریکی-برق، عرضه محصولات با قیمت مناسب دارای بیشترن تناسب با استراتژی رقابتپذیری گردشگری خلاق بودهاند. در نهایت اماکن مذهبی موجود شهر، وجود روحیه مهمان نوازی و اداب و رسوم اصیل شهر بیشترین تناسب را با هدف داشتهاند. همچنین در زمینه عوامل خارجی نیز شیوع ویروس کرونا، بی‌توجهی به ذینفعان شهری-گردشگری، بیشترین قدرت تاثیرگذاری را داشتهاند و اما در رابطه با درجه اضطراری نیز بی توجهی به ذینفعان شهری-گردشگری، تحریم های اقتصادی آمریکا، شیوع ویروس کرونا، سیاست های کلان کشوری، بسترهای سرمایه گذاری خارجی؛ روابط با کشورهای همسایه و غربی اولویت اول را به خود اختصاص دادهاند. بنابراین باید اذغان داشت که موقعیت گذرگاهی شهر زنجان باعث وضعیت برتر این شهر به لحاظ ارتباط با سایر نواحی شده است که در صورت بهرهبرداری از توانمندیهای خود در زمینه خدمات الکتریکی، نیروی متخصص، زمینه رقابتپذیری را نسبت به دیگر نواحی ایجاد کرده است و با بهرهگیری از پتانسیلهای موجود شهر چون برخورد مناسب شهروندان با گردشگر، اداب و رسوم اصیل موجود در شهر و احیاء آنها باعث بازدید دوباره و چند باره و متعاقبا وفاداری گردشگر شده است. اما لازم است در همین ارتباط به آسیبهای حاصل از شیوع کرونا و محدودیتهای حاصل از آن توجه کرد، براین منظور هم باید ذینفعان گردشگری در سطح شهر را شناسایی کرد و بسترهای مناسب( چون بهرهگیری از فضای اینترنت) برای فعالیتهای آنها ایجاد کرد تا ضمن جلوگیری از تعطیلی مشاغل، تاب آوری در بستر گردشگری و متعاقبا رقابتپذیری آن فراهم گردد. در نهایت جهت دستیابی به الگوی مطلوب رقابتپذیری گردشگری خلاق شهر زنجان توجه به راهکارهای زیر ضروری می‌نمایید:
ü بهبود فضاهای اقامتی-گردشگری جهت ماندگاری چند روزه گردشگر
ü به کارگیری نیروهای متخصص در مشاغل مربوط به در سطح شهر
ü نظارت بر وضعیت و کیفیت قیمتهای عرضه شده به گردشگران
ü توجه به فاصلهگذاری های اجتماعی و پرتکلهای بهداشتی در مراکز گردشگری جهت شیوع حداقل ویروس
ü شناسایی و مشارکت دادن ذینفعان گردشگری جهت موفقیت پیشبرد برنامههای گردشگری در نهایت لازم به توضیح است که آنچه باعث تمایز تحقیق حاضر از سایر تحقیقهای صورت گرفته در این زمینه شده است به شرح زیر بیان کرد:
اهمیت یافتن گردشگری خلاق به عنوان گزینه مناسب شهرها برای رونق اقتصادی و توانیابی رقابت و توسعه پایداری شهری باعث معطوف شدن مطالعات گسترده شده است که در ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی-سیاسی و زیست محیطی مورد توجه قرار گرفتهاند که هم به اثرات حاصل از گردشگری خلاق و اثرپذیری آن توجه شده است و همچنین جدیدا به وضعیتهای محتمل گردشگری خلاق در افقهای آینده در چارچوب سناریو نویسی توجه شده است. در همین راستا تحقیق حاضر همراستا با یافتههای دوپیراس و مک کلام( 2019) و کوکوللی و گوفی( 2015) بر جنبه تقویت اقتصاد و زیرساخت مقصد، نادعلی پور و چیتی( 1397) بر کیفیت خدمات به گردشگران ، اکبری و انصار( 1399)بر تقویت تورهای مسافرتی و ابرهیمی( 1398) بر عامل موقعیت جغرافیا در جهت رقابتپذیری گردشگری تاکید داشته است. اما جنبههای که باعث تمایز تحقیق حاضر شده را میتوان بدین شرح برشمرد؛ 1- تحقیق حاضر از روش جدید آینده نگاری تحت عنوان مورفول استفاده کرده است که یکی از تمایزات آن با روشهای دیگر ایندهنگاری میتوان اشاره کرد محاسبه ضریب احتمالی تحقق هریک از فرضیات که در چاچوب سناریو قابل تحقق هستند.2-به کارگیری مدل متاسوات به عنوان روش مکمل آیندهنگاری جهت دستیابی به بهترین استراتژی و الگوی رقابت گردشگری خلاق در شهر زنجان بوده است.
references
1. Akbari, M., Akbari, M. (2020). The Recognition of Stimuli Affecting the Competitiveness of Travel and Tourism for the Post-COVID Era (Case study: Iran). Tourism Management Studies, 15(0), 253-284. doi: 10.22054/tms.2020.55632.2409
2. Andalib, M., Soleimani M. (2017), Identifying and Prioritizing Factors Affecting the Formation of Hoarding Using Hierarchical Analysis (AHP) Method, Journal of Islamic Economic Studies, Volume 10, Number 1, pp. 46-47
3. Baby, s. (2013). “AHP Modeling for Multicriteria Decision-Making and to Optimise Strategies for Protecting Coastal Landscape Resources”. International Journal of Innovation, Management and Technolog, 4(2), 1-10.
4. Badri, Seyed Ali; Rezvani, Mohammad Reza; Torabi, Zabihullah; Malekan, Ahmad. (2015). Metaswat, A Strategic Tool for Sustainable Tourism Planning (Case Study: Meygan Village), Journal of Tourism Planning and Development, Fourth Year.
5. Boroumand, Babak, Kazemi, Ali, Ranjbarian, Bahram. (2018). Development of a local model for measuring the competitiveness of tourism in Iran's tourism destinations. Modern Marketing Research, 8 (2), 105-122.
6. Buhalis, D. (2000). Marketing the competitive destination of the future, Tourism Management, 21, 97-116.
7. Crouch, G. (2018). Modelling Destination Competitiveness, A survey and Analysis of the Impact of competitiveness Attributes, Sustainable Tourism Pty Ltd, Australia.
8. Dehghan, Reza; ReshadatJoo, Hamideh; Talebi, Kambiz; Dargahi, Hossein. (2015). Strategic Analysis of Iran's Health Tourism Industry in the Corona Period; Journal of the School of Paramedical Sciences, Tehran University of Medical Sciences) Payavard Salmat (February 4 and March, pp. 534-519.
9. Dupeyras, A. and MacCallum. N. (2019). Indicators for measuring competitiveness in tourism: A guidance document, OECD Tourism Papers, OECD Publishing.
10. Dwyer, L., & Kim, C. (2003). Destination competitiveness: determinants and indicator,Current Issues in Tourism, 6(5), 369-414.
11. Ebrahimi, M., Yavari, G., Hassan, K. (2019), Prioritization of Iran's competitiveness factors in halal tourism. Tourism Planning and Development, 8 (28), 113-13
12. Farzin, M., Ali Pour, Z. (2010),. Effective Factors Be a competitive advantage Tourism destinations Iran (Case study: Chabahar). Journal of Tourism Studies, No. 14, pp. 67-41
13. Farzin, M., Reza, H., Fatemeh, D. (2018), Competitiveness of tourist destination: importance-performance analysis (Case study: Yazd and Shiraz). Tourism Management Studies, 13 (44), 219-247
14. Ghezelbash, S. (2008), Physical anomalies in informal settlement areas of cities and its effect on the occurrence of studied social anomalies: Informal wireless settlement area in Zanjan; Master Thesis, Zanjan University
15. Gomezelj Omerzel, D. (2011). The local business sector's perception of the competitiveness of Slovenia as a tourist destination. Turizam: znanstveno-stručni časopis, 59(1.), pp.25-46.
16. Gyawali,P., Bhandari,S., Shrestha, J.(2022), Horti-tourism; an approach for strengthening farmers’ economy in the post-covid situation, Journal of Agriculture and Food Research,V(7), https://doi.org/10.1016/j.jafr.2022.100278.
17. Habibi, K. (2008), Zangan to Zanjan (A look at the physical-spatial changes of the ancient city) Zanjan: Zanjan University Press
18. Heidari, M., rahmani, M., Khanmoradi, S., haghi, Y. (2021). Strategic Explanation of the Properties of Tourism Competitiveness in Reaching Tourism Target Markets (Case Study: Zanjan Province). Journal of Tourism and Development, 10(3), 35-49. doi: 10.22034/jtd.2020.223240.1987
19. Hosseinzadeh D., Karim, H., Mohammad, J. (2013), Zanjan, from yesterday to today; Historical Analysis on Physical Growth and Urban Dynamics in Zanjan, Journal of Growth and Geography, Volume 28, Number One.
20. Khalili, M. (2020). Corona's crucial Moment : The New International Westphalia; Interdisciplinary Quarterly in Humanities; Volume 12, Number 3; Serial issue 47 summer 1399; Page 24-1.
21. Kum, H., Aslan, A. and Gungor, M. (2015). Tourism and economic growth: The case of Next- 11 Countries, International Journal of Economics and Financial Issues, 5(4): 1075-1081.
22. Lee, C., King, B. (2009). “A determination of destination competitiveness for Taiwan's hot springs tourism sector using the Delphi technique”. Journal of Vacation Marketing, 15, 243-257.
23. Melillo ,p Pecchia,l. (2016). “What is the appropriate sample size to run AHP in a survey based research? “ . International Symposium on the Analytic Hierarchy Process.
24. Nadalipour, Z., Chiti, N. (2018). Analysis of Iran's tourism competitiveness with emphasis on tourists' perception Case study: European tourists entering Iran. Tourism and Development, 6 (4), 82-105.
25. Nieuwenhuijsen, M.( 2021), New urban models for more sustainable, liveable and healthier cities post covid19; reducing air pollution, noise and heat island effects and increasing green space and physical activity, Environment International, https://doi.org/10.1016/j.envint.2021.106850
26. Planning, B. (2011). Strategic document for the development of cultural heritage, handicrafts and tourism in Zanjan province, Publications of Zanjan province planning deputy, Zanjan
27. Pourhamdi, M., Reza, J., Asghari Zamani, A. (2008), Assessing the spatial-physical development of Zanjan city with emphasis on land use change during the period 1355-1385, Quarterly Journal of Geographical Research, No. 63, pp. 34-33Publication Date: 11/3/1397; News Number: 3489195.
28. Schwab, K. (2017). The Global Competitiveness Report 2017-2018, World Economic Forum, Geneva, Switzerland.
29. Shamsabadi, M. (2016). Market segmentation of the country's sports tourism industry and identification of the target market with a geographical approach, Master Thesis, Supervisor Mohammad Reza Moinfard, Hakim Sabzevari University, Faculty of Physical Education and Sports Sciences.
30. Shokrollahi, N. (2018). Iran ranks 35th in the world tourism economies, Donya-e-Eqtesad newspaper, No. 4454, 07/30/1397, News number: 3455081
31. Statistics Center of Iran (2016), General Census of Population and Housing of Zanjan Province, Statistics Center of Iran Publications, Tehran.
32. Storper, M.( 2021), Cities in a post-COVID world, urban studies, 1-23, DOI: 10.1177/00420980211018072
33. World Economy. (2018). recording 1.4 billion international trips in 2018; Newspaper Number: 4530;
34. Yousefi, S. (2015). Pathology of the causes of non-attraction of urban tourism in Zanjan and strategies to increase it, Thesis for receiving a master's degree in geography, Supervisor - Ramin Kiamehr, Zanjan University.
35. Zaroki, Sh, owliaiynasab, M. (2017). An Investigation of Effective Factors in the Growth of the Tourism with an Emphasis on Destination Competitiveness (Application of DPDM and GMM -Sys Estimator), Tourism Planning and Development, 6 (23), 77-104
36. Eskandari, H., ezatpanah, B., Hosainzadeh Dalir, K. (2022). Evaluation of Urban Tourism Marketing Development (Case Study: Sanandaj City). , 12(47), 167-186. doi: 10.30495/jupm.2022.4027
[1] -Morphol
[2] -Meta- swot
[3] . Storper
[4] . Nieuwenhuijsen
[5] - UNWTO
[6] - WTTC
[7] - Lee & King
[8] Travel and Tourism Competitiveness Index)TTCI(
[9] Status area
[10] Commodity area
[11] Crouch and Ritchie
[12] Dupeyras and MacCallum
[13] Crouch
[14] Cucculelli & Goffi
[15] . Gyawali