بررسی تأثیر ابعاد بازآفرینی شهری بر تحقق گردشگری کمشتاب (بافت تاریخی شهر کاشان)
راضیه ربانی
1
(
گروه مدیریت جهانگردی، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
)
مصطفی محمدی
2
(
دانشیار گروه مدیریت جهانگردی، دانشکده میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.
)
کلید واژه: کاشان, بافت تاریخی, بازآفرینی شهری, گردشگری کمشتاب,
چکیده مقاله :
امروزه بافتهای تاریخی در مقصدهای شهری برای پاسخگویی مطلوب به نیازهای ساکنان و گردشگران، نیازمند بازآفرینی با الگوهای جدید گردشگری نظیر رویکرد کمشتاب میباشند. در این راستا بافت تاریخی کاشان، مناطقی هستند که از نظر کارکرد و نیز کالبد، دچار ناکارآمدی بوده و در محاصره فناوری و امکانات عصر حاضر، جوابگوی نیازهای افراد نیست که یکی از روشهای تداوم حیات این مناطق، بازآفرینی میباشد. بر همین اساس، هدف این پژوهش، بررسی تأثیر ابعاد بازآفرینی شهری بر تحقق گردشگری کمشتاب در بافت تاریخی شهر کاشان است. تحقیق از نظر هدف، کاربردی و بر اساس روش جمعآوری دادهها از نوع کمی مبتنی بر مدلسازی معادلات ساختاری است. جامعهی آماری پژوهش، گردشگران بازدیدکننده از کاشان در نیمه اول سال 1400 بوده و تعداد نمونه آماری 384 نفر برآورد شد. دادهها از طریق پرسشنامه جمعآوری شد که روایی سازه آن به روش تحلیل عاملی تأییدی و پایایی آن، بر اساس آزمون آلفای کرونباخ، تأیید گردید. تحلیل دادهها از طریق نرمافزارهای SPSS25 و AMOS24 انجام شد. یافتههای پژوهش نشان داد که بازآفرینی شهری در ابعاد عملکری - کالبدی؛ زیبایی-شناختی؛ زیستمحیطی، اجتماعی- فرهنگی و اقتصادی بر گردشگری کمشتاب در بافت تاریخی کاشان تأثیر داشته که به ترتیب مربوط به بازآفرینی زیستمحیطی، اجتماعی - فرهنگی، عملکردی - کالبدی، زیباییشناختی و اقتصادی با ضرایب تأثیر 75/0، 71/0، 68/0، 64/0 و 62/0 بوده است. بر همین اساس، به مدیران مؤثر در عرصهی گردشگری کاشان توصیه میشود با فراهم نمودن تسهیلات مناسب برای گردشگران و ایجاد سفری دلپذیر برای آنها، ترغیب به مسافرت کمشتاب از سوی گردشگران را افزایش دهند.
چکیده انگلیسی :
Today, historical Fabrics in urban destinations need to regeneration with new tourism models such as the slow approach in order to meet the needs of residents and tourists. In this regard, the historical fabric of Kashan are areas that are inefficient in terms of function and body, and surrounded by technology and facilities of the present age, it does not meet the needs of people, and one of the ways to continue the life of these areas is regeneration. Based on this, the aim of this research was to investigate the impact of urban regeneration dimensions on the realization of slow tourism in the historical context of Kashan city. In terms of purpose, the research is practical and in terms of data collection method is quantitative based on structural equation modeling. The statistical population of the study of tourists visiting Kashan in the first half of 2021 and the number of statistical samples was estimated at 384 people. Data were collected through a questionnaire whose construct validity was confirmed by confirmatory factor analysis and its reliability based on Cronbach's alpha test. data analysis was performed using SPSS25 and AMOS24 software. The results of this study showed that urban regeneration in physical-operating; aesthetic; environmental, social-cultural and economic dimensions has affected slow tourism in the historical fabric of Kashan that this impact was related to environmental, social-cultural, physical-operating, aesthetic and economic regeneration with impact coefficients of 0.75, 0.71, 0.68, 0.64 and 0.62 respectively. Accordingly, it is recommended to effective managers in the field of tourism in Kashan, by providing suitable facilities for tourists and creating a pleasant trip for them, encourage the slow travel from tourists.
_||_
Journal Research and Urban Planning ISSN (Print): 2228-5229 - ISSN (Online): 2476-3845
|
Spring 2021. Vol 12. Issue 44 |
Research Paper
The Effect of Urban Regeneration Dimensions on the Realization of Slow Tourism (Historical Fabric of Kashan)
Abstract Today, historical Fabrics in urban destinations need to regeneration with new tourism models such as the slow approach in order to meet the needs of residents and tourists. In this regard, the historical fabric of Kashan are areas that are inefficient in terms of function and body, and surrounded by technology and facilities of the present age, it does not meet the needs of people, and one of the ways to continue the life of these areas is regeneration. Based on this, the aim of this research was to investigate the impact of urban regeneration dimensions on the realization of slow tourism in the historical context of Kashan city. In terms of purpose, the research is practical and in terms of data collection method is quantitative based on structural equation modeling. The statistical population of the study of tourists visiting Kashan in the first half of 2021 and the number of statistical samples was estimated at 384 people. Data were collected through a questionnaire whose construct validity was confirmed by confirmatory factor analysis and its reliability based on Cronbach's alpha test. data analysis was performed using SPSS25 and AMOS24 software. The results of this study showed that urban regeneration in physical-operating; aesthetic; environmental, social-cultural and economic dimensions has affected slow tourism in the historical fabric of Kashan that this impact was related to environmental, social-cultural, physical-operating, aesthetic and economic regeneration with impact coefficients of 0.75, 0.71, 0.68, 0.64 and 0.62 respectively. Accordingly, it is recommended to effective managers in the field of tourism in Kashan, by providing suitable facilities for tourists and creating a pleasant trip for them, encourage the slow travel from tourists.
|
Received Accepted: PP:
Keywords: Slow Tourism, Urban Regeneration, Historical Fabric, Kashan. |
Use your device to scan and read the article online
|
Extended Abstract
Introduction
Today, the tourism industry, especially its urban branch, has a special place in the economy of countries. For the effectiveness of urban tourism, various approaches can be taken into account that the newest of them is slow tourism which consists of longer residence in the place and use local transportation facilities and native food and drinking, and therefore spending more time to recognize local history and culture. Certainly, many factors affect the expansion of slow tourism, which is one of their urban recreation process. Accordingly, the present study examines the reflection of urban recreation with a slow tourism approach in Kashan city.
Methodology
The research is practical in terms of purpose and in terms of data collection method based on structural equation modeling. The statistical population of the study of tourists visiting Kashan in the first half of 2021 was unlimited and the number of statistical samples based on the sample size determination table was estimated to be 384 people who were selected by available methods and data were collected through a questionnaire. In this way, by referring to the tourist centers of Kashan, among the tourists who visited these attractions, sampling was done voluntarily and a questionnaire was distributed among tourists at the tourist attractions of Kashan. The questionnaire consisted of two parts: demographic and specialized questions. In the specialized section, 4 items were used to measure the urban recreation in physical operating, 4 items were used to measure the urban recreation in aesthetic, 4 items were used to measure the urban recreation in environmental, 4 items were used to measure the urban recreation in cultural, 4 items were used to measure the urban recreation in economic and 5 items were used to measure the slow tourist. Also, its reliability and validity in addition to the model fit indices were evaluated and confirmed.
Results and discussion
The results of this study showed that urban recreation in physical operating; aesthetic; environmental, cultural and economic dimensions has affected slow tourism in the historical fabric of Kashan that this impact was related to environmental, social-cultural, physical-operating, aesthetic and economic regeneration with impact coefficients of 0.75, 0.71, 0.68, 0.64 and 0.62 respectively. the physical functioning of the urban recreation on the realization of slow tourism in Kashan has had a positive and significant effect, which has been in line with the results of the research of juvonen and Sarniko (2014). The presence of natural and cultural heritage attractions is one of the most important factors in the presence of tourists in a tourist destination such as Kashan city. However, in many cases, visiting these attractions is accelerated and tourists are superficially overside of these works. While the correct introduction of this heritage based on physical functional recreation not only leads to better recognition than them, it can reduce the speed of tourists and leads to strengthening slow tourism in the region. the aesthetic of the urban recreation on the realization of slow tourism in Kashan has had a positive and significant effect, which has been in line with the results of the research of Lee (2013). If the aesthetic issues of tourism destination have been considered and the tourists' opinion to this issue, it can realize slow tourism. the environmental of the urban recreation on the realization of slow tourism in Kashan has had a positive and significant effect, which has been in line with the results of the research of Lee (2013). The importance of environmental recreation in slow tourism growth is to encourage tourists to prone and use clean weather, Because the nature of slow tourism relies on the optimal use of environmental resources. the cultural of the urban recreation on the realization of slow tourism in Kashan has had a positive and significant effect, which has been in line with the results of the research of Svard (2013). The social recreation of tourism destination, tourists to maintain and protect traditions, cultural and natural heritage, and respect for the social and cultural origins of host communities Which is one of the most important slow tourism indicators. the economic of the urban recreation on the realization of slow tourism in Kashan has had a positive and significant effect, which has been in line with the results of the research of Georgică (2015). The reason for this can be seen as evident effects on the life of the host community on the one hand, because tourism development in an area can always have an increasing effect on increasing income, increasing job opportunities, increase wages, creating new job opportunities and seek to increase the level of local community life standards. on the other hand, tourists also have economic issues such as competitive local services and thus increasing the power of choice.
Conclusion
Urban regeneration in practical-physical dimensions; aesthetic; Environmental, socio-cultural and economic factors have an impact on Slow tourism in the historical context of Kashan, and based on this, it is necessary that effective managers in the field of tourism in Kashan, including the organization of cultural heritage, handicrafts and tourism, municipality and other Effective institutions should create a favorable mental image of the destination by providing suitable facilities for tourists, monitoring the quality of restaurants and improving it, creating high-quality tourism services and also trying to create a suitable environment in the places of attractions and popular tourist destinations. . In this context, we can suggest things like the existence of pause, leisure, collaborative and flexible spaces to realize liveliness and presence, as well as paying attention to public art and emphasizing the use of collective memories to realize sociability. Also, the variety of uses, the variety of time, as well as the infrastructures required in the historical context are of particular importance, and solutions such as mobile retail stores with proper management and layout, the use and strengthening of 24-hour users, and handling issues such as Disposal of surface water and sanitary services can be provided.
مقاله پژوهشی
بررسی تأثیر ابعاد بازآفرینی شهری بر تحقق گردشگری کمشتاب (بافت تاریخی شهر کاشان)
چکیده امروزه بافتهای تاریخی در مقصدهای شهری برای پاسخگویی مطلوب به نیازهای ساکنان و گردشگران، نیازمند بازآفرینی با الگوهای جدید گردشگری نظیر رویکرد کمشتاب میباشند. در این راستا بافت تاريخی کاشان، مناطقی هستند كه از نظر كاركرد و نیز كالبد، دچار ناكارآمدی بوده و در محاصره فناوری و امکانات عصر حاضر، جوابگوی نيازهای افراد نيست که یکی از روشهای تداوم حیات این مناطق، بازآفرینی میباشد. بر همین اساس، هدف این پژوهش، بررسی تأثیر ابعاد بازآفرینی شهری بر تحقق گردشگری کمشتاب در بافت تاریخی شهر کاشان است. تحقیق از نظر هدف، کاربردی و بر اساس روش جمعآوری دادهها از نوع کمی مبتنی بر مدلسازی معادلات ساختاری است. جامعهی آماری پژوهش، گردشگران بازدیدکننده از کاشان در نیمه اول سال 1400 بوده و تعداد نمونه آماری 384 نفر برآورد شد. دادهها از طریق پرسشنامه جمعآوری شد که روایی سازه آن به روش تحلیل عاملی تأییدی و پایایی آن، بر اساس آزمون آلفای کرونباخ، تأیید گردید. تحلیل دادهها از طریق نرمافزارهای SPSS25 و AMOS24 انجام شد. یافتههای پژوهش نشان داد که بازآفرینی شهری در ابعاد عملکری - کالبدی؛ زیباییشناختی؛ زیستمحیطی، اجتماعی- فرهنگی و اقتصادی بر گردشگری کمشتاب در بافت تاریخی کاشان تأثیر داشته که به ترتیب مربوط به بازآفرینی زیستمحیطی، اجتماعی - فرهنگی، عملکردی - کالبدی، زیباییشناختی و اقتصادی با ضرایب تأثیر 75/0، 71/0، 68/0، 64/0 و 62/0 بوده است. بر همین اساس، به مدیران مؤثر در عرصهی گردشگري کاشان توصیه میشود با فراهم نمودن تسهیلات مناسب براي گردشگران و ایجاد سفری دلپذیر برای آنها، ترغیب به مسافرت کمشتاب از سوی گردشگران را افزایش دهند.
|
تاریخ دریافت: تاریخ پذیرش: شماره صفحات:
واژههای کلیدی: گردشگری کمشتاب، بازآفرینی شهری، بافت تاریخی، کاشان. |
از دستگاه خود برای اسکن و خواندن مقاله به صورت آنلاین استفاده کنید
|
مقدمه:
امروزه صنعت گردشگری، بهویژه شاخهی شهری آن، جایگاه خاصی در اقتصاد کشورها دارد. برای مؤثر بودن گردشگری شهری رویکردهای مختلفی را میتوان در نظر گرفت که از جدیدترین آنها، رویکرد گردشگری کمشتاب است که مشتمل بر اقامت طولانیتر در محل و استفاده از امکانات حملونقل محلی و مصرف غذا و آشامیدنیهای بومی و در نتیجه صرف زمان بیشتر برای شناخت تاریخ و فرهنگ محلی میباشد (Georgică،2015 ). مسلماً عوامل زیادی بر گسترش گردشگری کمشتاب تأثیرگذار هستند که فرآیند بازآفرینی شهری یکی از آنها محسوب میگردد. چرا که «بازآفرینی شهری» را فرآیند زیستپذیر کردن مناطق شهری کمکیفیت با حداکثر مشارکت ذینفعان شهری و مدیریت یکپارچه در سطح محلی بوده و یکی از روشهای پیاده‌سازی بازآفرینی شهری، برنامهریزی گردشگری شهری است (Najafi et al، 2019). استراتژی هدایت گرایش مردم به گذران اوقات فراغت در بافتهای تاریخی و قدیمی با تبلیغات و معرفی عناصر و جاذبههای بافت شهری میتواند بیشترین نقش بازآفرینی در گردشگری شهری باشد (Kheyrkhah et al، 2021). این گرایش میتواند با ایجاد کاربری‌هایی برای مقاصد خرید، آموزش، تفریح و سرگرمی و ترکیب و تنوع کاربریها و پیاده‌مداری یا انسانمحوری و طراحی مناسب خیابان و ارتقای شاخص حملونقل و دسترسی و اهداف دیگر عملی شود (Shfiee & Rabani، 2020).
شهر کاشان در استان اصفهان بهعنوان یکی از مهمترین قطبهای گردشگری کشور، از دیرباز مورد توجه گردشگران ایرانی و خارجی بوده، ولی همچنان با عدم توسعه صنعت گردشگری در منطقه روبهرو بوده و شهر، گرفتار ناپایداری‌های متعدد زیستمحیطی و اکولوژیکی، اجتماعی و فرهنگی از جمله اسکان غیررسمی گردشگران است. عمده این ناپایداری‌ها ناشی از تعدد مراکز تصمیمگیری، گسستگی در مدیریت شهری و عدم مدیریت یکپارچه بین سازمان‌ها و دستگاه‌های دولتی و غیردولتی تصمیمگیر در خصوص امور گردشگران و گردشگری و وجود برخی موازیکاری‌ها به ویژه در زمینهی بازآفرینی بافت تاریخی و رویکرد به گردشگری کمشتاب میباشد. بر همین اساس، پژوهش حاضر به بررسی بازتعریف بازآفرینی شهری با رویکرد گردشگری کمشتاب در شهر کاشان پرداخته است.
مهمترین اصول یک برنامه بازآفرینی مواردی نظیر چشم‌انداز راهبردی بلندمدت با تأکید بر پایداری زیستمحیطی؛ تأکید بر ارتقای همه ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیستمحیطی اجتماع محلی به جای نوسازی کالبدی صرف؛ انعطافپذیری برنامه‌های اجرایی اولیه همسو با تغییر شرایط اقتصادی، اجتماعی، زیستمحیطی و مدیریتی؛ قبول منحصربهفرد بودن مکان؛ مشارکت ذینفعان با تأکید بر نقش جوامع محلی؛ وجود تعامل و مشارکت بیشتر میان بازیگران و دستگاه‌های درگیر؛ تعادل میان سرمایهگذاری دولتی، خصوصی و داوطلبانه میباشد (Aminzadeh & Dadras،2012 ).
در بازآفرینی عملکردی- کالبدی روشهای مختلفی نظیر بازیافت، احیاء، تجمیع زمین و ساختمان برای حفظ و تقویت عملکردهای متعدد، بهبود تأسیسات زیربنایی و ارتقای کیفیت آن، بهبود تأسیسات حملونقل به منظور افزایش مسافرتهای پیاده، استفاده از دوچرخه و شبکه حملونقل عمومی و کاهش مسافرتها با اتومبیل شخصی عملی میشود که یکی از مشخصههای مهم گردشگری کمشتاب بوده و یافتههای Juvonen & Saarnikko (2014) نشان داد که در تحقق آن میتواند مؤثر باشد و این تأثیر در ابعادی نظیر نفوذپذیری و حرکت؛ تنوع؛ ایمنی؛ سرزندگی و انعطافپذیری، قابل بررسی است ((Kim & Bramwell، 2019؛Ahmadpoor et al ، 2020). بنابراین فرضیه اول پژوهش به صورت زیر قابل ارائه است (جدول 1):
H1: بازآفرینی عملکردی- کالبدی بر تحقق گردشگری کمشتاب شهر کاشان، تأثیر دارد.
زیباسازی شهری، فرآیند توسعه مشخصات دیداری بوده که در فضای شهر اتفاق افتاده و توسعه کیفی فضای شهر و ارتقاء کیفیت زندگی شهری را مدنظر قرار داده تا به تشکیل شهر سالم، فرهنگی و انسانمحور منجر شود. عامل زیبایی در میزان خوشایندی و جذب مردم به سوی فضاهای عمومی و شهری و در نتیجه ترغیب آنها به کاهش سرعت سفر و درنگ بیشتر در مقصد سفر یعنی تحقق گردشگری کمشتاب، نقش مهمی داشته که یافتههای پژوهش Lee (2013) آن را تأیید نموده است. این تأثیر میتواند در ابعاد خوانائی، دید بصری، جذابیت و خلاقیت مورد بررسی قرار گیرد (Rahman & Halim،2021 ؛ Hatami et al، 2021). بنابراین فرضیه دوم پژوهش به صورت زیر قابل ارائه است (جدول 1):
H2: بازآفرینی زیباییشناختی بر تحقق گردشگری کمشتاب شهر کاشان، تأثیر دارد.
در بازآفرینی زیستمحیطی، مبارزه با آلودگی و بهبود شرایط زندگی با در نظر گرفتن ارزشها و خواستههای جامعه و هر گروه اجتماعی مدنظر است که بر اساس یافتههای Lee (2013) در رشد گردشگری منطقه و ترغیب گردشگران به درک و احساس مطلوب از منطقه که از شاخصهای گردشگری کمشتاب است، مؤثر میباشد. این تأثیر میتواند در ابعاد افزایش فضاهای سبز و باز و جلوگیری از تخریب؛ مبارزه با آلودگیهای زیستمحیطی و آسایش اقلیمی مطالعه گردد (Helles ، 2022؛ Khosroabadi، 2020). بنابراین فرضیه سوم پژوهش به صورت زیر قابل ارائه است (جدول 1):
H3: بازآفرینی زیستمحیطی بر تحقق گردشگری کمشتاب شهر کاشان، تأثیر دارد.
ارتقاء میراث معماری (هسته تاریخی) و گردشگری شهری از اهداف بازآفرینی اجتماعی- فرهنگی است و تقویت آن میتواند به تأمل بیشتر گردشگران و رشد گردشگری کمشتاب منجر شود که یافتههای Svärd (2013) این موضوع را تأیید نموده است. مؤلفههای فرهنگی برای افزایش ارتباط بین مردم و مقصد گردشگری استفاده میشود که به حفاظت بهتر فضاهای عمومی و تاریخی منجر میشود. استفاده از این مؤلفهها میتواند تنوع رخدادهای فرهنگی را به همراه داشته باشد. هدف از حفاظت آثار تاریخی، معماری و فرهنگی، به وجود آوردن محیط شهری غنیتری است که باعث پیوند گذشته با حال است (Lak et al، 2020؛ Ahmadpoor et al، 2020). بنابراین فرضیه چهارم پژوهش قابل ارائه است (جدول 1):
H4: بازآفرینی اجتماعی- فرهنگی بر تحقق گردشگری کمشتاب شهر کاشان، تأثیر دارد.
بازآفرینی پایدار اقتصادی، راهبردهایی نظیر جذب سرمایههای داخلی، ارتقاء خوداشتغالی، ایجاد اشتغال موقّت و پارهوقت، بهبود مهارتهای حرفهای و به صرفه نمودن هزینههای زندگی را شامل شده که میتواند مقصد گردشگری را برای اقامت بیشتر گردشگران، بهصرفه نموده و گردشگری کمشتاب را ارتقاء بخشد که یافتههای Georgică (2015) این موضوع را تأیید نموده است. این تأثیر در ابعاد نو کردن اقتصاد شهری؛ ایجاد اشتغال و کاهش نرخ بیکاری و تنوع اقتصادی، قابل بررسی است (Ujang et al، 2018؛ Hatami et al، 2021). بنابراین فرضیه پنجم پژوهش به صورت زیر قابل ارائه است (جدول 1):
H5: بازآفرینی اقتصادی بر تحقق گردشگری کمشتاب شهر کاشان، تأثیر دارد.
بر همین اساس و برای بررسی تأثیر ابعاد بازآفرینی شهری بر تحقق گردشگری کمشتاب در بافت تاریخی شهر کاشان از مدل مفهومی مطابق با شکل شماره (1) استفاده شده است:
شکل 1- مدل مفهومی پژوهش – منبع: یافتههای پژوهش
جدول1: منابع تدوین فرضیه های پژوهش
بعد بازآفرینی | منبع |
عملکردی- کالبدی | Kim & Bramwell،2019 ؛Ahmadpoor et al، 2020 |
زیباییشناختی | Rahman & Halim ،2021؛ Hatami et al، 2021 |
زیستمحیطی | Helles، 2022؛ Khosroabadi، 2020 |
اجتماعی فرهنگی | Lak et al، 2020؛ Ahmadpoor et al، 2020 |
اقتصادی | Ujang et al، 2018؛ Hatami et al، 2021 |
پیشینه و مبانی نظری تحقیق:
اگر چه در پژوهشهای موجود به بحث گردشگری کمشتاب و بازآفرینی شهری پرداخته نشده است، با این وجود، Hatami et al (2021) تأیید نمودند راهکارهایی نظیر حمایت از جاذبههای تاریخی با هدف رویکرد تجدید حیات، ساماندهی شبکه حملونقل عمومی، بهره‌گیری از اراضی ناکارآمد، ایجاد ردیف بودجه‌ای مستقل در قوانین سنواتی و اعطای تسهیلات بانکی ارزانقیمت در جهت بهبود وضعیت موجود گردشگری شهر گرگان، کارآمد هستند. Kheyrkhah et al (2021) دریافتند عوامل عملکردی، زیباییشناختی، زیستمحیطی، اقتصادی و اجتماعی در بازآفرینی فضای گردشگری مناطق مورد مطالعه مؤثر بوده، اما تأثیر عوامل عملکردی، زیباییشناختی، زیستمحیطی از سهم و نسبت بیشتری در بازآفرینی فضای گردشگری مناطق مورد مطالعه برخوردار بوده است. Ahmadpoor et al (2020) تأیید نمودند که گردشگری عاملی در راستای رشد اقتصادی است و از بعد اجتماعی- فرهنگی، حس مکان و امنیت فضا را افزایش میدهد. در مورد بعد کالبدی، توسعه گردشگری با از بین بردن فضاهای مخروبه، اتصال و پیوند در بافت تاریخی را موجب شده و کیفیت خدمات عمومی و منظر شهری را ارتقا داده و از نظر زیستمحیطی، کاهش آلودگیهای محیطی و افزایش سرانهی فضای سبز را در پی دارد. Khosroabadi et al (2020) نیز تأیید نمودند که ادراک گردشگران بر مبنای مؤلفههای بازآفربنی شهری در چهار سطح متفاوت از جاذبههای گردشگری اعم از هسته تاریخی و کهن شهر، جاذبههای مکمل تاریخی، کمربند گردشگری شهر و زمینه و بافت عمومی شهری صورت میگیرد. Georgică (2015) تأیید نمود که گردشگری کمشتاب در منطقه ترانسیلوانیای (Transilvania) رومانی با رشد اقتصادی این منطقه، رابطهی مثبت و معنادار داشته است. Juvonen & Saarnikko (2014) تأیید نمودند که ایجاد مفهوم توصیفی جدید برای گردشگری کمشتاب میتواند زمینهی رشد و تکامل بیشتر توسعهی شهری به ویژه در زمینهی عملکردی و کالبدی در فنلاند را فراهم آورد. Lee (2013) دریافت که گردشگری کمشتاب علاوه بر ایجاد رضایت در گردشگران منطقه هادونگ (Hadong) کره جنوبی، زمینههای توسعهی زیباییشناختی و زیستمحیطی این منطقه را بر اساس یک برنامهریزی جدید مهیا نموده است. Svärd (2013) نتیجهگیری نمود که توجه به گردشگری کمشتاب در شهر کاجانی (Kajaani) فنلاند میتواند بر توسعهی پایدار این شهر در حیطههای اجتماعی و فرهنگی، تأثیر مثبت داشته باشد.
جنبش کمشتابی (Slow Movement) اخطاری به زندگی سریع ناشی از مدرنیته میباشد که اگر چه شروع آن در سال 1986 و در ایتالیا بوده، اما دارای سابقهای طولانی میباشد. وقتی انسان با درنگ به دنیای پیرامون خود نگاه کرد، زمانی برای اندیشیدن دربارهی جهان اطراف خود پیدا کرد و همین موضوع، شروع اندیشیدن و فلسفهورزی محسوب میگردد (Mansourian، 2013). ولی بعد از قرن هجدهم و وقوع انقلاب صنعتی، امور متعدد زندگی انسان با شتاب و سرعتی زیادتر انجام شده و سرعت و سبقت، امری لازم برای رقابت در دنیای جدید به حساب آمد و با رشد این فرآیند، بشر زمان کمتری برای تأمل دربارهی جهان پیرامون خود به دست آورد. به گونهای که حتی زمانی برای پختن و خوردن غذا در کنار یکدیگر را به دست نیاوردند و به مرور، رستورانهای غذای آماده (Fast Food)، در شهرها زیاد شدند تا آنجا که در سال 1986، شعبهای از مکدونالد در رم پایتخت ایتالیا، بازگشایی شد و در همین زمان کارلو پترینی (Carlo Petrini) روزنامهنگار ایتالیایی- پدر غذای کمشتاب- جملهای طنزآمیز طراحی نمود و از این اقدام انتفاد نمود که این جمله به جنبشی سراسری تبدیل شد: "راستی، حالا که غذای سریع داریم، چرا غذای آهسته نداشته باشیم؟" (Auerbach، 1998). این رویداد، مقدمهی شکلگیری جریان فکری جدید شد تا جایی که پترینی در سال 1989 جنبش جهانی غذای کمشتاب (The International Slow Food Movement) را پیشنهاد نمود و از سوی مردم مورد استقبال قرار گرفت و باعث ایجاد بنیادهای دیگری در این زمینه گردید. بعضی از این بنیادها که متأثر از جنبش کمشتابی بوده و به جریانهای موفقی مبدل گشتند مواردی نظیر شهر کمشتاب (Slow City)، سفر کمشتاب (Slow Travel)، خوردن کمشتاب (Slow Dining)، مطالعه کمشتاب (Slow Reading)، مدرسه کمشتاب (Slow School) و هنر کمشتاب (Slow Art) میباشد.
بر همین اساس، گردشگری کمشتاب، شیوهای نو از گردشگریهای زمان کنونی است که اخیراً مورد توجه دانشگاهها، دستاندرکاران گردشگری و رسانهها قرار گرفته و تعاریف متعددی از آن پیشنهاد شده که در مراکز تخصصی، سفر کمشتاب و واژههای مربوط به آن نظیر گردشگری نرم (Slow Tourism)، جابهجایی کمشتاب (Slow Mobility) و جابهجایی نرم (Soft Mobility) با اصطلاح سفر کمکربن (Low-carbon travel ) ارتباط زیادی دارند.
Dickinson & Lumsdon (2010)، سفر کمشتاب را واژهای جدید دانسته که برای سفرهای هوایی و خودرویی میتواند به کار رود و طی آن، مردم با شتاب کمتر و از جادهها به مقصدهای مورد نظر خود مسافرت مینمایند و اقامت بیشتری خواهند داشت. طبق بیان Alison Caffyn (2007) گردشگری کمشتاب، ارتباط محکمی با مردم مقصد گردشگری، مکان، فرهنگ، غذا، میراث فرهنگی و محیطزیست ایجاد مینماید. Takeuchi (2005) گردشگری کمشتاب را سفر بدونعجله، با زمان اقامت زیاد و باکیفیت دانسته که تجربههای آن به صورت محلی، تولید و مصرف میگردد (Fullagar et al، 2012). Sugiyama & Nobuoka (2007) گردشگری کمشتاب را ایجاد رابطه با خود در طول سفر و مشاهده عمیقتر مناظر، دانسته و پنج شرط پیادهروی و لذت بردن از غذاهای کمشتاب و بومی؛ ماندن بیشتر از یک شب؛ فرصت خودیابی داشتن، محدود بودن کاربرد اتومبیل و توجه به مسائل زیستمحیطی و گردشگری سبز را برای آن لازم دانستهاند.
جنبش کمشتابی ابعاد مختلفی دارد و گردشگری کمشتاب نیز تأثیر در حال رشدی در حیطههای گردشگری بر جای گذاشته است (Vuoristo، 2003). طبق دیدگاه Dell’Aglio (2011) گردشگری کمشتاب شش بعد دارد:
زمان (Time) زیرا جامعهی فعلی با عجلهی فراوان در زمان حال و نگران از دست دادن آینده شناخته شده که صرف زمان مناسب، علاوه بر تأثیر بر گردشگر، باعث مشخص شدن خواستههای وی میشود (Crespi، 2005). کمشتابی (Slowness) که به اعتقاد Bauman (2009) جامعهی امروز مفهوم زمان را از دست داده است و معیاری برای تشخیص ضرورت از عدم ضرورت در دست ندارد. Duiz (2002) نیز اعتقاد دارد که گردشگر متمایل به کاهش سرعت است. زیرا وقتی شتاب وسیله نقلیه کم میشود، میتواند کم کم، خود را با تغییرات مداوم مناظر، چهرهها، رنگها، بوها و لباسهای مردم، مطابقت دهد.
اصالت (Authenticity) که در گردشگری ارزشی است که گردشگر و میزبان جهت توسعه و استفاده از رویدادهای فرهنگی، محصولات و تجارب واقعی به آن معتقد هستند (Melanie et al ، 2012). اصالت ویژگی یک مکان است که نشاندهندهی مصنوعی نبودن تجربههای مرتبط با فرهنگ و سنتهای بومی مقصد میباشد (Hataminejad، 2012). طبق یافتههای Sedmak & Mihalic (2008) اصالت، عاملی مهم در انتخاب است که روز به روز نیز مهمتر میشود. تفاوتپذیری (Otherness) که در گردشگری کمشتاب، توانایی ایجاد جامعه‌ای با افراد متعدد و طبق اصول برابری موجود محسوب شده و در آن ترک رفتارهای منفی ناشی از احساس برتری نسبت به دیگران، مورد توجه میباشد (Cooper et al، 2005). احساس (Emotion) که همواره در طول سفر وجود داشته و حتی پس از ترک مقصد هم باقی بوده و یکی از عناصری است که به یک مقصد گردشگری، هویت میبخشد (Dell’Aglio، 2011). در نهایت، گردشگری پایدار (Sustainable Tourism) که طبق دیدگاه سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) (1996) همزمان با حفظ و افزایش فرصتها برای آینده، نیازهای مقصدهای گردشگری و گردشگران حاضر را برآورده نماید (Zargham، 2010).
در مطالعات پیشین، گردشگری کمشتاب تأثیرپذیری قابل توجهی از متغیرهای شهری داشته که یکی از آنها، بازآفرینی شهری است، به گونهای که از دهه 1990 به بعد، نگرش بازآفرینی بهعنوان رویکردی جدید مورد توجه قرار گرفت و بهبود بافتهای تاریخی و قدیمی به لحاظ کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را شامل گردید. این رویکرد، واکنشی به مشکلات جدیدی نظیر جهانی شدن، تحولات ساختاری و به هم ریختگیهای فضایی در اثر رشد گسترده شهرها بوده که رویکردی همهجانبه بـرای حل مسائل شهری ایجاد نموده است (Shfiee & Rabani، 2020). بازآفرینی شهری تأثیر متقابل منابع و محرکهای وقوع تغییرات شهری را مدنظر قرار داده و پاسخی به فرصت‌هـا و تهدیدهای یک مکان در حال زوال در یک زمان معین میباشد. بازآفرینی شهری، راهکارهای همه جانبهی حل مشکلات شهری بوده که پیشرفت پایدار اقتصادی، کالبدی، اجتماعی و محیطی را به دنبال دارد. این تعریف حاوی تمام ویژگیهای اساسی بازآفرینی شهری است (Najafi et al، 2019). با این وجود، فلسفه شکلگیری بازآفرینی شهری به انقلاب صنعتی، پیشرفتهای تکنولوژیکی و افزایش جمعیت شهرها و به دنبال آن پاسخگو نبودن بافتهای ناکارآمد شهری به نیاز شهروندان، مرتبط است. مفهومی که در آن اصولی نظیر نقش حمایتگر و تسهیلگر دولت، توجه به محوریت مدیریت شهری، رویکرد چندوجهی، رویکرد محلهمحور، رویکرد تقاضامحور، توجه به بستر فعالیت، مشارکت مردمی، تأکید بر توسعه درونی و پایدار، اولویتبندی محلات و همچنین توجه همزمان به پیشگیری و حل مسئله بر آن حاکم است (Oatadghaffari، 2015)، که این امر در پژوهش حاضر در بافت تاریخی کاشان و با رویکرد گردشگری کمشتاب مورد مطالعه قرار گرفته است.
مواد و روش تحقیق:
تحقیق از نظر هدف، کاربردی و بر اساس روش جمعآوری اطلاعات از نوع کمی مبتنی بر مدلسازی معادلات ساختاری است. جامعهی آماری پژوهش، گردشگران بازدیدکننده از بافت تاریخی کاشان در نیمه اول سال 1400 به تعداد نامحدود بوده و تعداد نمونه آماری بر اساس جدول تعیین حجم نمونه مورگان، برابر با 384 نفر برآورد شد که به روش در دسترس انتخاب شده و دادهها از طریق پرسشنامه جمعآوری شدند.
بر این اساس، پرسشنامه بین گردشگران بازدیدکننده از بافت تاریخی کاشان توزیع گردید. پرسشنامه شامل دو بخش سؤالهای جمعیتشناختی و تخصصی بود. در بخش تخصصی برای اندازهگیری متغیر بازآفرینی عملکردی- کالبدی از 4 گویه، متغیر بازآفرینی زیباییشناختی از 4 گویه، متغیر بازآفرینی زیستمحیطی از 4 گویه، متغیر بازآفرینی اجتماعی- فرهنگی از 4 گویه، متغیر بازآفرینی اقتصادی از 4 گویه (Kheyrkhah et al، 2021) و متغیر گردشگری کمشتاب از 5 گویه (Dell’Aglio، 2011)، استفاده گردید. روایی پرسشنامه با استفاده از روایی سازه به روش تحلیل عاملی تأییدی و پایایی آن با پیشآزمون 30 نمونه اولیه، بر اساس آزمون آلفای کرونباخ تأیید گردید (جدول 2). طبقهبندی و تحلیل دادهها با نرمافزارهای SPSS25 و AMOS24 انجام شد. بر اساس جدول (2) گزارش شد، روایی سازه از طریق سنجش بار عاملی استاندارد (SLF) و ضریب معناداری (t-Value) است. مقدار بار عاملی استاندارد باید بیشتر از 5/0 و مقدار ضریب معناداری باید بیشتر از قدر مطلق 96/1 باشد که متغیرها دارای روایی سازه هستند. در بررسی پایایی از ضریب آلفای کرونباخ با مقدار استاندارد بیشتر از 7/0 استفاده شد که مقادیر به دست آمده بیشتر از مقدار استاندارد بوده و پایایی پرسشنامه تأیید گردید. بر اساس نتایج این جدول، ضریب آلفای کرونباخ برای بازآفرینی کالبدی 812/0؛ بازآفرینی زیباییشناختی 859/0؛ بازآفرینی زیستمحیطی 814/0؛ بازآفرینی اجتماعی فرهنگی 843/0؛ بازآفرینی اقتصادی 834/0 و گردشگری کمشتاب 852/0 محاسبه شد.
جدول 2- روایی و پایایی ابزار اندازهگیری پژوهش
متغیر | گویه | α | SLF | t-Value | α |
بازآفرینی کالبدی | تعامل بین افراد در فضای بافت تاریخی کاشان مناسب است. | 866/0 | 71/0 | 45/12 |
812/0 |
امنیت بافت تاریخی کاشان مناسب است. | 871/0 | 65/0 | 37/11 | ||
ایجاد دسترسی افراد به فضاهای پیاده در بافت تاریخی کاشان مناسب است. | 842/0 | 77/0 | 31/12 | ||
از مناطق حاشیهای و متروک در بافت تاریخی کاشان استفاده مجدد شده است. | 831/0 | 73/0 | 14/13 | ||
بازآفرینی زیباییشناختی | مبلمان شهری بافت تاریخی کاشان بازسازی شده است. | 886/0 | 83/0 | 56/14 |
859/0 |
از هنرهای مردمی شهری در باقت تاریخی کاشان استفاده شده است. | 823/0 | 84/0 | 78/14 | ||
فضایی محرک و جذاب قابل استفاده گردشگران در بافت تاریخی کاشان ایجاد شده است. | 887/0 | 81/0 | 19/12 | ||
محیطی اصیل و پیوسته جهت ایجاد جذابیت بصری در بافت تاریخی کاشان ایجاد شده است. | 893/0 | 78/0 | 51/12 | ||
بازآفرینی زیستمحیطی | آلودگیهای صوتی، تصویری و هوا در بافت تاریخی کاشان کاهش یافته است. | 865/0 | 83/0 | 41/14 |
864/0
|
در بافت تاریخی کاشان، جمعآوری زباله و دفع آن به صورت صحیح انجام میشود. | 873/0 | 82/0 | 49/14 | ||
در بافت تاریخی کاشان، از اتلاف آب جلوگیری شده است. | 891/0 | 85/0 | 82/14 | ||
در بافت تاریخی کاشان، از تغییر کاربری اراضی کشاورزی و باغی جلوگیری شده است. | 870/0 | 61/0 | 46/11 | ||
بازآفرینی اجتماعی فرهنگی | در بافت تاریخی کاشان، مراکز گذران اوقات فراغت وجود دارد. | 856/0 | 78/0 | 39/12 |
843/0 |
در بافت تاریخی کاشان، میزان جرائم و خشونت به حداقل رسانده شده است. | 892/0 | 82/0 | 58/14 | ||
در بافت تاریخی کاشان، تأمین امکانات اجتماعی به جای نوسازیهای صرفاً فیزیکی مدنظر بوده است. | 881/0 | 84/0 | 66/14 | ||
در بافت تاریخی کاشان، ارزشهای تاریخی فرهنگی معرفی میشود. | 865/. | 86/0 | 13/15 | ||
بازآفرینی اقتصادی | در بافت تاریخی کاشان، سرمایهگذاری در بازآفرینی محیطهای گردشگری انجام شده است. | 887/0 | 82/0 | 13/16 |
834/0
|
در بافت تاریخی کاشان، استفاده اقتصادی از بناهای تاریخی انجام شده است. | 852/0 | 89/0 | 57/17 | ||
در بافت تاریخی کاشان، بهرهبرداری بهتر از زمینهای بایر و متروک جهت افزایش ارزش املاک انجام شده است. | 849/0 | 71/0 | 13/12 | ||
در بافت تاریخی کاشان، از سرمایهگذاری بخش خصوصی حمایت شده است. | 858/0 | 74/0 | 87/12 | ||
گردشگری کمشتاب | برای بازدید از بافت تاریخی کاشان، زمان کافی صرف میکنم. | 866/0 | 79/0 | 15/13 |
852/0 |
برای بازدید از بافت تاریخی کاشان، عجله نمیکنم و سرعت کمی دارم. | 875/0 | 83/0 | 68/13 | ||
به نظر من، مصرف رویدادهای فرهنگی، محصولات و تجارب واقعی ناشی از بازدید از بافت تاریخی کاشان ارزشمند است. | 866/0 | 83/0 | 31/13 | ||
به نظر من، بازدید از بافت تاریخی کاشان قابلیت ساختن جامعه‌ای با افراد مختلف و بر اساس اصول برابری را دارد. | 879/0 | 77/0 | 52/12 | ||
من حتی پس از ترک بافت تاریخی کاشان، نسبت به آن احساس خوبی دارم. | 885/0 | 81/0 | 79/11 |
منبع: یافتههای پژوهش، 1400
شاخصهای برازش مدل نیز بررسی و در جدول (3) گزارش شد. بر اساس نتایج این جدول، همه متغیرها دارای محدودهی مناسب شاخصهای برازش مدل بودهاند. بدین معنا که برای همهی متغیرها نسبت خیدو به درجه آزادی (X2 /df) کمتر از 3، ریشه میانگین مربعات خطای برآورد (RMSEA) کمتر از 1/0؛ شاخص نیکویی برازش (GFI) بزرگتر از 9/0؛ شاخص برازش تطبیقی (CFI) بزرگتر از 9/0؛ شاخص برازش هنجار شده (NFI) بزرگتر از 9/0؛ شاخص برازش فزاینده (IFI) بزرگتر از 9/0 و ریشه میانگین مربعات باقیمانده (RMSR) کمتر از 1/0 بوده است.
جدول 3- برازش مدل پژوهش
شاخص | X2 /df | RMSEA | GFI | CFI | NFI | IFI | RMR |
بازآفرینی عملکردی- کالبدی | 65/1 | 058/0 | 96/0 | 94/0 | 96/0 | 94/0 | 076/0 |
بازآفرینی زیباییشناختی | 31/2 | 074/0 | 95/0 | 94/0 | 94/0 | 97/0 | 038/0 |
بازآفرینی زیستمحیطی | 24/2 | 035/0 | 95/0 | 95/0 | 93/0 | 96/0 | 069/0 |
بازآفرینی اجتماعی- فرهنگی | 94/1 | 046/0 | 97/0 | 93/0 | 92/0 | 95/0 | 092/0 |
بازآفرینی اقتصادی | 89/2 | 067/0 | 98/0 | 92/0 | 93/0 | 96/0 | 056/0 |
گردشگری کمشتاب | 38/2 | 078/0 | 97/0 | 93/0 | 95/0 | 93/0 | 081/0 |
منبع: یافتههای پژوهش، 1400
بحث و ارائه یافتهها:
یافتههای توصیفی متغیرهای جمعیتشناختی نشان داد که 3/57 درصد اعضای نمونه پژوهش، مرد و 7/42 درصد آنها، زن بودهاند. 4/68 درصد اعضای نمونه پژوهش دارای مدرک تحصیلی فوقدیپلم و پایینتر، 7/23 درصد دارای مدرک تحصیلی لیسانس و 9/7 درصد دارای مدرک تحصیلی فوقلیسانس و بالاتر بودهاند. 5/28 درصد اعضای نمونه پژوهش کمتر از 30 سال، 8/52 درصد بین 31 تا 50 سال و 7/18 درصد، بیشتر از 50 سال سن داشتهاند. 6/26 درصد از اعضای نمونه برای مرتبهی اول، 8/23 درصد برای مرتبهی دوم و 6/39 درصد برای مرتبهی سوم و بیشتر بوده است که به کاشان سفر کردهاند. با توجه به مقیاس اندازهگیری (5 گزینهای)، مقدار 3 بهعنوان حد متوسط برای ارزیابی وضعیت تعیین گردید (جدول 4). با توجه به نمره میانگین (بیشتر به کمتر)، وضعیت متغیرها مشخص شدند؛ وضعیت بازآفرینی عملکردی کالبدی (FR) با نمره میانگین (84/3)، بازآفرینی زیباییشناختی (AR) با نمره میانگین (62/3)، بازآفرینی زیستمحیطی (ER) با نمره میانگین (92/3)، بازآفرینی اجتماعی فرهنگی (SR) با نمره میانگین (87/3)، بازآفرینی اقتصادی (ECR) با نمره میانگین (56/3) و گردشگری کمشتاب (ST) با نمره میانگین (04/4) در حد مطلوب بودهاند. با این وجود، مقایسهی میانگین انواع بازآفرینی شهری نشان میدهد که بازآفرینی زیستمحیطی دارای بیشترین میانگین بوده است که علت این موضوع را میتوان در بهبود وضعیت آلودگیهای محیطی در اثر اجرای طرحهای بازآفرینی شهری جستجو نمود. پس از آن به ترتیب ابعاد اجتماعی فرهنگی، کالبدی، زیباییشناختی و اقتصادی بیشترین میانگین را دارا بودهاند که نشاندهندهی اهمیت و تاثیر بازآفرینی شهری با رویکردهای اجتماعی و شهری بوده است. این نتایج همچنین با بررسی ضرایب تأثیر ابعاد بازآفرینی شهری (شکل 2) قابل تأیید میباشد.
مبتنی بر شکل 2، با توجه به ضرایب تأثیر بیشتر از 5/0، بازآفرینی عملکردی- کالبدی بر تحقق گردشگری کمشتاب شهر کاشان، تأثیر مثبت و معناداری داشته که مقایسه با نتایج پژوهشهای پیشین نشان میدهد با نتایج پژوهش Juvonen & Saarnikko (2014) و et al Lak (2020) همسو بوده است. وجود جاذبههای طبیعی و فرهنگی، جذب گردشگران به شهر کاشان را تسهیل نموده ولی در بسیاری موارد، بازدید از این جاذبهها شتابزده بوده و گردشگران به صورت عمیق به این آثار توجه نمینمایند؛ با این وجود معرفی صحیح جاذبهها بر اساس بازآفرینی عملکردی- کالبدی نه فقط به شناخت بهتر آنها میانجامد، بلکه بر جریان سرعت گردشگران تأثیرگذار بوده و تقویت گردشگری کمشتاب را در پی خواهد داشت.
جدول 4: بررسی توصیفی گویهها و متغیرهای پژوهش
متغیر | میانگین | گویه | فراوانی (درصد) گویهها | میانگین | ||||
خیلی کم | کم | متوسط | زیاد | خیلی زیاد | ||||
FR |
84/3 | FR1 | 44 (12) | 53 (13) | 57 (15) | 69 (18) | 161 (42) | 65/3 |
FR2 | 40 (11) | 37 (10) | 41 (11) | 53 (13) | 213 (55) | 94/3 | ||
FR3 | 32 (8) | 37 (10) | 65 (17) | 85 (22) | 165 (43) | 81/3 | ||
FR4 | 28 (7) | 29 (8) | 61 (16) | 65 (17) | 201 (52) | 99/3 | ||
AR |
62/3 | AR1 | 56 (14) | 69 (18) | 69 (18) | 69 (18) | 121 (32) | 33/3 |
AR2 | 24 (6) | 41 (11) | 85 (22) | 85 (22) | 149 (39) | 76/3 | ||
AR3 | 36 (9) | 45 (12) | 73 (19) | 77 (20) | 153 (40) | 69/3 | ||
AR4 | 36 (9) | 41 (11) | 57 (14) | 101 (27) | 147 (39) | 71/3 | ||
ER |
92/3 | ER1 | 24 (6) | 61 (16) | 57 (14) | 85 (23) | 157 (41) | 75/3 |
ER2 | 24 (6) | 33 (9) | 65 (17) | 77 (20) | 185 (48) | 95/3 | ||
ER3 | 20 (5) | 33 (9) | 53 (13) | 85 (23) | 193 (50) | 03/4 | ||
ER4 | 24 (6) | 34 (9) | 60 (16) | 85 (22) | 181 (47) | 95/3 | ||
SR |
87/3
| SR1 | 24 (6) | 33 (8) | 33 (8) | 61 (17) | 233 (61) | 16/4 |
SR2 | 28 (7) | 33 (8) | 53 (14) | 73 (19) | 197 (52) | 98/3 | ||
SR3 | 28 (7) | 41 (11) | 73 (19) | 89 (23) | 153 (40) | 77/3 | ||
SR4 | 45 (12) | 53 (14) | 73 (19) | 69 (17) | 145 (38) | 57/3 | ||
ECR |
56/3
| ECR1 | 52 (14) | 57 (15) | 73 (19) | 90 (23) | 112 (29) | 39/3 |
ECR2 | 32 (8) | 45 (12) | 69 (18) | 77 (20) | 161 (42) | 75/3 | ||
ECR3 | 44 (11) | 57 (15) | 65 (17) | 73 (19) | 145 (38) | 56/3 | ||
ECR4 | 40 (10) | 49 (13) | 77 (20) | 85 (22) | 133 (35) | 57/3 | ||
ST |
04/4 | ST1 | 24 (6) | 33 (9) | 45 (12) | 54 (14) | 228 (59) | 11/4 |
ST2 | 20 (5) | 29 (8) | 45 (12) | 53 (14) | 237 (61) | 19/4 | ||
ST3 | 20 (5) | 35 (9) | 55 (14) | 75 (20) | 199 (52) | 03/4 | ||
ST4 | 40 (11) | 33 (8) | 61 (16) | 69 (18) | 181 (47) | 82/3 | ||
ST5 | 20 (5) | 35 (9) | 51 (13) | 67 (17) | 211 (56) | 07/4 | ||
منبع: یافتههای پژوهش، 1400
شکل 2- مدل ساختاری مبتنی بر ضرایب استاندارد شده – منبع: یافتههای پژوهش
همچنین نتایج خاص بازآفرینی عملکردی- کالبدی نشان داد که ایجاد دسترسی افراد به فضاهای پیاده در بافت تاریخی کاشان با ضریب تأثیر 64/0 بیشترین تأثیر را در این زمینه داشته است. با توجه به ضریب تأثیر بیشتر از 5/0، بازآفرینی زیباییشناختی بر تحقق گردشگری کمشتاب شهر کاشان، تأثیر مثبت و معناداری داشته که مقایسه با نتایج پژوهشهای پیشین نشان میدهد با نتایج پژوهش Lee (2013) همسو بوده است. چنانچه مسائل زیباییشناختی مقصد گردشگری مورد توجه قرار گرفته و نظر گردشگران به این موضوع جلب شود میتواند گردشگری کمشتاب را تحقق بخشد؛ چرا که کمشتاب بودن با آهستگی هممعنا نبوده و تخصصی رفتار کردن با پدیدههای گوناگون تلقی شده و داشتن زمان مناسب برای مشاهده و اکتشاف و لذت بردن از انجام امور نیز محسوب میگردد که زیبایی مقصد گردشگری به این موضوع کمک زیادی مینماید. گردشگری کمشتاب که یکی از شاخههای نشأت گرفته از جریانهای کمشتابی است، با کاهش جابهجایی زیاد گردشگران، توجه آنها را به لایههای درونیتر فرهنگ و محیط اطرافشان جلب نموده و کیفیت شاخص ارزیابی سفر میشود. همچنین طبق یافتههای Helles (2022) مسائل زیباییشناختی مربوط به بافتهای تاریخی در مقصد گردشگری، دیدگاه آنان را به سمت دقت بیشتر در رخدادهای تاریخی و کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه تشویق مینماید که این امر در تحقق گردشگری کمشتاب مؤثر است. همچنین نتایج خاص بازآفرینی زیباییشناختی نشان داد که استفاده از هنرهای مردمی شهری در باقت تاریخی کاشان با ضریب 71/0 بیشترین تأثیر را در این زمینه داشته است.
با توجه به ضریب تأثیر بیشتر از 5/0، بازآفرینی زیستمحیطی بر تحقق گردشگری کمشتاب شهر کاشان تأثیر مثبت و معناداری داشته که که مقایسه با نتایج پژوهشهای پیشین نشان میدهد با نتایج پژوهش Lee (2013) همسو بوده است. اهميت بازآفرینی زیستمحیطی در رشد گردشگری کمشتاب در این است که گردشگران را به درنگ و تأمل بیشتر و استفاده از آب و هوای پاک و تمیز ترغیب مینماید. چرا که ماهیت گردشگری کمشتاب به استفاده بهینه از منابع زیستمحیطی متکی است. از سوی دیگر Kim & Bramwell (2019) تأیید نمودند که توجه جامعهی میزبان به مسائل زیستمحیطی نظیر افزایش فضای سبز در محیط بافتهای تاریخی میتواند گردشگران را به اقامت طولانیتر در مقصد ترعیب نماید.
همچنین نتایج خاص بازآفرینی زیستمحیطی نشان داد که کاهش آلودگیهای صوتی، تصویری و هوا در بافت تاریخی کاشان با ضریب 71/0 بیشترین تأثیر را در این زمینه داشته است. با توجه به ضریب تأثیر بیشتر از 5/0، بازآفرینی اجتماعی- فرهنگی بر تحقق گردشگری کمشتاب شهر کاشان تأثیر مثبت و معناداری داشته که مقایسه با نتایج پژوهشهای پیشین نشان میدهد با نتایج پژوهش Svärd (2013) همسو بوده است. بازآفرینی اجتماعی- فرهنگی مقصد گردشگری، گردشگران را به نگهداری و حفاظت از سنتها، میراث فرهنگی و طبیعی و احترام به اصالت اجتماعی و فرهنگی جوامع میزبان پایبند میسازد که از مهمترین شاخصهای گردشگری کمشتاب محسوب میشود. همچنین Rahman & Halim (2021) دریافتند که با انجام بازآفرینی میتوان گردشگران را به سمت نوعی علاقمندی به ارزشهای فرهنگی جامعهی میزبان سوق داد که علاوه بر قصد سفر مجدد به مقصد میتواند سفر وی را با زمان طولانیتری همراه سازد. همچنین نتایج خاص بازآفرینی اجتماعی- فرهنگی نشان داد که وجود مراکز گذران اوقات فراغت در بافت تاریخی کاشان با ضریب تأثیر 61/0 بیشترین تأثیر را در این زمینه داشته است.
با توجه به ضریب تأثیر بیشتر از 5/0، بازآفرینی اقتصادی بر تحقق گردشگری کمشتاب شهر کاشان تأثیر مثبت و معناداری داشته که که مقایسه با نتایج پژوهشهای پیشین نشان میدهد با نتایج پژوهش Georgică (2015) و همچنین Hekmatnia & Bagheri (2021) و Ghorbanpour et al (2019) همسو بوده است. علت این امر تأثیر اقتصادی بر زندگی جامعه مقصد میتواند تلقی گردد؛ زیرا توسعه گردشگری در یک منطقه، تأثیر مهمی بر افزایش درآمد و فرصتهای شغلی و دستمزدها و در نتیجه افزایش سطح استاندارهای زندگی افراد ساکن در مقصد گردشگری دارد. از سوی دیگر برای گردشگران نیز مسائل اقتصادی نظیر رقابتی شدن ارائه خدمات محلی و در نتیجه افزایش قدرت انتخاب را به همراه داشته باشد. در این زمینه Ujang (2018) نیز تأیید نمود توانمندسازی ساکنان مقصد گردشگری و در نتیجه بروز علائم اقتصادی مربوط به گردشگری، گردشگران را به اقامت بیشتر در منطقه تشویق و ترغیب مینماید. همچنین نتایج خاص بازآفرینی اقتصادی نشان داد استفاده اقتصادی از بناهای تاریخی کاشان با ضریب 66/0 بیشترین تأثیر را در این زمینه داشته است.
نتیجهگیری و ارائه پیشنهادها:
اعم نتایج پژوهش نشان داد که بازآفرینی شهری در ابعاد عملکری- کالبدی؛ زیباییشناختی؛ زیستمحیطی، اجتماعی- فرهنگی و اقتصادی بر گردشگری کمشتاب در بافت تاریخی کاشان تأثیر داشته و نیز نتایج پژوهش به صورت خاصتر نشان داد که این تأثیر به ترتیب مربوط به بازآفرینی زیستمحیطی با ضریب تأثیر 75/0، بازآفرینی اجتماعی فرهنگی 71/0، بازآفرینی کالبدی 68/0، بازآفرینی زیباییشناختی 64/0 و بازآفرینی اقتصادی 62/0 بوده است و بر این اساس لازم است که مدیران مؤثر در عرصهی گردشگري کاشان اعم از سازمان میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری، شهرداری و سایر نهادهای مؤثر، با فراهم نمودن تسهیلات مناسب براي گردشگران، نظارت بر کیفیت رستورانها و بهبود آن، ایجاد خدمات گردشگري با کیفیت بالا و نیز تلاش جهت ایجاد محیطی مناسب در مکان جاذبهها مقاصد گردشگري پربازدید، تصویر ذهنی مطلوب از مقصد ایجاد نمایند. در این زمینه میتوان مواردی همچون وجود فضاهای مکث، فراغتی، مشارکتی و انعطافپذیر برای تحقق سرزندگی و حضورپذیری و نیز توجه به هنر همگانی و تأکید بر بهکارگیری خاطرات جمعی برای تحقق اجتماع‌پذیری را پیشنهاد نمود. همچنین تنوع کاربریها، تنوع زمانی و نیز زیرساختهای مورد نیاز در بافت تاریخی اهمیت ویژهای دارد که راهکارهایی مانند خردهفروشیهای سیّار با مدیریت و چیدمان مناسب، استفاده و تقویت کاربری‌های 24 ساعته و نیز رسیدگی به موضوعاتی مانند دفع آبهای سطحی و سرویسهای بهداشتی قابل ارائه است.
همچنین لازم است که مدیران مؤثر در عرصهی گردشگری کاشان، اقداماتی انجام دهند که مقصدهای گردشگری پرمراجعه از نظر فضاي روانی هم وضعیت بهتری پیدا کنند تا دریافت گردشگران از این اماکن، راحتی و آسودگی روحی باشد. بهکارگیری نشانهها و نمادها در ابعاد مختلف کالبدی و تاریخی؛ کنترل و رفع کاربری‌های مزاحم و ناسازگار، طراحی مبلمان متناسب با فضا، کیفیت، تنوع کفپوش متناسب با انواع تردد، حفظ عرض مناسب بهمنظور حرکت پیاده، شناسایی فضاهای بی‌دفاع و پرهیز از وجود نقاط کور، عدم تداخل مسیرهای سوارهی ویژه پیاده راه‌ها نظیر ماشین‌های برقی، دوچرخه و ... با حرکت پیاده و کنترل و جلوگیری از تردد وسایل موتوری قابل پیشنهاد است.
مدیران مؤثر در عرصهی گردشگری کاشان میتوانند، قیمتهای مربوط به موضوع گردشگري را کنترل نموده تا نسبت به بقیهی مقصدها، قیمتهای مناسبتری داشته باشند. همچنین مقاصد گردشگری بر اساس ماهیت مذهبی، فرهنگی یا تاریخی خود لازم است اطلاعاتی به گردشگران ارائه نمایند و به دلیل عدم امکان انتقال چنین اطلاعاتی به صورت زبانی، لازم است به صورت فایلهای آماده شده متنی و تصویری به گردشگران ارائه گردد و در محل جاذبههاي گردشگري کاشان، افرادي براي راهنمايي گردشگران مستقر شوند تا اطلاعات مفید تاریخی مانند پیشینه و کاربردهای محل را به گردشگران ارائه نمایند تا گردشگران علاوه بر کسب این اطلاعات، آنها را به گردشگران بالقوه كه نیازمند اطلاعات مقصد میباشند. بدهند. انتقال چنین اطلاعاتی از مقصد، تصمیم گردشگران را براي سـفر بـه آن مقصـد قطعیتر مینماید.
در نهایت توجه به زیبایی بصری بافت تاریخی نظیر پرهیز از اغتشاش بصری، ساماندهی جداره‌های تجاری مانند ویترینها و تابلوها، نورپردازی مطلوب، استفاده از رنگهای بومی و توجه به نفوذپذیری فیزیکی مانند تردد آسان پیاده در ورودیهای اصلی و فرعی و پیش‌بینی مسیرهای اضطراری و توجه به سهولت حرکت و دسترسی، امکان حضور تمامی گروههای سنی و جنسی و گروههای خاص نظیر معلولین، سالمندان، کودکان، زنان و اقشار کمدرآمد، استفاده از نقش‌مایه‌های بومی، تاریخی و محیطی بر اساس توجه به پیشینه و المانهای تاریخی و تأکید بر هویت بومی؛ تحریک حواس غیر بصری کاربران (بویایی، شنوایی و ...) با اقداماتی نظیر رفع اصوات نامطلوب و تقویت اصوات مطلوب محیط نظیر صدای آب و رفع منابع بوهای نامطلوب و تقویت بویهای دلپذیر نظیر اغذیه و تعریف مناسب ورودی‌ها با شناسایی و طراحی ورودیهای اصلی و فرعی قالب پیشنهاد است.
پژوهش حاضر نظیر هر پژوهش دیگری دارای محدودیتهایی بوده است که از جملهی آنها این است که در بین گردشگران بازدیدکننده از شهر کاشان انجام شده و در نتیجه نتایج به دست آمده براي همین جامعه کاربرد داشته و تعمیم آن به سایر گردشگران باید با احتیاط انجام گیرد. همچنین با توجه به محدودیتهای مربوط به همهگیری کرونا، دستیابی به اعضای نمونهی پژوهش و جلب نظر آنان برای همکاری در کامل نمودن پرسشنامه، فرآیندی مشکل و زمانبر بوده است.
ملاحظات اخلاقی:
پیروی از اصول اخلاق پژوهش: در مطالعه حاضر فرمهای رضایت نامه آگاهانه توسط تمامی آزمودنیها تکمیل شد.
حامی مالی: هزینههای مطالعه حاضر توسط نویسندگان مقاله تأمین شد.
تعارض منافع: بنابر اظهار نویسندگان مقاله حاضر فاقد هرگونه تعارض منافع بوده است.
1.Ahmadpoor, A, Farhoudi, R, Shahraki, S & Qaramalki Tahoura, S. (2020). Explaining the pattern of historical recreation with the approach of tourism development (case study: Tabriz city). Scientific journal of geography and planning, number 74, 43-60.
2.Aminzadeh, B, & Dadres, R, (2011). Recreation of culture in the historical context of Qazvin city with emphasis on urban tourism. Iranian Architectural Studies, 2, 99-108.
3. Auerbach, D. (1998). Carlo Petrini’s Digestive System”. Civilization ,24(1), 17- 27.
4. Bauman, Z. (2009). Vite di corsa. Come salvarsi dalla tirannia dell’effimero, mulino,Bologna.
5. Cooper, C., Fletcher, J., Fyall, A., Gilbert, D. & Wanhill, S. (2005). Tourism; principles and practice. 3rd edition. Essex: Pearson Education Limited.
6. Crespi, F. (2005). Tempo vola. L’esperienza del tempo nella societa contemporanea, mulino, Bologna.
7. Dall’Aglio, S. (2011). Slow Tourism Seminar in Bled, Slovenia. http://www.tnp.si/images.
8. Dickinson, J. & Lumsdon, L. (2010). Slow Travel and Tourism. London: Earthscan.
9. Duiz, R. (2002). Andamento lento, in Equilibrio, 2, 203-210.
10. Fullagar, S., Markwell, K. & Wilson, E. (2012). Slow Tourism: Experiences andMobility’s; Channel View Publications, Bristol.
11. Georgică, g. (2015). The Tourist's Perception about Slow Travel – A Romanian Perspective, Procedia Economics and Finance, 23, 1596-1601.
12. Ghorbanpour, M, Molavi, M & Zali, N. (2019). Analyzing the Economic Criteria of Urban Sustainable Tourism (Case Study: Zarjub River of Rasht), Research & Urban Planning, 37, 129-140.
13. Hatami, A, Mokhtari, R, Barzegar, S & Shokri, P, (2019). Presenting a model of recreating the historical context of Gorgan city with the approach of tourism development. Journal of Geographical Survey of Space, 40, 1-18.
14. Hataminejad, H, Rahmani Sariast, M & Karimian, T, (2011). Introduction of slow tourism and its impact on tourism, Tourism and Hospitality Quarterly, 2, 18-27.
15. Hekmatnia. H & Bagheri, A. (2021). Evaluation and analysis of the effects of tourism on sustainability of economy, municipalities’ citizens’ income (case study: Babak City-Kerman province), Research & Urban Planning, 43, 102-114.
16. Helles, A. (2022). The Interrelationship between Heritage Tourism and Social Capital in
the Context of Urban Regeneration Policies, https://www.researchgate.net/publication/362075469
17. Juvonen, E. & Saarnikko, T. (2014). Slow Tourism and Other Emerging Trends in Finland, http://www.theseus.fi/handle/10024/77935.
18. Kheyrkhah, M, Quaid Rahmati, S, Ruknuddin Eftekhari, A. R & Rezaei, N, (2021). Evaluation of influential indicators in tourism regeneration of Tehran metropolis. Urban Social Geography Quarterly, 1, 69-88.
19. Khosroabadi, R, Keshavarz, R & Raisi, R (2019). Development of an urban tourism attraction model using urban regeneration components (Study example: Yazd city), 4th National Conference on the Application of Advanced Spatial Analysis Models in Land Planning, Yazd.
20. Kim, S & Bramwell, B. (2019). Boundaries and boundary crossing in tourism: A study of policy work for tourism and urban regeneration, Tuorism Management, 75, 78-89.
21. Lak, A., Gheitasi, M., & Timothy, D. J. (2020). Urban regeneration through heritage tourism: cultural policies and strategic management. Journal of Tourism and Cultural Change, 18(4),
386-403.
22. Lee, M. (2013). CittaSlow, Slow Cities, Slow Food: Searching for a Model for the Development of Slow Tourism, Travel & Tourism Research Association, 42nd Annual Conference Proceedings: Seeing the Forest and the Trees – Big Picture Research in a Detail- Driven World, June 19-21.
23. Mansourian, Y. (2012). The Slow Movement: A Return to Old Traditions. Sokhn Habat Magazine, 123, 1-10.
24. Melanie, S, McLeod, N & Robertson, M. (2012). Key Concepts in Tourism Studies, translated by Jafar Bapiri, Tehran: Mehkame Publications.
25. Najafi, M, Rashadat Jo, H & Astelaghi, A (2018). The role of urban regeneration in urban livability (case study: Javid Zanjan neighborhood). Urban Management Studies, 40, 1-16.
26. OstadGhaffari, S. (2014). Readability-oriented urban regeneration, an approach to form and content renewal of the original construction. Urban Studies, 17, 29-40.
27. Rahman, F & Halim, N. (2021). Tourism- related urban regeneration of historic cities, Tuorism Environment Management, 6, 130-142.
28. Sedmak, G. & Mihalic, T. (2008). Authenticity in mature seaside resorts. Annals of Tourism Research, 35, 1007–1031.
29. Shafiei, Z & Rabani, R. (2019). Urban regeneration with a tourism approach, Tehran: Cultural Research Office Publications.
30. Sugiyama, M. & Nobuoka, S. (2007). Slow food kara slow tourism he (from slow food to slow tourism). Tokai Women's College Kiyou, 33, 1-8.
31. Svärd, V. (2013). Features of Slow Philosophy in Kajaani: Slow Tourism as a Tool in Destination Development in the Land of Hunger, School of Tourism and Hospitality Management.
32. Ujang, N, Moulay, A & Zakaria, j. (2018). Place Attachment and Future Regeneration of Tourist Attraction Areas in Kuala Lumpur City Centre, Conference on Quality of Life, Istanbul.
33. Zargham, H. (2010). Sustainable Development Planning: A Co-Linked and Sustainable Approach, Tehran: Mehkame Publications.